Catalog

24 TEMMUZ 2003 PERŞEMBE CUMHUR/YET SA1 J l / J v U İ ı V-flfXl ekonomî@cumhuriyet.com.tr İlk 5 kuruluş 2002 2001 Üretimden satışlar (Net-Milyon TL) 1 2 t 3 • 4 1 12 5 9 TÜPRAŞ EÜAŞ ARÇEÜK VESTEL 6.858.687.295 3.202.139.052 1.558.005.675 1.437.619.393 TOFAŞ 1.410 444.991 İlk 5 özef kuruluş 2002 2001 Üretimden satışlar (Net-Milyon TL) 1 2 3 4 5 2 4 1 4 3 ARÇELİK VESTEL TOFAŞ ERDEMİR OYAK-RENAULT 1.558.005.675 1.437.619.393 1.410.444.991 1.333.010.797 1.220.158.715 Kârlılıkta ilk 5 kuruluş • 2002 2001 Kar tutan (Milyon TL) TPAO 525.523.362 EÜAŞ 370.832.076 13 T.ŞEKERFAB. 357.101.656 İhracatta ilk 5 kuru/uş TEKEL 303.824.365 22 ARÇELİK 283.855.126 2002 1 2 3 2001 3 1 2 VESTEL TOFAŞ "< Ihracat tutan (Bın $) 783.806 f * 711.286 OYAK-RENAULT 688.567 TÜPRAŞ 582.877 11 BEKOELEKT. 448.253 İSO'nım 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasına göre şirketler2001 'e göre daha iyi durumda Sanayi biraz soluk aldıEkonomi Servisi - Istanbul Sanayi Odası"nın (ÎSO) 500 Büyük Sanayi Kuruluşu raporuna göre, sanayi kuru- luşlan 2002 'de, bir önceki yıla göre adeta hayata döndü. ÎSO'nun sırala- masında birinciliğı son vıllarda oldu- ğugibı Tüpraşaldı. Tüpraş'ı Elektrik Ûretim AŞ (EÜAŞ) izlerken, üçüncü sırada 1.5 katrilyon lira ile Arçelik yer aldi. ÎJk 10 sıraya kamu sekîöründen sadece 4 kuruluş girebildi. Vestel ih- racatta lider olurken Koç Toplulu- ğu'nun ArçeJik. Tofaş, Aygaz, Beko Eiektronik ve Ford Otomotiv olmak üzere 5 şirketi "Türkiye'rımilklOözeJ kuruluşu"' arasında yer aldı. ÎSO'nun 500 Büyük Sanayi Kuru- luşu raporuna göre 2002 'de üretimde yeterli biiyüme yaşanmadığı halde fi- ^ Özel kuruJuşJann kısa vadeli borçlannm payı yüzde 47.56'dan yüzde 39.79'a geriledi. • 2001 'de yüzde 10.67 olan ekonomik kârlılık oranı 2002'de yüzde 13.76'ya yükseldi. \/ 2002'de ödenen faiz bir önceki yıla göre yüzde 34 azaldı. •' 2001 yılmda 343 olan kâr eden kuruluş sayısı geçen yıl 401 'e çıktı. nansman giderlerinde 2001 yılına gö- re ciddi azalma yaşandj. Bu da şırket- lerin kârlılığında önemli arrışlara yol açtı. 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun 2002 yılında ödediği faiz bir önceki yıla göre yüzde 34 azaldı. Özel kuru- luşlann ödediği faizlerin, toplam sa- tışlar içerisinde geçen yıl yüzde 8.1 iie en yüksek düzeyine çıkanpayı, ge- çen yıl yüzde 3.4'e geriledi. Kısa vadelı borçlann payında önemli bir azalış yaşanırken özel ku- ruluşlann varlık finansmanında k/sa vadeli borçlannpayı yüzde 47.56'dan yüzde 39.79'a geriledi. Buna karşılık uzun vadeli borçlann varlık finans- manı içindeki payı yüzde J8.97'den yüzde 21.38 'e yükseldi. Toplam borç- lann varlık finansmanı içerisindeki payı da yüzde 66.53'ten yüzde 61.17'ye geriledi. Üretim faaliyeti dışı gelirler içeri- sinde yer alan faizgelirlerinin saüşla- ra oranı, son yıllann en düşük düzeyi- ne, yüzde 1.6'ya geriledi. Kuruluşîa- nn ekonomik kârlılığında 2002 yılın- da az da olsa bir iyileşme yaşandı ve yüzde 10.67'den yüzde 13.67'ye vük- seldi. Türkiye'nin ihracatının yüzde 14.1 arttığı 2001 yılında büyük kuruluşla- nn ihracahnda yüzde 20.4 oranında büyüme yaşandı. Bu kuruluşlar, 17.4 milyardolarla Türkiye'nin toplam ih- racatının yüzde 45.9'unu yaptılar. 2001 yılında 343 olan kâr eden ku- ruluş sayısı geçen yıJ 40J 'e çıktı. Özel büyük kuruluşlann yaratnğı netkatma değer bir önceki yıla göre reel olarak yüzde 37.5, brüt katma değer ise yüz- de 27.3 oranında artış kaydetri. Katma değer arttı Yaratılan net katma değerin varlık- lara oranlanmasıyla hesaplanan eko- nomik kârlılık oranı ise 2002 yılında nispı biriyileşme kaydetri. 2001 yılın- da yüzde 10.67 olan ekonomik kârlı- lık oranı 2002 yılında yüzde 13.76'ya yükseldi. Ancak bu iyileşmeye karşın ekonomik kârlılık oranuıın 1992 yılın- daki yüzde 31.6'nın oldukça altında kaJdığına dikkat çekildi. ÎSO'nun ra- poruna göre, satış kârlılığında görülen olumlu gelişmeye rağmen sanayi fa- aliyeti sonucu eide edılen satış kârlı- lığı hâlâ negatif (eksi 0.7) düzeyde. İSO BAŞKANIBAŞKANJ TANIL KÜÇÜK: Rehavete kapılmayalım Kendi alan/nda öncü kuruluşlar Ekonomi Servisi - îstan- bul Sanayi OdasK JSO) Yö- netım Kurulu Başkanı Tanıl Kücük. u 500 büyük sanayi kuruluşu sonuç/annın bir bunahm yılı olan 2001 'e gö- re daha iyi çıkması, rehave- tekapdrnanuza veekonomi- mizin hâlâ bıçak sırö bir dengede ilerlediği gerçeğiıu gözardıetmemizeyol açma- mabdır" dedı. Gazetecilerin sorulannı dayanıtlayan Küçük, "Kriz bekJentisi içinde olduğumu- zuifadeedecekhiçbirgöster- geyok,Tersineolumlu birgi- diş var" diye konuştu. Ka- muda firmalann kârlılılda- nnm nelerden kaynakJandı- ğını ciddi şekilde erüt etme düşüncesinde olduklannı ifade eden Küçük, "Bugün- kii koşuJtarda sanayici veih- racatçınm, öniinü «örebildi- ğini sovlemek maalesef nıümkün degfl" dedi Tanıl Küçük. "Sanayi envanteri- ninbiranöncegerçekleştirü- mesini ve rekabet eftiğimiz ülkeJerle aynı şartiarda mü- cadefeetmekistiyoruz" dedı. Sonuçlan değerlendıren uzmanlar, buyük sanayi ku- ruluşlannın olumsuz geliş- melere uyum sağlamakta fazJa gecikmediğini ancak 2002 de ortaya çıkan olum- lu gelışmelerin sınırlı bir dü- zeyde kaldığı gerçeğine dik- kat edilmesi gerektiğini be- lirttiler. Pennsylvanıa LTni- versitesi Ekonomi Bölü- mü'nden Prof Dr. Süley- man Özmucur, özel kesi- min kamu kesimıne göre iş- gücü verimliliğinde yüzde 60, sermaye venmlilığinde ise yüzde 80'e kadar daha venmli çalıştığmı bildirdı. ÖZEL SEKTÖRDE YÜZDE 5 ARTTI Kamuda çalışan sayısı azaldı Madencilik ve Taş Ocakçıları 500 Büyûkteki sırasf Kuruluş adı Üretimden net satış (milyon TL) 14 Türkiye Kömür Işletmelen 791.655.184 48 Eti Bor 299.501.714 & Ekonomi Servisi - Tür- kiye'nin 500 büyük sana- yi kuruluşunda çalışan sa- yısı, kamu kuruluşlann- daki düşüşün etkisiyle yüzde 4.1 oranında M azaldı. Buna karşılık eko- nomide görülen olumlu performans doğrultusunda özel^ * büyük kuruluşlann p» < çalışan sayısında yüz- de 5 oranında artış ger- çekleşti. 500 büyük sı- ralamasına. 90 kamu ku- ruluşunun girdiği 1989 yı- lında bu kuruluşlardaki çalışan sayısı 390 bin 835 iken geçen yıl 30 işyerin- de toplam çalışan sayısı 139 bın 102 kışide kal- dı. 32 kamu kuruluşu- nun sıralamaya girdiği krizyılı 2001'de 178 bin 5 kişiydı. Geçen yıl 470 özel sanayi kuruluşunda çalışanlann sayısı 365 bın 694 kişı'ol- du. Bu sayı, 2001'e göre kaydedilen yüzde 5'lık artışa karşın he- nüz 2000 yılının se\i- yesini yakalayamadı. 2000 "de 469 özeJ ışyenn- de çalışan sayısı 366 bin 635 kişiydı. 183 Park Madencilik 107.832.969 Gıda içki ve Tütün T.ŞekerFab. 1.215.866.968 Teke/ 1.215.557.850 21 Philsa Philip Mom's 535.347.798 Dokuma, Giyim Eşyası 8 9 21 Sasa Dupont Korteks Mensucat Isko Dokuma 452.737.712 411.765.327 357.382.559 mğ Kimya, Petrol Ürünleri, Plastik 1 10 Tüpraş Aygaz 6.858.687.295 1.192.725.911 11 Petkim 961.547.385 Otomotiv Endüstrisi Tofaş 1.410.444.991 Oyak-Renault 1.220.158.715 13 Ford Otomotiv 865.831.669 ÇEAŞ, Sanko ve DYO hızlı yükseldi Ekonomi Servisi - îstanbul Sanayi Oda- sı'nın (ISO) açıkladığı "Türkhie'ııin 500 Büyük Sanayi Kurulufu" Jistesinde bazı şirketler yaptıklan büyük sıçramalarla dikkat çekti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ta- rafından bir süre önce el konulan ÇuJcu- rova Elektrik AŞ (ÇEAŞ), 2001 yılında 198. sırada bulunduğu listede 170 basa- mak birden yükselerek 2002 "de 28. sıra- ya yerleşti. Aynı zamanda kârlılık sırala- masında da 9. sırada bulunan ÇEAŞ için, ıSO Başkanı Tanıl Küçük'e konuyJa ilgi- li değerlendirilmesi soruldu. Küçük, "Çu- kurovıa Elektrik Borsa'da hepzarargöste- ren bir firma. sizin verSerinizde 9. sırada kârlılıkta gö$terihyor. Bu araşörma yapı- hrken ne kavnak alındı" şekJindeki soru üzerine bütün değerlendirmelerin objek- tif olduğunu ve Maliye Bakanlığı'ndan tasdikli 2002 bilanço ve gelir tablolanna bakıldığını söyledi. Listede ön basamaklara doğru yaklaşan şirketJerden biri de Sanko Teksril oldu. 2001 'de 97. sırada bulunan Sanko Teks- ril, 2002 yılında 40. sıraya çıktı. DYO Bo- ya FabrikaJan da 125 basamak birden nr- manarak 2001 'de 246. sırada buJunduğu listede, geçen yıl 121 .'liğe yükseldi. Listede önemli çıkışlartn yanı sıra önemli düşüşler de gözkndi. Kardemir iki yıl önceki performansını aratarak 2001'de 71. sıradayken 2002'de 105. sı- raya geriledi. Siemens ise 2001 'de29. sı- rada buluduğu listede. 2002 'de 53. sıraya düştü. Arçelik ve Vestel: Gururluyuz Ekonomi Servisi - Arçelik ve Vestei, îstan- ?ul Sanayi Odası'run 500 Büyük Sanayi Ku- uluşu araştırmasında özeJ sektörde ilk üç sı- ayı paylaştı. Arçelik Genel Müdürü Nedim Esgin yaptı- ı yazılı açıklamada, Arçehk'in uluslararası ır şirket konumuna geldiğını vurgulayarak )vle dedi: ^Arçefik Grubu, Avrupa ve Tür- ye'deki9 markası ve üretim fesisleriyie2003 iında toplam konsolide cirosunu 1.9 miryar ut>'ya çıkarmayı hedeffiyor. 2005rirobede- niz ise 3 milyar Euro.'" Vestel de fSO'nun araştırmasında üretım- ı satışlara göre sıralamada ıkıncı ve kamu uluşlannın da yer aldığı genel sıralamada düncü, ihracata göre sıraJamada da 783 dolarla bınncı olarak yer aldı. estel Şirketler Grubu îcra Kurulu Başka- nı ÖmerYüngülyaptığı yazılı açıklamada, bu önemli başandan büyük gurur duyduklartnı dıle getirdi. Başanlannın ardmda Vestel'in dünya fir- ması olma vizyonu çerçevesinde izledıği dün- ya pazarlanna açılmapolitikasınm büyük pa- yı olduğunu düşündüklerinı kaydeden Yün- gün, açıklamasında şöyie dedi: "Bizsadeceiç pazarda değJLdışpazarlarda da büyüme srra- tejı'nıizi yıllar önce ohışturduk ve bugüne ka- darbaşanyla uyguladık. Bugün 108ülkeyeih- racat yapan, 1999 yılından bu >ana istikrarb birşi'kildeihracatşampivonluguna koşan \ es- tel, dünya pazariaruıda eiektronik devieriyle başa baş rekabet etnıektedir. Vıliık 7 nıihon adet TV üretiminıizin yüzde 90'dan fazlasuu ihraç ediyonız. Vestel'in Avrupa TVpazann- daki payı yüzde 25'lere ^ Ertuna: Kendlmvdaldatmayalım EkonomiServisi-Boğaziçı Oniversitesi Işlet- me Fakültesi Öğretım Uyesı Prof. Dr. Özer Er- tuna, Türkiye ekonomisinin büyüyemedığini söyledi. ÎSO Meclis Toplantısı'na konukkonuş- macı olarak katılan Prof. Dr. Ertuna, Türkiye'de knzperi\otlannın daraldığını Önesürerek "Ken- dimia aJdarmmalını. Türkiye büyiiyemiyor. Bu beni endişelendiriyor. Bir yıl büyüyor, bir yıl kü- çülüyor. Şimdi büyüdüğü yTMayız" dıye konuş- ru. TL'nın bürün dünyada hak ettığı yen aldığı zarnan değerleneceğini vurgulayan Prof. Dr. Er- tuna, şu anda TL'nın hak etmedıği şekilde değer- iendığını belirttı. Prof. Dr. Ertuna, geçen yıl Türkıve've dışan- dan gelen sıcak paraya dolar bazında \iizde 56.8 faiz ödendiğinı kaydederek "Bu soygundur. Ya- ni2002'de btzdeviet kâğıdı karsılıgı yabancılara 5.8 miryar dolarpara ödemişiz" dedı. JP Morgan'a göre Türkiye'nin yabancılara en fazla para kazandıran ülke olduğunu dile getı- ren Ertuna, en büyük 500 sanayi kuruluşuna ba- kıldığında bu şirketlerin üretımı arttıramadıkla- nnıngörüldüğünü söyledi. Prof. Dr. Ertuna, Tür- kiye'deki sanayi şirketlerinde sürümün yavaş, ancak kâr marjlannın çok yüksek olduğunu ıfa- de ettı Ertuna'nin değerlendırmeleri, bazı İSO üyelerinın tepkısıne neden oldu. ISO Meclis üyelerinden JakKamhi,sanayicı- lenn daha fazla üretim içın ugraş \erdığını be- lirterek "Buradakilerin hepsi birer hacıyarmaz. Ama hepimiz zaman zaman yarmışız. düşmü- şüz" dedi. Kamhı, Prof Dr. Ertuna'nin ekono- miye ılışkın değerlendırmefcnne ilişkın de Tür- kiye'nin önünü açmak, işadamına cesaret ver- mek lazmı. Bu kadar pesinıist obnamak gerekir. Biraz daha dengeb" yollargöstermelisiniz*' dedi. İŞÇÜMIVEVREMIVDE; ŞÜKRAN SONER mereden Başlasak? Dünkü ana haberlerde rüşvetin belgesi olara çekilmış bırmide filmi gösteriliyordu. Suçüstü ya kalanacağını anlayan traf/k polisi, kayıt numaras alınmış 5 milyon lirayı yutmuş, ancak suçüstü ya- kalartmaktan kurtulamamıştı. Gülelim mi, acıya- lım mı bi/ernedim. Ereğli'de trafik polisliği yapan memur 5 milyon yüzünden açığa alınmış, parayı yutmakla yaşadı- ğı sağlık sorun/an cabası olmuştu. Direksiyona geçmiş herkesin trafik polisleri ile yaşadığı yay- gın rüşvet olayları düşünüldüğünde, suçüstü ola- yı "0/7/7 olsun"u çektirecek nitelikte. Yine de hak, vicdan duygumuzu yaralayan bir terslik var. Te- miz toplum özlemimize, suçlulann yakalanması operasyonları beklentimize yanıt vermiyor. En önemlisi, bir işe yarayacağı umudunu aşılamıyor. Acaba neden? Aynı gün iktidarın tepesinde bir bakan, Ulaştır- ma Bakanı, kendisine yöne/t/len sorulara pişkin yanrt veriyor. O bakan oldu diye oğlu babadan mesleğini yapmıyacak mıymış? Kendisinin daba önce aynı şirkette çalışmış olması, sonra devle- tin gemisinin işletilmeyip bu firmaya kiraya veril- mesi, aynı firmanın oğluna "yürü ya kulum" de- mesi, bütün bu "al gülüm, ver gülüm" çıkar iliş- kilerinin kendi bakanlığının iktidan eliyle olması- nın hiçbir sakıncası yokmuş. Para iş/erinin başında, top/uma örnek olması gereken insan, Maliye Bakanı, Erdoğan'ın para ve kaynak bulmak için ne yapıp edip çıkarmak iste- diği orman yağması af kapsamından kendisi de yararlanıyor. Bakan pişkin, habercilere açıklama yapıyor. Değerlenecek arsas/nı elbette bi/erek ta- pusuz almış. Anayasa değişikliğini bekleyen her- kes gibi, anayasa değışikliği sonrası kazanacak- lannı kendıne hak olarak görüyor. Tıpkı kendi çı- kardığı vergı affından yararlanmakta hiçbirsakın- cagörmedıği gibi.. Burada kaç sıfırlı olduğunu algılamakta güç/ük çektiğimiz büyük paralar döniiyor, orada 5 milyon suç kanıtı oluyor. Çünkü ona hesap sorulabiliyor ve 0 suçüstü yakalanıyor. öte yandan sayısız sı- fırlı haksız kazançlar. vurgunlar, çıkartılan anaya- sa değişikliği, yasalar ve kararnamelerle, hükümet icraatlan ile aklanıp paklanıyor. Erdoğan Hüküme- ti'nin mazereti var. Iktidarlannın pekişmesi, güç- lenmes/, yerel seçimlerin başan ile atlatılabilmesi için acil para gerekiyor Başbakan Erdoğan ıktidar programının önün- de engel tanımıyor. Günlük para akışı, iktidarçar- kının dönüşü için yapmayacağı şey, yıkmayaca- ğı değer yok. Tatile çıkmadan milletvekillerinden ne yapıp edip orman, sit alanlan yağmasını yasal- laştıracak anayasa değişikliğini istiyor. Iktidar ic- raatlannın en küçük bir eleştirisi, programına kar- şı çıkış söz konusu olduğunda ise kontrolünü kay- bedıyor, Kasımpaşalılığı öne çıkıyor. Işçilere, emek/ilere, kamu çalışanlanna tehditler, hakaret- ler savuruyor Erdoğan Hükümeti'nin, devlet okullanna tebe- şirparası bulunmazken, özel okullara, büyük ola- sılıkla kendilerine yakın olanlara ağırlıklı destek vermek üzere parası devlet kesesinden öğrenci gönderme karan yargıdan dönmüşken, Başba- kan, eğitimın özelleştirilmesinden inatla söz etme- yi sürdürüyor. Dünyanın en zengin ülkeieri özel eğitimi toplumsal çözüm olarak göremezlerken, çocuklannı Amerika'da okutan Erdoğan, ne yapıp edip, zaten çarklan dönmeyen Milli Eğitim'in ka- mu işlevini çökertmenin bir yolunu bulmaya çalı- ş/yor. önceki gece Türk-iş'le imzalanan sözleşme, daha önce kamu işçileri için alınan zam kararları- nın bütününün yıllık art/ş getirisi, kansının türban şov, defile giysilerinin bir tanesini karşılayamaz. Bize gelen yeni vergilerin tümünün gerekçesi gi- bi pazarlanıp, nalk, kamu işçileri, çaljşanlan ile karşı karşıya getiriliyor Ve kamuoyu nefesini tutmuş, ABD'de Dışişleri Bakan/ GüTün görüşmelerinin sonuçlann/ bekli- yor. ABD'nin Irak bataklığında Türk askerini tam- pon yaptırma ile AKP iktidarının ABD'den bekle- d/ği parasal destek arasında doğrudan ilişki ku- rulmuş bulunuyor. Türkiye,ABD ile ilışkileri düzelt- me uğruna asker verilmesini savunanlar ve karşı çıkanlar olarak yeniden bölünürken, saflara hele bir dikkat edin. Dini imanı olmayan parayı bekle- yenler, bötün örgütleri ile Erdoğan Hükümeti'nin yanında, asker verecek halktan, kimi değerleri ko- rumaya çalışanlara uzanan bir halka da karşıda. Bu ortamda, bu koşullarda, temiz toplum öz- lemleri için büyük umutlar bağlanan Meclis araş- tırma komisyonunun çalışmaları, onca belge bil- gi havalarda uçuşuyor. Iktidar aynı yolun yolcu- su, tek başına iktidar olmanın, elbette siyasal Is- lamı da kurumlaştırmanın hırsı ile tüm kuralları, de- ğerleri ayaklar altına alırken, devri sabıklardan he- sap sormanın bir işe yarayacağına, temiz toplum öziemine umut olacağına kim inanır? Temiz top- luma ne yazık ki 5 milyonluk rüşveti kanıtlayan mide filminden ulaşılamıyor.. soner(o cumhuriyet.com.tr TepminiA'ten haşerelere karşı sorunsuz koruma • Haber Merkezi - ABD başta olmak üzere 14 ülkede faaliyet gösteren Termınix Haşere Kont- rol Hizmetleri, 1995 yılından bu yana Türki- ye'de yürütfüğü çalışmalanyla dikkat çekiyor. Terminix. kendisinden hızmet alan müşterileri- nin problemlerine en kısa sürede bilimsel yön- temlerle son veriyor. Müşterilerin sorunJan, ko- nusunda eğitim almış satış sorumlulan tarafin- dan gideriliyor. Şirketin çahşmalan hakkında aynntılı bilgi "0 212 281 34 45" ve "0 212 281 35 49" No'lu telefonlardan alınabilir. gözetim merkezi • İSTANBLT (A\) - Bireysel emeklilik siste- minde yer alan 11 şirket, düzenli ve güvenli iş- leyiş içın Emeklilik Gözetim Merkezi AŞ'yi (EGM) kurdu. Şırketler. EGM aracılığıyla eiektronik ortamda günlük denetim ve gözetime esas bilgileri oluşturacak, kamu otoritelerine rapor hazırlayacak, katılımcılara ait bilgileri saklayacak ve gizliliği-koruyacak. J