Catalog

13 EYLÜL 1999 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DİZt Normandiya Çıkarması savaşın sona ermesinde büyük rol oynadı Nazi Almanyası'ııa vurulan öldürüeü dârbeSONUN BAŞLANGICI - NORMANDİYA ÇIKARMASI Ikinci Dünya Savaşı'nın dünyayı altüst ettiği 6 yıl boyunca savaşın kaderini tayin edici birçok kararlar ahnmış, hatalar yapıl- mış, tesadüfi olaylar meydanagelmiş ve çok önemli harekâtlar icra edilmiştir. Hepsi de kendi içerisinde belirli bir önemve tayin edi- çi özellik taşınuştır. Ancak, amacı, planla- ması, hazırlık safhası. icrası ve harekâta katılan asker ve silah miktan hesaba katıl- dığında Müttefiklerin 6 Haziran I944'te Fransa'nm Normandiya kıyılanna yaptık- lan çıkarma Ikinci Dünya Savaşı'nın sonu- nu getiren en etkili ve sonucu açısından çok önemli bir stratejik harekât olmuşrur. Açılan Ikinci Cephe sonucunda Nazi Al- manyası'na öldürüeü darbe vurulmuş, Al- man ordulan iki cephe arasında bırakılmış- tı. Batı ve Doğu Cephesi. Birliklerinin za- ten zafiyet göstermeye başladıği bir dö- nemdeheriki cepheye degerekli oranda kuv- vet tahsis edemeyen Nazi Almanyası için sonun başlangıcı belli olmaya başlamıştı. Ancak savaşın sonu pek kolaylıkla gelme- di. Hatalan sadece Hitler ve Naziler yap- mıyordu. Birden fazla ülkenin ordulanyla büyük bir harekâtı icra etmenin zorluklan kabul edilse bile Müttefiklerin çıkarma boyunca ve müteakip safhalarda yaptıklan hatalar, savaşı uzatan birer unsur olarak karşımıza çıkıyordu. Avrupa'da savaş, çıkarmanın başladığı 6 Haziran tarihinden neredeyse 1 yıl sonra 8 Mayıs 1945'te sona eriyordu. Bü- tün bu olanlarla birlikte sonuçta tarihin ta- rtık olduğu en büyük çıkarma harekâtı olan Normandiya Çıkarması tkinci Dünya Sa- vaşı'nı sona erdiren en güçlü etken olmuş- tu. Alman işgalinin Rusya "daki en başanlı dönemolan 1942yılınınyazaylanndaniti- baren Statin, Müttefikleri olan Amerika Birleşik Devletleri ve fngiltere'ye Manş ötesi bir harekâtla Fransa'ya çıkarma ya- pılarak Ikinci Cephe'nin açılmasının hem Rusya için hem de uzun vadede Müttefik- ler için hayati öneme haiz bir strateji ola- cağını dile getiriyor ve bu talebinde çok ıs- rarediyordu. Bu arada Ikinci Cephe için ken- dişine bilgi akışı geciktiğinde ya da cephe için girişimde bulunulmadığını düşündüğün- de içini kemiren o duyguyu yok edemiyor- âa. Ya Batılı MüttefikJer tkinci Cephe'nin açılmasını Nazilerle Sovyetlerin birbirleri- ni boğazlamasını bekleyerek geciktiriyor- larsa? Iklnd Cephe açılıyor ; 1942 yılının bahar aylannda Amerika Birleşik Devletleri ve Ingiltere, Fransa'da açmayı planladıklan Ikinci Cephe'nin çe- şitli seçenekleri üzerinde kafa yoruyorlar- dı. Ancak bu kapsamda bir çıkarma hare- kâtı için şu anda ellerinde ne yeterli mik- tarda asker vardı, ne de maizeme. Hepsin- den önemlisi yeterli çıkarma gemileri yok- tu. Rooseveit ise savaş gemilerinin Pasi- fık"te büyük bir mücadelenın ıçinde oldu- ğunu biliyordu. Washington ve Londra'da vanlan sonuca göre Ikinci Cephe Fransa'da açılacaktı. 1943'ün Aralık ayında yapılan tkinci Kahire Konferansı'nda Rooseveit, daha sonra Overlord Harekâtı (Normandi- ya Çıkarması) diye bilinecek olan Ikinci Cep- he'nin açılacağı bu harekâtın komutanlığı- na Eisenhower'ı seçti. Rooseveit birkaç gün önce 28 Kasım I943'te başlayan Tahran Konferansfnda Stalin'e 1944 yılının bahar ayında Manş ötesi harekâtın başlayacağı- nın sözünü vermişti. Harekâtın amacı, Av- rupa Müttefik Kuv\'etler Başkomutanlı- ğı'naatananEisenhovver'adoğrudanMüş- terek Müttefik Kurmay Başkanlığı'ndan geliyordu- "BirleşmişMilktler'ebağhdiğer ülkeierle birlikte Avrupa' ya gireceksiniz ve orada Ahnanya'nın silahta kuwederini im- ha edeceksiniz." Eisenhower çıkarmanın yerini tespit etmiş ve tarihini belirlemişti. Çıkarma haziran ayının başlannda olacak- tı. Çünkü kuzeybatı Avrupa'da iklim bu ta- rihlerde harekâta elverişli hale geliyordu. Çıkarma bölgesi ise Normandiya olacak- ü. Şarap için yetiştirilen üzüm baglanyla ün- lü, tabiatın olağanüstü güzel olduğu Fran- sa'nm bu kıyılannın ünü, artık üzümlerin- den yapılan şaraplann ününden çok fark- lı biralandaduyulacaktı. Normandiya'nın seçılmesindeki en büyük unsur sadece ik- lim değildi. Asıl belirleyici faktör, seçilen bölgenin Almanlann çıkarmayı hiç bek- lemediği bir yer olmasıydı. Oysa Alman- lar çıkarmayı Manş'ın Fransa kıyılanna en yakın olduğu bölgeden yani Dover - Pas de Calais - Ren - Berlin mihverinden bek- liyordu. Bu harekâtta baskın tesirinin öne- mi çok büyüktü. Zira Almanlann elinde bu bölgede kuUanabilecekleri 52 tümen var- dı ve bu tümenlerden 11 'i hareket ve ateş kabiliyeti çok yüksek zırhlı tümenlerdi. Müttefikler planlanna göre D-Day (çıkar- ma günü) kıyılara sekiz tümen çıkarabile- ceklerdi. Almanlar çıkarma yerini bilebil- selerdi Müttefikleri daha karaya çıkmadan denizde bogabilirlerdi. Bu ise korkunç bir felaket olurdu. Oysa Alman lstihbarat Teşkilatı, tkinci Dünya Savaşı süresince elde ettikleri en büyük istihbaratı değerlendiremeyecekti. Ocak ayının başında Alman lstihbarat Teş- kilaü (Abwehr) Başkanı Canaris Belçika sı- nınndakarargâhıbulunan 15 inciOrdu ls- tihbarat Subayı Yarbay Meyer'e çok önem- li bir bilgı ulaştırmışh. Bu bilgiye göre Müt- tefıkler çıkarma öncesinde yeraltı dıreniş örgütlerine ulaştınlmak üzere birkaç kişi- sel mesaj yayımlayacaklardı. Müttefiklerin lngiüz askerleri, Normandiya'ya çıkmak üzere tngütere'den gemilere biniyorlar. yapacağı çıkarmayı haber veren mesaj iki bölümden oluşacak; ilk bölüm çıkarmanın olacağını. ikinci bölüm de zamanını belir- tecekti. 1 Haziran gecesi BBC spikeri Me- yer'in çok iyi anlayabileceği birduyuru ile yayınını kesti. "Şimdi yayımlayacağımız birkaç kişisel mesajı dinleyin. lütfen." Bir suskunluktan sonra mesajı dinleyip kaydettiler. Meyer şaşkınhk içerisindeydi. Bu satırlar 19'uncu yüzyıl Fransız şairle- rinden Paul Verlaine'in "Sonbahar Şarkı- sT adlı şiinnin ilk satınydı. tşte bu mesaj Canaris'in kendisine beklemeleri için uyar- dığı satırlar olmalıydı. Yine Canaris'e gö- re bu satır mesajın ilk yansıydı ve işgalin başlayacağını haber veriyordu. Ikinci satır yayımlandığında ise işgal 48 saat içerisin- de başlayacaktı. Mesajın ilk kısmıru kaydeder kaydetmez Meyer hiç vakit yitirmeden 15'incı Ordu lCurmay Başkanı Tümgene- ral Hofmann'a haber verdi. Olanlan gene- rale büyük bır heyecanla anlattı. Hoftnann hemen 15'ıncı Ordu'ya alarm verdi. Hemen va nedeniyle işgali 24 saat ertelemış ve nı- hai karannı vermişti. 6 Haziran. 5 Haziran saat 22.15'i birazgeçmişti ki Meyer'in elin- de belki de Almanya'nın Ikinci Dünya Sa- vaşı boyunca elde ettiği en önemli mesaj var- dı. Artık Meyer biliyordu ki işgal 48 saat içerisinde başlayacaktı. BBC. Verlaine'in şiirinin ikinci satınnı da yeraltı dıreniş ör- gütü için yayımlamıştı. Elinde tuttuğu me- saj hem Müttefiklerin hem de Almanlann kaderiydi. Ancak talih ibresi Müttefikkr- den yanaydı. Bütün karargâhlara haber ve- rilmişti. Ancak 7'nci Ordu'ya yine haber verümemişti. Gerekçesinin mantıklı ve do- yurucu açıklaması hiçbir zaman öğrenile- meyecekti. B Ordu Grubu Komutanı Rom- meî görevi devTaldıktan sonra neredeyse olmayan bir Atlantik Duvan'nı inarulmaz bir çabayla gerçek hale getirmişti. Ama iş- gal günü birliklerinin başında değildi. Çıkarma, tarihin gördüğü en büyük ar- mada ile başlamıştı. tlk gün daha önceden tespit edilen 5 kıyıyaçıkması planlanan as- Savaş, son güniine kadar bütün Avrupa'yı yakıp yıkü. sonrasında Alman Silahlı Kuvvetler Ko- mutanlığı'na (OKW) daha sonra Runds- tedt'in Batı Cephesi Karargâhı'na, ardın- dan da Rommd'in B Ordu Grubu Karar- gâhı'na haber verdi. Karargâhta mesaj Ha- rekât Dairesi Başkanı General Jodl'a ulaş- tınldı. Mesaj Jodl'un masasında kaldı. Alarm vermedi. Alarmı Batı Cephesi Ko- mutanı Rundstedt'in vereceğini varsaydı. Rundstedt'in karargâru da aym şeyi Rom- mel'in karargâhının yapacağmı düşünmüş- tü. Fransa kıyılan boyunca alarmda olan tek bir ordu vardı: 15'inci Ordu. Normandiya kıyısındaki tek birlik olan 7'nci Ordu'nun ise ne mesajdan haberi vardı ne de alarma geçirilmişti. Meyer ise şimdi hayatının en önemli haberini, üstlerine bildirecekti. Müttefik işgalinin püskürtülmesi, yüz binlerce vatandaşının istikbali, neredeyse ülkesinin geleceği buna bağlıydı. Oysa, ta- rihin bir başka ve garip cilvesi olsa gerek... Meyer bu beklenti içerisinde kıvranırken B Ordu Grup Komutanı Rommel Almanya'ya gitmek için hazırlanıyordu. 4 Haziran Pa- zar sabahı güneşli bir gündü. Rommerin ise Almanya'ya gitmesi için çok beşeri bir de mazereti vardı. 6 Haziran Salı kansmın doğum günüydü. Tam bu 4 Haziran günü Rommel'in uyandığı saatlerde daha önce 5 Haziran'ı çıkarma tarihi olarak seçen Av- rupa Müttefik Kuvvetler Başkomutaru Ei- senhower 4 Haziran Pazar sabahı bozan ha- ker sayısı 175.000 idi. Bu askerler yakla- şık 1.000 nakliye uçağı ve her türden 5.000 gemiyle taşınacaktı. Aynca 6.000 adet av- cı ve bombardıman uçağı da Alman mev- zilerini dövecekti. Baskm tesirini sağlamak amacıyla ve Almanlann çıkarmanın Dover - Pas de Calais arasında yapılacağı beklen- tüerini pekiştirmek için Dover limanında ger- çek büyüklükte maket çıkarma gemileri, tanldar ve uçaklar yaptılar ve bu planın adı- nı da Forritude Harekâtı olarak belirlediler. Komutanı da General Patton idi. Zaten çı- karmanın bu yönden geleceğini bekleyen Almanlar karşısında bu konuda büyük bir zaferkazanılrmştı. Bu gerekçeyle Rommel işgalin kaderini değiştirebilecek olan 11 zırhlı tümenini Pas de Calais'de mevzilen- dirmişti. Emekli olduktan sonra Hitler tarafindan Batı Cephesi Komutanlığı'na getirilen Rundstedt'e göre Atlantik Duvan'nın ya- ran ve de gereği yoktu. Ona göre Alman birlikleri daha geride tertiplenmeli ve düş- manı kendi istediği yerde muharebeye zor- lamalıydı. Oysa Fransa kıyılannın savun- masının sorumluluğunu B Ordu Grubu Ko- mutanı olarak üstlenen Rommel'e göre düş- man daha denizde ve kıyıdayken imha edil- meliydi. O nedenle daha kış ve bahar ayla- nndan beri hazırlıklannın sürdüğunü tah- min ettiği Müttefik çıkarmasını önlemek için Atlantik Duvan çok mükemmel hale geti- rilmeliydi. Rommel 6 ay içerisinde müthiş bir çalışmayla kıyı boyiınca sualtı dikenli tellör döşetti, kıyılarda çok büyük koru- ganlarinşaettirdi.22Nisan 1944'te Atlan- tik Duvan için yaptığı birteftiş sırasında emır subayı Lang'a şunlan söylemişti: "Senite- min ederim ki Lang çıkarmanın ilk yirmi dört saati harekâün kaderini tayin edecek- tir. Almama'njn kaderi busonuca bağh- hem Müttefikler hem de Almaırta için en uzun günolacak." İlk blrlliclerln karaya çıkışı Saat 05.30'da Amerikan birlikleri Utah ve Omaha kıynlannaçıkmaya başlamıştı. In- giliz ve Kanada birliklerini taşıyan çıkar- ma gemileri de Sword Juno ve Gold kıyı- lanna saat 06. 30'dan itibaren yanaşmaya başlamış ve ilk birlikler karaya ayak bas- mışlardı. Çok aynntılı birplan yapılmış ve üzerinde çok calışılmıştı. Ama savaşın ger- çeği başkaydı. Kimi kez çıkarma gemile- rini erken terk eden askerler taşıdıklan mal- lmanlann durumu 1944 yazı sonunda pek parlak görünmüyordu. Doğu'da Ruslar ilerliyor, Tito'nun partizanlan Balkanlar'da Hitler'e zor anlar yaşatıyordu. Müttefikler de Ren Nehri'ne yaklaşmışlardı. zemenin ağırhgmdan dolayı hemen batıyor- lar, kimi karaya çıkmaya çalışan askerler da- ha denizdeyken açılan ateş sonucu hayat- lannı kaybediyor, kimileri ise karaya çık- malanna rağmen henüz bir siper bulama- dan can veriyorlardı. Omaha Kıyısfndaki Alman mevzilerini susturmak için uçakla- nn geceden bu yana yaptıklan bombardı- man fayda etmemişti. Çünkü daha derin- leri bombalayan uçaklar kıyıya çok yakın bulunan makineli tüfek mevzilerini imha edememişti. Omaha'da çıkarma esnasında kimi bölüklerin zayiatı yüzde 90'a kadarçık- mıştı. Öğleye doğru deniz topçusunun aç- tığı ateş sonucunda Alman mevzilerinin çoğu susturulmuştu. Alman Hava Kuvvetleri'nin (Lufhvaffe) varlığı sanıldığı kadar bile değildi. Mütte- fik Hava Kuvvetieri çıkarma bölgelerini mütemadiyen bombalıyor, sürekli bir hava örtüsü sağlıyor ve sonuçta Almanlann cep- he gerisinden kıyılara doğru takviye gön- dermesine engel oluyordu. Birkaç gün içerisinde çıkarma tam bir bas- kın tesiri sağlamış ve bu yönde çok büyük birbaşan kazanmıştı. Müttefik birlikler Fransa'da köprü başmı tesis etmişlerdi. Rommerin Kurmay Baş- kanı Speidel 9 Haziran'da şunlan söy- lüyordu: "Çıkarmanmflk safhası Müt- tefiklerin mutlak sh-asL askeri ve psi- kolojiküstünlüğüyletamamlarunıştır. Arnk inisijatifMüttefildam elindediıf Rommel \e Rundstedt, Hitler'i duru- mun vahameti konusunda uyardıkla- nnda aldıklan cevap: "Susun. Her ne pahasuıa olursa olsun yerinizden lo- pırdamayın." Çıkarmanın ilk safhası sonunda arazinin doğal yapısının çok iyi bir savunma mevzisi oluşturdugu Fransa'da, Almanya, Müttefiklerin ilerlemesini durdurmayı başarmıştı. Haziran sonunda Müttefikler nere- deyse durma noktasına gebnişti. Tem- muz ayında da bu durum devam ettı. Bu arada 20 Temmuz'da Hitler'e bir suikast düzenlendi. Mucizevi bir şekil- de bu suikasttan sağ olarak kurtulan Hitler, komplonun sorumlusu Albay Stiuıf- fenberg'i kurşuna dizdirdi. Bu arada Hit- ler'e karşı bu komplonun ardında olduğu düşünülen 15.000 kişi Gestapo'nun giriş- tiği büyük bir tutuklama sonucunda sorgu- landılar. Yaklaşık 5.000 kişi öldürüldü. Rommel de suçlananlar arasındaydı. Hit- ler, Rommere intiharederse devlet töreniy- le kahraman gibi gömüleceğini. aksi tak- dirde yargılanacağını iletti. Rommel intihan seçti. Rommel eğer in- tihar etmeyip yargı yolunu seçseydi, Hit- ler'in kansına ve çocuğuna işkence yapa- cağını biliyordu. Hitler'e yapılan suikast başanlı olsa ne olurdu? Savaş boyunca eğer- le başlayan sorulann en yogun olduğu dö- nemin bu dönem olduğu konusunda tarih- çiler arasında bir mutabakat vardır. En azın- dan savaşuı daha önce biteceği kesın gibiy- di. Amerikahlar Paris'e yaklaşırken kent- te büyük bir sevinç ve heyecan vardı. 19 Ağustos'ta Hitler Paris'in imhası için emir gönderdi ve arkasından Paris'in yanıp yan- madığını sordu. Fakat Pa- ris Garnizon Komutanı Ge- neral Choltitz bu emre ita- at etmedı. Şehre zarar ver- meden çekilmek için Müt- tefiklerle anlaşma yaptı. 25 Ağustos'ta 2'nci Fran- sız Zırhlı Tümen Komuta- nı General Leclerc Paris'e girdi. Onlan 4'üncü Ame- rikan Piyade Tümeni takip etti. Eylül ayına gelindi- ğinde harekâün hızı yavaş- lamıştı. Normandiya'dan uzaklaştıkça ikmal nokta- sından da uzaklaşılıyordu. Tanklara yakıt yetmiyor- du. 1944 yılının yaz mevsi- mi sona erdiğinde Alman- lann da durumu pek par- lak görünmüyordu. Do- ğu'da Ruslar ileriemeleri- ne devam ediyorlardı. Ti- to'nun partizanlan Balkan- lar'da Hitler'e zor anlar ya- şaüyordu. ltarya'da Beşin- ci ve Sekizinci OrdularPo Nehri'nedoğru ilerliyorlar- dı. Müttefikler de Ren Nehri'ne doğru yak- laşıyorlardı. Yakıt sıkıntısı çeken Mütte- fıkler'de ise Montgomery'nın Eisenhower'a teklifı, tek cepheden taarruzla Ren Nehri'ni aşmaktır. Bunun için Eisenhovvıer'dan tale- bi güneyde Metz kentinde bulunan Pat- ton'un günlük yakıt tahsisinin ve Müttefik Hava Indirme Kolordusu'nun kendisine ve- rilmesidir. Bu şekilde Monry, Ardennes bölgesinin kuzeyinden geçerek kıştan ön- ce Berlin'e gireceğini söyleT. Aynı teklifı Patton da Eisenhower'a yapar. Bu arada üçüncü bir seçenek daha vardır. Bu da tn- gilizlerin elinde bulunan Avrupa' nın enbü- yük limanı Antvverpen'den geliştirilecek harekâttı. Ancak Antvverpen'den geçen ve ulaşırru sağlayan Scheldt Nehri Almanla- nn elindeydi. Eisenhovver, Montgomery ve Patton'u da durdurarak elindeki bütün gücü burası için kullanabilirdi. Fakat yaptığı durum mu- hakemesi sonucunda savaşı kıştan evvel bitirebilme fırsatı olduğu sonucuna vardı ve bu şansı da Montgomery'ye tanıdı. Olduk- üttefikler, plana göre D-Day (çıkarma günü) kıyılara sekiz tümen çıkarabileceklerdi. Almanlar çıkarma yerini bilebilseîerdi Müttefikleri daha karaya çıkmadan denizde bogabilirlerdi. Bu ise korkunç bir felaket olurdu. Oysa Alman îstihbarat Teşkilatı, îkinci Dünya Savaşı süresince elde ettikleri en büyük istihbaratı değerlendiremeyecekti. ça cesur, kati sonuçlu bir harekât amaçla- nıyordu. Adına Market Garden Harekâtı dendi. Harekât i>i başladı. Ancak Arnhem bir türlü ele geçirilemedi. Ve sonuçta hare- kâttan amaçlanan sonuç elde edilemedi. Ekim ayında Amerikahlar ilk Alman ken- tini ele geçirdiler.. Aachen. Bu arada Pat- ton Metz'te ilerlemeye calışırken çok ağır kayıplar veriyordu. Hitler 1944 yılında, 1940 yılmda Arden- nes bölgesinden savunmalannı deldiği In- giliz-Fransız birliklerinin karşısında daha fazla sayıda tank ve asker sayısına sahipti. Ve en son büyük taarruzuna hazırlanıyor- du; bu nedenle Doğu Cephesi'nden Batı Cephesi'ne birlik sevk etmeye başlamıştı. İkinci bir Dunkerqueyaratacak ve ardmdan birliklerini tekrar Doğu Cephesi'ne sevk edecekti. Her şey gizliliğe ve kötü hava ko- şullanna bağlıydı. Hitler'in muhtemel ba- şansının tek koşulu vardı. Mutlak baskın te- siri. Avrupa Müttefik Kuvvetler Yüksek Karargâhı'nda böyle bir ihtimal kimsenin aklının ucundan dahi geçmiyordu. Bunu görebilmek için 16 Aralık 1944 tarihli, ya- ni büyük Ardennes karşı taarruzunun baş- ladığı günkü Avrupa Müttefik Kuvvetler Yüksek Karargâhı'nın (SHAEF) istihba- ratdeğerlendirme raporunu okumak yeter- li olacaknr. "Düşman halihazırda bütün cephekrde smunma halindedir; budurum- da hiçbir şekilde önemli sayılacak bir kar- şı taamıza kalkışacak durumda değOdiıf Oysa Hitler bu arada iki ordu grubu teşkil etmiş ve bunlan Ardennes bölgesinin kar- şısuıda tertiplemişti. Bradk>, karargâhın- da köpürüyordu. Bu kadar birliğin nasıl ve kimlerden teşkil edildiğini bir türlü anlaya- mıyordu. Hitler için basitti. 15-16 yaşında- ki çocuklardan meydana getirmişti birlik- lerini. 16 Aralık sabahı 100 kilometrelik bir cephede 8 panzer tümeni zayıf Mütte- fik savTinmasuıı yararak taarruzlannı baş- latmıştı. Müttefikler taarruza geçtl Başlangıçta Almanlar manılmaz bir ba- şan elde ettiler. Ancak taarruza geçmekle bir anlamda yerlerini de belli etmişlerdi. 19 Aralık'ta 101'inci Amerikan Hava lndirme Tümeni Bastogne kentıne ulaştı. Tümen ertesı günü Almanlar tarafindan kuşatıldı. Eisenhovver; Patton'a. ilerlemesinin yönü- nü doğudan kuzeye çevirmesini emretti. Patton Bastogne'nin yardımına koştu. Ha- va düzelmişti. Müttefikler 10.000 uçağı Abnanlann üzerine saldılar. Ocak 1945 'ten itibaren Müttefikler taarruza geçmişti. Hitleren büyük kumannı oynamış ve kay- betmişti. Almanlann ödediği bedel çok ağırdı. 30.000 ölü, 40.000 yaralı. 40.000 esir. Binlerce tank. Ardennes karşı taarru- zu ise Amerikan birliklerinin bugüne dek karşılaştıklan en büyük muharebe idi. Mu- harebeye 600.000 asker iştirak etmişti. 20.000 ölü, 40.000 yaralı ve 20.000 esir vermişlerdi. Müttefikler en olumsuz ko- şullarda bile Nazilerin bu kadar çılgınca savaştıklannı görünce önlerinde daha ne kadar zorlu bir dönem olduğunu görüyor- lar, haklı olarak endişeleniyorlardı. Ama Üçüncü Reich'ın kalan ömrü neredeyse 100 gündü. SÜRECEK • . Normandiya kıyılanna çıkması planlanan asker sayısı 175.000 idL