Catalog

* NİSAN 1999 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA KULTUR 15 Tordjman, Robert Bober'in 'Savaştan Beri Ne Var Ne Yok' romamnı oyunlaştırdı Yaşama âişldn bellek tazelemesi• 'Savaştan Beri Ne Var N*e Yok' adlı romandan :iyatroya uyarlanan alıntılar 'unutmak isteyenlerin' öykülerinden yola çıkarak tazelenen belleğimize sesleniyor. Yönetmen Charles Tordjman'a göre oyun; "Her şeyden önce yaşananlara, onlann gösterdikleri cesarete, 1945'te yaşamış ve artık mutlu olmak isteyen kişilerebir saygı..." GÜL ERÇETtN 1945-46 yıllan. savaş sonrası dö- nem... Savaştan konuşulmuyor artık. İz- leri silinmek istenıyor utancın. dehşe- tın... Ancak küçücük bir söz. bır 're- çelli ekmek teklifı' yeniden o dehşetin içine sürükley,ebiliyor ınsanlan. Yıne de belkı utançlanndan, belkı yaşamı ye- niden yakalama istediklerinden unut- mak ıstiyorlar savaşı. Fransız yönetmen Charles Tordj- man. Robert Bober'in 'Savaştan Beri Ne Var Ne Yok" adh romanından tıy at- roya uyarladığı alıntılarda 'unutmak is- teyenJerin' öykülerinden yola çıkarak tazelenen belleklenmize sesleniyor Francois Claiver'nın üç yıl boyunca Pans'in yanı sıra ltalya, Almanya. Por- tekız, Lıtvanya, Fas gibi birçok ülke- de sahnelediği. bir buçuk saatlik anla- tı tiyatrosu türündeki yapıt 160. oyun- da AKM Aziz Nesm Sahnesı"ndeydi. Bober'in romanından sahneye kon- mak için seçılen, Türkiye'de Fransız Kültür Merkezi'nin katkısıyla sahne- lenen bölümler de Broy Yayınlan ta- rafindan da Fransızca-Türkçe olarak ya- Tordjman, 'Biz tiyatrocular u\ umayan kuşlar gibi sürekli neler olup bittiğini gözkriz' diyor.(Fotoğraf: KUBİLAY TÜNTÜL) yımlandı.Oyunun yönetmeni Charles Tordjman'ın tiyatro çalışmalarında Mayakovskiden Francois Bon'a uza- nan bir dizi uyarlama önemli yer tutu- yor. Yaklaşık on yıl önce Ankara'da Türk oyunculann rol aldığı "Lavanta Çîçeg" adlı oyunu yönetmiş olan Tordj- man'la söyleştik: - Sadece anlatımlardan oluşan bu zor metni titatrma u\arianıa nedeni- niz neydi? - Robert Bober'in bu tek romanını okuduktan sonra hemen tiyatroya uyar- lama isteği doğdu içimde. Yapıt, ınsan- lık için çok önemli ve duyarlı bır ko- nuya dayanıyor. Bugün için de gelişen yeni faşizm önündeki görevlerimizi sorgulatıyor bence bize. Bazen geç- miş bizlere çok önemli dersler verebi- lır. 'Savaştan Beri Ne Var N« Yok' her şeyden önce yaşananlara bir saygı ni- teliğınde: onların gösterdiği cesarete. 1945'te yaşamış olan ınsanlara, artık mutlu olmak isteyen kişilere bir say- gı..- - Çevrenize bakbğınız zaman savaş- tan beri bir seyin değişmedigini düşü- nüp umutsuziuğa kapıktağmız ohıyor mu hiç? Her şeye karşın bir şeyler iyiye gi- diyor. yoksa yaşayamazdık. Kişinin kendisine karşı öncelikli görevi dûn- yadakı duruşunu sağlamlaştırmaktır diye düşünüyorum. Ben kişisel olarak Musevi asıllı bir komünistim. Tiyatro da kişinin kendi politik tavnnı yansı- tabileceği güzel bir ortam bana göre. Evet, sonuçlar çok kısa vadede alınmı- yor ama bir şeyler yapmak gerekiyor. 'Izleyici de kendi oyununu yaratmalı Francois Clavier'e göre anlaocı tiyatronun, en yüksek imgelemi yaratması gerek. Savaştan Beri Ne Var Ne Yok'u 19 Nisantta Aziz Nesin Sahnesi'nde tek kişilik oyun dûzeninde sunan Fransız .- oyuncu Francob Ctavier, 20-21 Nisaa akşamlannda da Fransız Kültür Mer- kezi'nde RobertBober veGeorgesPe- rec'ten bölümler sundu. Sanatçı ağtr- lıklı olarak çalıştığı tür olan anlatıcı ti- yatroyia ilgili olarak şunlan söylüyor. -Anlatıcı tiyatronun temelkurah,en az düzeyde teatralgösterge kuttanarak en yüksek imgelemi yaratmak. Bu da iz- leyiciye kendioyununu yaratma olana- ğmısunuyor. AniatKitiyatronun zorhık- lannın yanı sıra bu oyunda tek oyuncu olarak bir buçuk saat boyunca sahne- de olmanı da zor bcnim için. Sahnede bir saniye bik kendimi geri çekip din- leıune olanağun yok." Clavıer, îstanbul'dabulundugu süre içinde profesyonel ve amatör oyuncu- larla Türk yazarlanndan seçilmiş me- tinlere yorum örnekîeri sundu. Anto- nk Vrtez'in "her şeyin tiyatrosununya- pılabilecegi" şeklinde özetlenebılecek olan kuramından yola çıkılan çahşma- da Nâzun Hikmet'in 'Memteketimdefl Insan Manzaralan'. MahmutMakal'ın 'Bizün Köy-Köyümden\ Dede Kor- kut'un "Bamsı Beyrek-Kanturah' adlı yapıtlanndan bölümler yorumlandı. Clavier bu çalışmalarda dil konusunun sorun yaratmamasını, bir tiyatro met- ninin anlam bütünlüğunün yanı sıra müzikalite, ritim yapısı, ses gibi unsur- lardan oluşmasına bağhyor. - Bir tiyatrocu olarak kısa ilerleyen bu süreç içindeki görevinizi nasıl ta- nunhyorsunuz? Tiyatronun görevi politik problem- lere politik çözümler bulmak değil el- bette. Bu halkm ve politikacılann işi. Biz tiyatrocular uyumayan kuşlar gi- bi sürekli neler olup bittiğini gözle- riz. Zaman zaman 'bitti bu iş' dediği- mız de oluyor. ancak o zaman da gök- yüzündeki kuşlar 'hayır hayır gözleye- cek daha çok şey' derler. Oyunla sessizfik sona erdi - Metni sahneye uyartarken ne gibi degişiklikler yaptınız. Öncelikleriniz neterdi? Oyunun sahnelenme sürecinde kitap- taki en vurucu bölümleri almadım. Çok ağır ve çok dokunaklı bölümler- di bunlar. însanlann yaşadıklan bu acı- lan sahneye taşıyamayacagımızı düşün- düm. Bu nedenle daha eğlenceli, da- ha mizahi bır yorumla sahneledik met- ni. tşin aslında savaş sonrasında in- sanlar kocaman bir çukurun üzerinde- ki ince bir ipte yürüyorlardı. Koca bir savaş ve 6 milyon ölüyle doluydu bu çukurun içi. lpe tutunarak o çukurun içine sürüklenmemeye. bir yasam kur- maya çalışan insanlar var oyunda. En ufak bir aksılik insanlan çukura yuvar- layabilir. ancak oyunda kesinlikle ölü- mü anlatmıyoruz. Oyunun hiçbir ye- rinde o ölüler sürekli anılmıyor, sava- şa katılan halklar lanetlenmiyor. Oyun inadına da hayata dair... - Oyunun anlatım türü izleyküer ta- rafindan nasıl karşılandı. Oyun anlatım türünden çok konusuy- la buluştu izleyiciyle. Oyundaki olay- lar çok zor bir dönemde geçiyor. Ai- leleri kamplara götürülmüş, öldürülmüş çocuklar. aılelerinin o şekilde ölmele- rinden büyük utanç duyuyorlardı. Bu kamplardan sağ gelen insanlar da ya- şadıklarının yol açtığı utançtan konu- şamıyorlardı. Uzun yıllar ko- nuşulmadı bu olaylar. Ailele- nni savaşta yitirmiş olan o dö- nemin çocuklan sahnede gör- düklerinin ardından beni bu- lup çocukluklannı anlatmaya başladılar. Roman ve oyun san- ki bır sessizliği sona erdirdi. -Tiyatrokariyerinizde uyar- lama yapıtlar önemli yer tutu- yor. Bunun nedeni ne? Romanlan tiyatroya uyar- lamak bence bir tercih ya da marifet değil. Beni uyarlama- lara yönelten şey çağdaş tiyat- ronun defolan. Özellikle çağdaş tiyatronun kendi metinleri olmah diye düşünüyorum, ancak çok az metin çıkıyor. Ben de bu uyar- lamalarla çağdaş tiyatronun metinlerini yaratmaya çalışı- yorum aslında. Son bir iki yıl- dıryapıtlannı uyarladığım ya- zarlar benim için oyun yaz- maya başladılar. Yazım süreç- lerinde ben de onlan yönlen- direbiliyorum. Degişik yapıt- lar çıkıyor ortaya. Hollanda canlandırma sinemasının en iyi çalışmaları bir arada Kısa metrajlıfilme ügibüyükCUMHUR CANBAZOĞLL Festıvalde 17 saatlik hafta sonu özel programı bugün yine saat 10.00'da başlıyor. Emek'te program, İspanyol yönetmen CarlosSaura'nın uluslararası piyasamn dikkatinı çek- memiş MinİkKuş'uyla açılıyor. Ay- n yaşayan annesınin yanından ayn- lıp babasımn dünyasına giren Ma- nu'ya yenı yaşamın getirdiği heye- canı. sürprizleri anlatıyor Saura. Ikinci fılm Hilarj veJackk ise (30 Nisan'da lstanbul'un diğer sınemala- rında da Paylaşılmayan Duygular adıyla göstenme girecek). Saura'nın filminın aksine festivallerde büyük yankı uyandıran, uluslararası bası- nm sürekli konuştuğu bir yapıt. Koopman'ın 12 kısa filmi On ıki yıl önce doku sertleş,mesi nedeniyle 42 yaşında ölen ünlü çel- list Jacqueline de Pre'nın fırtınalı yaşamını beyazperdeye taşıyan yö- netmen AnandTucker,Watson aile- smin başanlı kızlan abla Hilary ile kardeş Jackie'nin sevgi. kıskançhk. yalnızlık üzerine örülmüş öyküsüne tartışılan bir yorum getiriyor. KJasik müzik eşliğinde, her ıki kardeşin gö- zünden ayn ayn anlatılan öykü. Jac- queline de Pre'nin bencil. kaprisli biri gibi yansıtıldığı gerekçesiyle Itz- hak Perİman, Yehudi Menuhin gibi isimlerce protesto edılmışti. Kısa metraja kapılannı açmak için hâlâ karar veremeyen festival bu yıl kısa filmcilere sürpriz yaptı ve can- landırma sinemasına yeni soluk ge- tiren Hollandab sanatçılann en iyı ça- lışmalannı bir araya topladı. Aynca bu türün genç yıldızı Maarten Ko- opman'm, resim sanatının ünlü ya- ratılannı ilginç üslubuyla ele aldığı 12 kısa filmlik bir alt bölüm de lis- teye kondu. Bugün Alkazar'da saat 10. OO'da başlayacak 'sabah sineması' kuşa- ğmda Koopman atölye çalışması ya- parken (giriş ücretsızj, diğer filmler, 18.ULUSLARARAH tSTANBBL İ 'Hilary vç Jackie". Jacqueline de Pre'nin nrtınah yaşamını aktanyor. biletleri tükenmek üzere olan normal seanslarda gösterilecek... Alkazar'ın Hitchcock köşesinde ıse bugün Şüphenin Gölgesi var; bu kez korku ve gerilimden çok imkân- sız bır aşkın ilginç anlatımıyia eleş- tirmenleri memnun eden film usta- nın en iyi yapıtlanndan biri: Polis tarafından aranan Charlıe amca. ak- rabalanyla birlıkte yaşamaya karar vermiş ve sakin Santa Rosa kasaba- sına yerleşmiştir. Yeğeni onun aile- ye katılmasmdan önceleri çok mut- luluk duymuştur, ancak zamanla onun bır dul kadın düşmanı olduğu- nu çözünce öldürülme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır... Hitchcock bu kez de trendeki briç oyuncusu ro- lüyle gözüküvor. Beyoğlu sinemasının programı sa- bah lO.OO'daMafŞavaKarşıBirKE'la başlıyor. 70'h yıllarda Hollywood'un yaptığı en iyı uyuşturucu filmi oldu- ğunu iddia ettiğımiz Esrar Bitti, sert görüntüler ve ilk başrolünü oynayan Al Pacino'nun 'huzursuz' oyunuyla gerçek birbaşyapıtadönüşüyor. Kfttj' VVlnn'in de Cannes'da en iyi kadın oyuncu seçildiğıni ekleyelim. Beyoğlu'nun diğer filmi, Berg- man ustanın yaşam ile tiyatro arasın- daki ilişkiyi vermeye çalıştığı, tam altı ortaklı yapımı Bir Palyaçonun Önünde'yi birçok sinemasever gibi biz de merakla bekliyoruz. Moda'nın programı şöyle: James M. Cain'in ünlü Postaa Kaprn Üd Kere Çalar'ının Macar versiyonu- nu, 1930'larda. hemde siyah- beyaz izlemek isteyenler.. György Feher'in yönettiği ikı saati aşan bol ödüllü filmi sizin için... Geçen yıl Vene- dik'te büyük ilgı görmesine ragmen en iyi müzik ödülüyle yetinmek zo- runda kalan Fernando Solanas'ın dört ortaklı yapımı Bulut köklü bir özel tiyatroyu ayakta tutmaya çaba- layanlann öyküsü. Miller'ın geçen yıl çok konuşulan yapıtı Kar Suufi ise, 'Cannes'dan özeljüri ödüllü içine ka- panık 12 yaşındaki Nicholas'ın ki- şiliğinde çocuklann psikolojisini. pedofiliyı deşmeye çahşıyor... Televizyon dünyasmdan gelen 35 yaşındaki genç Japon yönetmen Ta- kahashi'nin (Selanik'te Altın Isken- der'i alan) liseli üç genç arasmdakı ganp aşk trafiğinı anlattığı Ağustos- ta Balıklar. Atlas Sineması'nın bu- günkü ilk filmi. Arka Yollar ise ba- basıyla birlikte para kazanmak ama- cıyla kasaba kasaba dolaşan genç Felipe'nin yaşamın gerçekleriyle yüz yüze geldiğı ve her deneyden sonra bıraz daha büyüdüğünü fark et- tiği trajik bir öykü. 'Güz Öyküsü', Erk Rohmer'in senaryo ödüDü fümL Aşkın bağ bozumuErich Rohmer, 78 yaşında bizlere yine küçük öykülerden oluşan o benzersiz sinemasmdan örnekleT vermeyi sürdürüyor. Fransız ustanın, 1989'da llkbahar Öyküsü'yle başlattığı ve sekiz yıl sonra Güz Öyküsü'yle bitirdiği "dört mev^im serisi'nin son yapıtı bugün Moda Sineması'nda gösteriliyor. Öykülerini yine yanında taşıdığı defterlere yazıyor ve Balzac'ın lnsanuk Komedyusı'yla Hitchcock'un çıft karakterli insanlannı örnek alıyor senaryolannda. Kırk yillık sinema serüveninde insanlann ancak konuştuklannda var olabileceklerini savunarak diyaloglan hep öne çıkanyor ve az üyeli amatör ekiplerle çalışmayı seviyor. Güz Öyküsü'nde bir kez daha aşk öyküsü üzerine kuruyor filmi Rohmer ve bir çeşit duygusal eğitim uyguluyor seyirciye. 45 yaşındaki şarap üreticisi dul Magali, iki çocuğu da büyüyüp evden aynlmca, kendini daha bir yalnız hissetmekte. Bu nedenle dostlan, birbirinden habersiz, ona bir erkek arkadaş aramak için harekete geçiyor. lsabelle gazeteye ilan vererek Magali'ye uygun birini ararken. oğlunun sevgilisi Rosine de ona eski felsefe hocasını yakıştınyor. Erkek arkadaş tam bulunmuşken, Rohmer kartlan yeniden kanştırarak başa dönüyor... Venedik'te bu filmle geçen yıl senaryo ödülü alan Rohmer'in sadık oyunculanndan Beatrice Romand (Le Beau Mariage) ile Marie Riviere (Le Rayon Vert), Güz Öyküsü'nün anahtar isimleri. CRR Senfoni Orkestrası'mn solisti Arın Karamürsel • Kültür Servisi - Emın Güven Yaşhçam yönetimindeki Cemal Reşit Rey Senfoni Orkestrası bu akşam saat 19.30'da CRR Konser Salonu'nda müzikseverlerle buluşacak. Piyanist Ann Karamürserin solist olarak katılacağı konserde Weber, Rahmaninof ve Dvorak'ın yapıtlan seslendirilecek. IS.UIuslararasıfilm Festivali'nde atölye çalışması I Kühür Servisi -18. Uluslararasılstanbul Film Festivali kapsamında Hollandalı canlandırma sineması ustası Maarteen Koopman bugün saat 10.30'da Beyoğlu Alkazar Sineması'nda bir atölye çalışması gerçekleştirecek. Atölye çalışmasına giriş serbest olacak. Bugün saat 12.00'de ise Beyoğlu Alkazar Sineması'nda bir açıklamalı gösteri yer alacak. Gösterimde Hollanda Canlandırma Vakfi Yönetmeni Nico Crama 'Hollanda Canlandırma Sineması'nın En lyilen' kapsamında yer alan her filmden önce kısa açıklamalar yapacak. FHm Festivali'nde geceyarısı sineması tekpan • Kühür Servisi -18. Uluslararası Îstanbul Film Festivali kapsamında Beyoğlu Atlas Sineması'nda bugün ve 1 Mayıs Cumartesı geceleri saat 24.00'teki Geceyansı Sineması gösterilerinın biletlen tükendi. Aşın talep nedeniyle, aynı gecelerde saat 24.30'dan ıtibaren Atlas Sineması Küçük Salonu'nda filmler tekrar edilecek. llave gösterilerde elektronik Türkçe altyazı olmayacak. tlk fılm olarak gösterilen Ed Wood filmleri Ingilizce, ikincı fılm olarak gösterilecek filmler Fransızca, Ingılizce altyazılı olarak izlenebılecek. Abnan Müzik Geceleri • Kültür Servisi - Goethe Enstıtüsü ve Kod Müzik işbirliği ile gerçekleştirilen 'Alman Müzik Geceleri'nde bu akşam saat 23.00'te Millennium'da Fauna Flash, Jazzonova ve • Michael Reinbort sahne alacak. Almanya'nın en iyı drum'n bass yapımcılan ve yorumculan olarak kabul edılen Fauna Flash. drum'n bass ritünleri üzerinde anolog synthesizer seslerini, sample seslerini ve caz tınılannı bir araya getiriyor. Jazzanova, Latin, caz funk gibi birbirinden farklı tarzlan birbinyle kaynaştınyor. Michael Reinboth, DJ setinde caz, trip-hop, drum'n bass, electro ve Brazil türlerine yer veriyor. Güneşe Yolculuk' HoHanda'da • AMSTERDAM (AA) - Yeşim Ustaoğlu'nun yönettiği 'Günese Yolculuk' adlı film, 29 Nisan'dan itibaren Hûllanda sinemalannda gösterime girecek. Film, Anaâolu'nun farklı yörelerinden tstanbul'a gelen iki genç etrafmda yaşanan olaylan konu alıyor. Güneşe Yolculuk, HoHanda'da 7 ayn kentte izlenebilecek. Askerî Müze'de çocuk şenlği • Kühür Servisi - Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı, 23 Nisan Çocuk Bayramı çerçevesinde düzenlenen etkinliklere bugün 11.00-14.30 saatleri arasında Harbiye'deki Askeri Müze ve Kültür Sitesi'nde gerçekleşecek çocuk şenliği ile katılıyor. Etkinlikte geçen aylarda düzenlenen, tstabul'daki ilköğretim okullanna yönelik 'Cumhuriyet ve Atatürk' konulu kompozisyon yanşmasının ödül töreni de yapılacak. Törende on öğrenciye mansiyon verilecek. Çocuk şenliğinde aynca AB Sanat Bale ve Dans Okulu'nun çocuk topluluğunun klasik balc gösterisi. TRT îstanbul Radyosu Çocuk Korosu'nun dinletısi. ÎTÜ Amatör Tiyatro Topluluğu'nun sahnelediği 'Uçan Şemsiye' adlı çocuk oyunu, îstanbul Halil Rıfat Paşa îlköğretim Okulu Folklor Ekibi'nin Ağn yöresinden derlediği halk oyunlan gösterisi ile Askeri Müze ve Kültür Sitesi KomutanhğıMehteTan Bölüğü'nün konseri yer alacak. Şenliğe tüm çocuklyar ücretsizüsolarakkatılabilecekler. BUGÜN • VEDAT GÜNYOL 'un 60. sanat yılı saat 16.00'da Suna Aras'm hazırlayıp sunduğu bir etkinlikle Beksav'da kutlanacak. (0216 349 91 55) • CRR'de CRR Senfoni Orkestrasf nın Weber'in 'FreischûtzUvertürü', Rahmaninov'unv Piyano KonçertosuNoJ', Dvorak'ın 'Senfoni No.9' başhklı yapıtlannı seslendireceği konser yer alıyor. (232 98 30) • BORUSAN KÜLTÜR MERKEZt'nde 10.30- 11 ,30'da '5-6 Yaş Grubu Çocuklarla Müzik', 12.00- 13.00 arasında '7-« Yaş Grubu Çocuklarla Müzik' başhklı atölyeler yer alıyor. (292 06 55) • tDOB, saat 15.30'da Mozart'ın 'SihirH Flüt' operasını sahneleyecek. (251 10 23) • NÂZIM KÜLTÜREVİ'nde saat 15.00'te Mine Karşıh'nın piyano dinletisi, saat 16.00'da 'Pöstacı' adlı film yer alıyor. (414 51 50) • tSTANBUL EĞtTİMCtLERİ DERNEĞİ'nde Pakize Türkoğlu, Yümaz Elmas. Bayram Acar ve Nebi Dadatoglu'nunkatılacaklan Ulusal Egemenlik w Köy Enstitüleri' konulu panel saat 13.00'te başlayacak. (509 85 62) • CADDEBOSTAN KÜLTÜR MERKEZİ'nde 14. 30-17.00 saatleri arasında düzenlenecek 'Şiir ve Öykü' forumuna Türk Dili Dergisi'nden Nevra Bucak, Tülay Ferah, Tansu Bele ve Erdoğan Ersever konuşmacı olarak katılacaklar. (359 64 57) İSTANBUL FİLM FESTİVALİ'NDE BUGUN • EMEK SİNEMASI'nda 12.00 ve 18.30'da 'Minik Kuş', 15.00 ve 21.30 da HUlary ve Jackk' adh filmler izlenebilir. (293 84 39) • ATLAS SİNEMASl'nda saat 12.00 ve 18.30'da 'Ağustos'ta Balıklar', 15.00 ve 21 30da 'Arka Yollar' adlı filmler gösterilecek. (252 85 76) • ALKAZAR StNEMASl'nda 12.00 ve 18.30'da Hollanda Canlandırma Sinemasının En İyüeri, 15.00 ve 21,30'da 'Şüphenin Gölgesi' adlı filmler izlenebılecek. (293 24 66) • BEYOĞLU StNEMASl'nda 12.00 ve 18.30'da 'Esrar Bitti', 15.00 ve 21 30da 'BirPalyaçonun Önünde" adlı filmler gösterilecek. (251 32 40) • MODA StNEMASl'nda 12.00'de 'Güz Öyküsü', 15.00'te 'İhtiras', 18.30'da 'Kar SınnV, 21.30'da 'Bulut' adh filmler izlenebilir. (337 01 28)