Catalog

5 ARALJK1999 PAZAR CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr 15 Memet Baydur'un 'Günebakan Cam Kırıkları'nı Istanbul Devlet Tiyatrosu sahneliyor Lcıyı, kederi, yakından, çok yakından tanımış •\ bir toplumun iki bireyini bir parkta v düşünüyorum... Birbirine ; benzemeyen hayatlardan süzülmüş, seçimler yapmış ve o ^ :.v seçimlerin & * sonuçlanna birbirine benzemeyen yöntemlerle katlanmış iki insan. Karanlık günlerde, yalnızlıklanna birbirleriyle anlam kazandırmaya çalışan iki insan... Yûroaz Onay'm yönettiği, AKM Aaz Nesin Sahnesi'nde sahneknen oyunda Funda Eskioğhı ve Adnan Biricik rol akyor. (Fotoğraf: UĞUR GÜNYÜZ) aıip bîr aşk lıikâyGÜLERÇETİN Gerçek nerede başlar, yalan nerede bı- ter? Memet Baydur'un Istanbul Devlet Tiyatrosu tarafından sahneye taşınan 'Günebakan Cam Kınklan' başlıkh oyunu bu sorudan hareketle bir kadın ve bir erkeğın aynksı ilışkisini irdeliyor. Parkta karşılaşan ıkı yabancının Nâ- am'dan Yuri Gagarin'e, Pablo Picas- »'dan tnöoü'ye, ErnestHeming^ay den Editfa Plaf a uzanan sohbetlen, en ger- çek götüntülerie en uydurma hayaller ara- aadakı smırTbrtadankaldınyor •• • • - I Yümaz Onay'ın yönettiği "Güneba- kan Cam Kmklarr, Memet Baydur'un Mitos-Boyut Yayınevi'nce 1997'deya- yımlanan "Yalancuun Resmi" adlı oyu- nunun ikıncı yazımı. Baydur'un adını de- ğıştırdığı, ek \e değışıİclıler yaptığı ya- pıtta Funda Eskioğju ve Adnan Biricik rol alıyor. Dekor tasanmını Orhan Al- pasian'ın, gıysi tasanmını Mibriban Oran'ın, ışık tasanmını da Yakup Çar- bk'ın üstlendığı yapıtın yönetmen yar- dımcısı EceOkay. NurettinÖzsuca'nın oyun için hazırladığı muzıklen Aysun Sökmen (flüt) ve Turgut Akaş / Orhan Doğaner (klannet) seslendınyor. Oyunda rol alan Adnan Bıncik ve Funda Eskıoğlu, bütün behrsizliklerin oyunculann ışini daha güçleştirdiğını, ancak yönetmenın herkesin yaratıcıhgı- nı desteklemesi ve ekip çalışmasına önem vermesı sayesınde bu güçlüğün ûs- tesinden gelebildıkleriru belirtiyor. Yıl- maz Onay ile oyun üzenne söyleştik: Izleyiciye gerçek soru işareti ~ - Gerçekle yalan arasmdaki sınınn çok ince bıraküdığı oyundaid hayatlan sahneye taşırken bu betirsidiğe nasıl bir yaklaşun getirdiniz? YILMAZ ONAY - Metinde hem ev- rensel hem de ülkemizin ortamına bağ- h realite üe ilgili çok önemli boyutlar var. Bunlan ele alırken yanlış anlaşılma- lara sebep vermemek koşuluyla seyır- ciye bazı sorulann kalmasını istedik. Ama o sorular uyanarak kalmah, seyir- cinin kendi sorusu haJıne gelebümelıy- di. Sonuç olarak amacımız bir yandan seyırcınin hiçbır noktada oyunla konta- ğmınkesılmemesı, oyunun mizahı ve oy- nanış zevkı ve izleyıciyle duygusal ba- ğının korunması, bir yandan da izleyi- cide yaruünı yine kendisinin vereceği ger- çek soru işaretlerinin kalmasıydı. Bu nedenle iki bireyin yaşantısını tah- lil etmekten, adamın yalancı olup olma- dığını bulmaktan hareket etmedık. Me- tinde çok geniş kesımlenn hayatında çeşit çeşit parçalar var. Gerek adamın ge- rek kadınûı karakten, hayatı şuydu, bu- rada da şöyle yapar gibi ç özümlemele- re gıtseydık oyun fakirleşirdi. Yorumu- muz oyunculara çok şey yüklüyor. Bir durumdan öbür duruma, sonra bir baş- ka duruma geçivermelerde zorluklar olabıliyor. Ama metnin seyircıyle alış- veriş kurabilmesi için gerekliydi bu. Iz- leyıci bana gelip "Adam yalancı nuydı gerçek mi söylüyordu" diye sorsa "Siz- ce nasddı" diyerek yanıtlamak ısterim. - Izleykinin yanranı bulmasını istedi- ğiniz sorulardan biri de aydm »orumlu- hığu~ ONAY - Oyunda gerçekten kopup, o ' gwçeğingerektirdiği aotanlars gnretne- menin, o bedeli ödemeyi göze alama- manın getirdığı birtakım sığırunalar var. Bu yaşamlanmızda da var. özellikle üzerinde durulması gereken bir durum bu. Kadın da adam da bir şeyleri bilen insanlar. Aydın ya da entelektüel demi- yorum, çünkü aydın yalnız bir şeyleri bi- len değıl, onun bedelını ödemek üzere eylemine de gıren insandır. Oyundaki kı- şiler bu aydın sommluluğunu tam ola- rak yerine getirememenin sıkmüsını ta- şıyor. Bu sorunun da izleyiciye geçme- sinı istedık. 'Bir ekip çahşmaa yapük' -Kadınve adam oyun boyunca hiç do- kunmuyorlar birbirierine. Günümûz- de bireylerin bfrbirteebu kadar uzak ol- maiannın. üetişimsizBğin bu boyuta var- masmın nedeni ne sizce? ONAY - Oyunculuk açısmdan kadın ve erkeğın birbirine bu kadar yakın oy- nayıp fiilen hiç temas etmemeleri zor- luğunu göze almak durumundaydık. Yalnızca duygusal bir kopukluk değıl bu. Tam anlamıyla bir birhktelık, omuzdaş- lık, hatta ondan sonra da eylem bırlığı- nın gereküği noktada buhışamamalan- nı sahne diline taşımaya çalışük. Ileti- şimsizlik de bugün dûnyanın geldığı ta- lihsız noktalardan biri. Neredeyse bü- tün insanlığın kaybolduğu bir durum. Bu- nun farkına vardığınız zaman temelden birçok şeyi değıştirmeniz gerekıyor. Bu- na da ınsanı 'ben bireyim' dıye yayga- ra kopanrken tam tersıne bunu dıyen sürüler halıne getiren globalizm, yeni dünya düzeni denen felaket engel olu- yor. Bir yandanbu felaketin farkına va- nlmaması tehlikesi, bir yandan da aman Gerikalan doksanbeş duyu MEMET BAYPUR Günebakan Cam Kınkla- n, garip bir aşk hikâyesinin oyunudur. Dul bir kadın, ay- dınlık, iyı, ayaklan yere ba- san, duyarlı bir kadın. Kar- şısındakı adam kimdir? Oğ- lunun ölümüne tanık olmuş birpolısmi? Bir gemici mi? Bir uzunyol şoförü mü? An- lamklannın ne kadan dog- ru, ne kadan palavradır? Içer- diğı hüzneragmen 'iyimser' bir oyun olduğunu düşünü- yorum Günebakan Cam Kı- nkian'nın. Adamın nerede doğru söylediğinı, neıede palavra attığını ben de bilmi* yorum, oyunun yazan olma- marağmen. Söylediklerinin tümüyle gerçek ohnasıru is- temezdim, bu kadannı bili- yorum işte. Acıyı, kederi, yakından, çokyakmdantanımışbir top- lumun iki bireyini bir park- ta düşünüyorum... Birbirine benzemeyen hayatlardan sü- züimüş, birbirine benzeme- yen seçımler yapmış ve o se- çimlenn sonuçlanna birbiri- ne benzemeyen yöntemler- !e katlanmışflciinsan. Karan- lık günlerde, yalmzuklanna birbirleriyle anlam kazan- dırmaya çalışan flci insan... Bu oyunda son yırmi yü içinde yazdığım birçok oyu- Memet Baydur, oyunda yazdığı birçok oyuna küçuk/örtûhl göndermder yapryor. na küçük/örtülü^önderme- ler de yaptun. Ote yandan adamın anlataktan içinde on yirmi yılda hayatımızda onulmaz ızler bırakan şeyler var Yargısız uıfazlar, sorgu- suz sualsiz adam öldürme- ler,hakiaruvnukukun tümüy- le yadsındığı yıllann anıla- n, bütün buniann karaba- sanlar gibi bttmcirnize ve bi- linçalümızayerleşmesi. Gü- nebakan Cam Kınklan'nda anlatılan her şey, başka bir oyun yazarunn elinde doğal olarak bambaşka bir tiyat- royayol açabılirdi. Bense bu ilişkiden garip bir aşk bikâ- yesı çıkarmayı denedim. Bu çabayı daaniamsız bulacak- lar olabilir. Onlara oyunda- ki adamgibi "demin yoiuma çduu» sincapk konoşuyor- dıun ben" diyorum, *üstfr- nüze abnmayur. Oyun yazarken, JeanLo- uisBarrauM'nunyıllarcaön- ce söylediği şeyler aklım- dan çıkmıyor. "Geoel ola- rakbeşdayumuzoMuğusöy- lenir.Oj^agerçekteyikzdu- yumuz vardır. Geri kalan Bahçesi'ndesözûnüettigdiı- ynhtrnh»p Günebakan Cam Kınkla- n'nı da o doksan beş duyu1 yu düşünerek yazdrm. kimse farkına varmasm çabalamalan var. Farkına varanlar için sıkıntı büyük. Onlar ıçın bunun gereğını yenne getu:- mek. giderek çok daha pahalı duruma geldı. Oyunda birtakım ısımler geçıyor. Onlar bu bedeli ödermş kışıler Ama bugün "tnsanhk, tarih ve toplum değiş- tMemez,bu değişmez kadenfir" diye bir düşünce empoze edılmeye çalışıhyor. Bu- na karşı mücadele vermek için bu pa- halı eyleme en başta aydınlann gırme- sı gerek. - Oyuncular tam bir ekip çabpnası yapb^nızı, yer yer dogaçlnmilanı büe izin verdiğinizi söylüyor». ONAY - Okuma çalışmalanndan iti- barenbir ekip çalışmasıy laortaya çıkart- maya başladık oyunu. Mûziğı bestele- yen, dekoru kostümü hazırlayan arka- daşlanmız da okuma provalanndan itı- baren bizimle çalışmaya başladı. Çah- şırken süreklı yenı yorumlar gelişti. Oyuncular da yorumlanyla çok şey kat- ü oyuna. Tek tek sayacak olsam rejisörün bu- luşu gibi gözüken pek çok şey onlann buluşu. Ben sahnede en son izleyicı ve oyuncu başbaşa kalındığından üyatro oyuncudur' diye ıddia ediyorum açık- çası. Bu rejisörü ya da dığer akraba sa- natlann fonksıyonunu reddetmek anla- mına gelmıyor. Tam tersıne bir bütün- lük söz konusu. Son noktada ış oyun- cuya kalıyor. Oyuncuyu robot gibi kul- lanan tiyatro anlayışına karşıyım. Sonuç- ta ben çalışu-ken büyük keyif aldun, re- jisör olarak da yapabileceğimın en iyi- sine ulaştım. 'Bir bhıes olarak tasarladık' - Parkta geçen oyunda kültürel bir yı- gını andıran dekor çaiışmasma yöneJten neydisizi? ONAY-Metnm kendisı başka bir kon- sept öngörüyordu. Öy\e de oynanabilir- di, öyle de çok güzel bir oyun çıkabilir- di. Ancak biz dingin bir park havasm- dan ziyade o dıngüıliğin de yitırildiği, kültür dahıl bütün güzellıklerın kaybol- maya başladığı, bızım de onu zar zor ko- ruyabılir hale geldiğimız yıkık bır kent düşündük. Bunu dekorda bir konsept olarak getırehm, oyunculara bunun bas- kısının olanagını verelim dedik. -NurettinOzşuca'nm özelolarak bes- tetediği parçalann nasıl bir katkta okhı çahşmanıza? ONAY -Biz oyununbütününübir blu- es olarak tasarladık. Bu düşünce bize oyunculuklarda da oyundaki mızahın ve hüznün dozunu dengelerken de çok yardımcı oldu. Nurettin müziği baştan sona illa bir blues parçası olarak yap- madı ama aradaki ortaklık çalışmanın bütünlügünü sağladı. Vizyonundaki şiirsellik, açıklık ve duygusal yoğunluk nedeniyle seçildi Turner Odiüü'nü Steve McQueen kazandı Steve McOjueen'in çataşması üç kısa fümden oluşuyor. Kültür Servisi - Ingıltere'nın en önemli sanat ödülü saydan 15. Turner Ödülü'nu film yapım- cısı Steve McQueen kazandı. Tracey Emin, 'My Bed' adlı yapıtıyla ödülün en güçlü adayı olarak gösterilirken, sürpriz bir isim olarak değerlendi- rilen McQueen 20 bin poundluk para ödülünün de sahibi oldu. Turner jünsinm yaptığı açüdamada, 'vizyo- nundaki şiirsellik ve açıkhk, yahşma«mn türü. duygusal yoğunluğu veekonomik araç kullanımı' nedeniyle McQueen'm ödüle değer bulunduğu belırtıldı. Londra ve New York'ta eğıtım gördük- ten sonra çahşmalannı Amsterdam ve Berlin'de sürdürmekte olan McQueen'in çalışması, arala- rmda evı yıkılan bir sanatçımn öyküsünü anla- tan sessiz Buster Keaton fümi 'Deadpan'ın de bu- lunduğu üç kısa filmden oluşuyor. Ödüle adaylardan Tracey Emın,'Yatağun' ad- lı çalışmasında tıpkı ödülün diğer adayı VVDson Twins gibi çalışmasım bir dizi kısa filmle des- teklıyordu. Dördüncü aday Steven Pippin ise bir çamaşır makmesının makarasına monte edilen kamerayla çekümış fotoğraf serisıyle yanşmaya katılmıştı; ancak Emın'in çalışması Turner Ödü- lü'nün en güçlü adayı olarak gösterilıyordu. The Observer gazetesinden Laura Cumming de kısa bir süre önce yayımlanan yazısmda, ödü- le en yakın isim olarak Emin'i göstermiş, ancak Turner Ödülü'ne yönehk eleştınlerinı açılidamak- tan kaçınmamıştı. Öncelikle Tumer jürisınde hıçbir zaman sanatçılar görev almamışü. Jüri üyelerimn, Tate Gallery patronlan tarafından se- çilmesi bir gelenek haluıı ahııış ve yapıtlar ge- nellıkle koleksıyoncular, sanat sımsarlan ve sa- natseverler tarafından değerlendinlmıştı. Cummnıg,jün üyelerinin hepsinin Amerika'ya gidip Steven Pippin'in işini yakından gördükle- nnden emin olmadığmı ve Turner Ödülü organi- zatörlennin bir yenilenme harekeüne grtmeleri ge- rektiğıni belirtiyor; ancak yine de çağdaş sana- tın bu sayede Tate Gallery'yi ziyaret eden kıtle- lere ulaşmasını sevindirici buluyor ve ödül sahi- bı McQueen'in Manhattan sokaklannı sergıleyen yapıtıran ne denlı çekıci olduğunu da sözlenne ekliyordu. Caz grtapisti CharHie Byrd kansere yenilcf • VVASHINGTON (AFP) - Neredeyse yanm asırdu: Washington'daki caz dünyasında önemli bır yer tutan ünlü caz gitaristi Charlie Byrd kansere yenik düştü. Maryland'deki evinde bakım altında bulunduğu sırada ölen sanatçı 74 yaşmdaydı. Gerçek bir gıtar ustası olarak tammlanan Byrd, bossa nova rittmlermı ABD'ye genren ve yaygınlaştıran ilk müzısyendi. Aralannda milyonluk satış rakamına ulaşmış 'Jazz Samba'nın da bulunduğu 100'ün üzennde albüme unza atan sanatçı, caz müzığinde çok genış yelpazede ürünler venyordu. 'Sugarcane' Harris öldü • LOS ANGELES (AFP) - Blues, caz ve rock gibi farklı tûrlerde çalan keman sanatçısı Don 'Sugarcane' Harns, 61 yaşında öldü. Yaşadığı apartman katında ölü olarak bulunan sanatçı, uzun süredır akcığer yetmezlıği çekryordu John Lee Hooker, Sam Cooke ve Frank Zappa gıbı ünlü müzısyenlerle birlıkte hit olmuş pek çok parçaya ımza atan Harris, müzık dünyasına klasık müzik eğıtımı alarak girdı. Doğaçlama konusundakı yeteneğı kısa sürede keşfedılen Hooker, Zappa ve Johnny Otıs gibi sanatçılann ılgisını çekmesiyle kendını birdenbıre rock ve caz dünyasının içinde buldu. 1956'da Dewey Terry ile birlikte Don ve Dewey tkılısi'nı kuran sanatçmın yazdığı 'Coco Joe', 'Justuıe', 'Farmer John', 'Big Boy Pete' ve 'I'm Leavıng You' gibi parçalar, Neıl Young ve Premiers tarafından yemden yorumlandı 1970'lerde Los Angeles'takı ünlü Ash Grove Kulübü'nde Zappa üe sahneye çıkan Harns, bu bırlıktelık sayesınde eskı popülantesüu tekrar kazandı. Sanatçı, dostu Dewey Terry ile birlıkte yakın zamana kadar lngıltere, Fransa ve ABD'de müzık yapö. , Tiyatposu • STRASBOURG (AA) - Marmara depreminden önemli ölçüde etkılenen ve çahşmalannı çadırlarda sürdüren Izrnit Şehır Tiyatrosu, Strasbourg-Akdenız Tiyatro Festivali'ne katüıyor. Izmit Tiyatrosu yann, Işü Kasapoğlu'nun yönettiği 'Nasreddın Hoca' adlı çocuk oyununu sahneleyecek. Oyunda başlıca rolleri Melıh Düzenlı, Ash Kasapoğlu, Serhat Tutumluer, Esra Bezen Bılgm ve Meltem Özsavaş üstlenıyor. Tanzanyalı nafflerin resimleri Istanbul'da • Kültür Servisi- Bır grup Tanzanyalı ressamın yapıtlan yann tstanbullu sanatseverlenn beğenısine sunuluyor. Galen Ikı Maymun ve Hollanda'nın La Haye şehrinde bulunan Fronn'er Art galensınin ortaklığıyla düzenlenen sergi, Tanzanya'nın naıf ressamlannın efsane vemasallan anlattıklan yaprtlannı aynı mekânda buluşturuyor. -A Galeri iki Ma^un'da 28 Ocak'a kadar görülebilecek *' olan sergide yapıtlan yer alan ressamlardan George Lılanga, dünya sanatı ıçerisınde kendıne önemli bır yer edinmış bir sanatçı Mohamedı Wasıaq Channda ve Oman Amonde Abdalla da hayvan resımlenni yorumlayan Tingatınga hareketine mensuplar. Peter Martın ve John Kilaka'nın özelhklen ise ahlak dersleri veren hıkâyecı anlatımlan. Resimledıklen hikâyeler Afhka'nın günlük yaşamında hâlâ yerinı konıyan sihır ve büyü inanışlanru da ıçenyor. Bmno Dumont, filmmi haJyan sinemalanndan çekti • Kültür Senisi - Fransu yönetmen Bruno Dumonfun, Cannes Fdm Festıvalı'nde ödül kazanan fünu 'L'Humanıte'ın sansürlü versıyonu, yönetmenın isteğiyle ttalyan sinemalanndan çekıldi. Yönetmen bu karan ttarya'daki sansür kurulunun fılmdekı erotik sahnelen iki dakıka kesmesi üzenne aldığını açıkladı. Bu bölümlerde tecavüze uğrayıp öldürülen bir kızm cuısel organı gözüküyor ve mastürbasyon yapan bir kışı görüntülenıyordu. Dağıtun şirketi Bim, küçüklerin de fıhnı ızleyebilmesı ve televızyonlara satışuun kolaylaşması için bu kesıntinın yönetmenin haben ounadan yapıldığını açıkladı. I . Ujjır Mumcu Şiir Yanşmasi • Kültür Servisi - Karşıyaka CUMOK'un düzenlediği, amatör ve profesyonel bütün şaırlere açık olan III. Uğur Mumcu Şiir Yanşmasrnın kaülım tanhi 24 Ocak olarak belirlendi. Kaüluncılar konu seçimmin serbest olduğu yanşmaya en fazla üç şiır gönderebilecek. Yanşmamn seçicı kurulu Muzaffer tzgü, Bekir Yurdakul, Hidayet Karakuş ve Hüseym Yurttaş'tan oluşuyor. Daktilo ya da bilgısayarla iki satır aralıkh ve dört nüsha olarak düzenlenecek şın-ler elden ya da mektupla Uğur Mumcu Şıu- Yanşması, Ege Sanat Merkezi, 1721 Sok, No: 20 Karşıyaka/îzmır adresine gönderilebilir. Münir OzkuTa UNMArdan ödül • ANKARA (AA) - Ünlü tiyatro ve sınema oyuncusu Münir Özkul, geleneksel Türk tıyatrosunun gelişimine katkılanndan dolayı Uluslararası Kukla ve Gölge Oyunlan Birliği (UNIMA) tarafından ödüle değer bulundu. UNIMA'mn her yü verdiği 'Geleneksel Sanat Ödülleri'ni bu yıl kazanan diğer Türk sanatçı, araştırmacı ve kurumlar şöyle: Selun Naşit Özcan, Dr. Tekin Özertem, Mehmet Baycan, M. Tahn- Ikiler, Devlet Tıyatrolan Genel Müdürlügü ve Çocuk Vakfı Başkanlığı. UNIMA'mn Türkiye Ulusal Merkezi tarafından bugünden başlayarak çarşambaya kadar Ankara'da 'Karagöz Günleri' düzenlenecek. Muhappem Ertaş amlıyor • KIRSEHİR (AA) - Ünlü bozlak ustası Muharrem Ertaş, ölümünün on beşıncı yılı dolayısıyla bugün doğum yeri olan Kırşehır'de anılacak. Kültür Bakanlığı Halk Kültürlenni Araştmna ve Gelişorme Genel Müdürlügü ile Kırşehır Valüliği, sanatçmın yaşamının ele alınacagı bir panel düzenledi. Panele Mehmet Özbek, Bilge Toker, Rüştü Akar, Altan Demirel ve Halil Atılgan konuşmacı olarak katılacak. Anma töreni, Kültür Bakanhğı Devlet Türk Halk Müziği Korosu sanatçılan Eyüp Görkem ve Nazlı Öksüz ile Kırşehırh sanatçı Aydın Çekıç'in vereceği konserle sona erecek.