Catalog

10 KASIM 1999 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIİŞ H A B E R L E R dishab@cumhuriyet.com.tr 11 19. sırada Türkiye katkıyı azalttı 1 ürkiye AGÎT bütçesine yaptığı yüzde 1 'liîc katkı payıyla üye ülkeler arasında 19. sırada yer alıyor. Yüzyılın son zirvesini Istanbul'da yapacak olan Avnıpa Güvenlik ve tşbir- liği Teşkilatı (AGtT), kamu- oyunda başka örgûtler ka- dar iyi tanınmryor. Avrupa Konseyi'nin Strasbourg'da- ki merkezinde 1400'ün üzerinde memur çalışırken, AGfT'in Viyana'daki sek- retaryasındaçalışanlann sa- yısı ancak 20Û4'e ulaşıyor. AGtT masraflan olabil- diğince aza indirmek için ilginç bazı yollara başvu- ruyor. Karar organı niteli- ği taşıyan ve ülkelerin da- imi bazı temsiicilerinin her perşembe günü bir araya geldiği Avusturya-Maca- ristan tmparatorluğu'nun tarihi Hofburg Sarayı'nda- ki toplantı salonlan, Avus- turya hükümeti tarafindan örgüte hibe edilmiş gibi. AGİT misyonlannda gö- rev alan yaklaşık 2 bin 500 uzmanın büyük çoğunlu- ğunun maaşlan kendi ülke- leri tarafindan ödeniyor. Örgütûn geçen yıl ulaştığı yaklaşık 180 milyon do- larlık bütçesi başka kuru- luşlarla karşılaştınldığın- da ise mütevazı kalıyor. Özellikle BM örneğınde görülen "gereğinden fazia eleman alınması sonucu hantaUaşmaktan" kaçı- nan AGtT'ın en büyük har- caması da çatışma ya da önemli sorunlann yaşandı- ğı bölgelere gönderdiği misyonlara gidiyor Üye ülkeler, örgüt bütçesine kendileri için belirlenen katılım payları oranında para ayınyor. Bütçenin en büyük payını yüzde 9'luk oranlarla ABD, Almanya. Fransa, tngiltere, Italya ve Rusya karşılıyor. Türkiye bütçeye yaptığı yüzde 1 'lik katkı payıyla 19. sırada bu- lunuyor. "Vancouver'dan Vladi- vostok'a" olarak tanımla- nan AGİT alanı içinde de- ğişik ad ve statülerde ol- makla bırlikte örgütün tam 14 gözlem misyonu var. Örgüt bütçesinin yüzde 88'i bu misyonlara harca- nıyor. Orgüt bütçesine yüz- de 1 oranında katılan Tür- kiye. misyonlara ayırdığı miktan yüzde 0.75'e düşü- rünce binlerce uluslarara- sı uzmanın yer aldığı ve AGtT'in kendini asıl his- settirdıği misyonlardaki Türk eleman sayısı da par- makla gösterilecek kadaraz bir sayıda kalıyor. 18-19 Kasım'da Istanbul'da yapılacak AGİT zirvesi, gelecek yüzyılın güvenlik mimarisi için önem taşıyor Rus\a-]\ATO çekişmesiANKARA (Cumhuriyet BOrosu) - Istanbul'da 18-19 Kasım günle- rinde yapılacak Avrupa Güvenlik ve tşbirliği Teşkilatı (AGtT) Zirve- si, uluslararası kurumun sorumlu- luk bölgesinin gelecek yüzyıldaki güvenlik mimarisinin yapılandınl- ması açısından büyük önem taşı- yor.Rusya Federasyonu'nun Çeçe- nistan'a yönelik müdahalesinin göl- gesinde kalması beklenen zirvede, Fstanbul Şartı, AKKA'da değişik- liklerle ilgili bir anlaşma ve Viya- na Belgesi'nin gözden geçirilmiş şeklinin kabul edilmesi bekleniyor. Rusya-NATO çekişmesine sah- ne olması beklenen zirvede kabul edilmesi beklenen belli başlı bel- geler şöyle: İStanbUİ 5artl: Avrupa Gü- venlik Şartı adı da verilen belgenin /iusya, Avrupa'da güvenlik ile ilgili inisiyatifin ağırlıklı olarak AGÎT'e verilmesini istiyor. îttifak üyeleri ise NATO'nun görev ve sorumluluğunun azaltılmasına yanaşmıyor. irvede, îstanbul Şartı'nın yanı sıra AKKA anlaşmasına bazı değişiklikler getiren anlaşmanın da imzalanması bekleniyor. imzalanmasını 1994yılındailkkez Rusya dile getirdi. Istanbul Şartı, AGlT ilkelerinin teyit edildiği, ku- rumun 21. yüzyılda işlevlerinin be- lirlendiği ve hangi fonksiyonlan na- sıl icra edeceğine yönelik madde- leri saptıyor. AGtT'in önemli bir uğraş alanı haline gelmesi düşünü- len banşı koruma harekâtlanrun na- sıl yapılacağını içeren ve bunlar için yeni mekanizmalar geliştirilmesini hedefleyen bir belgenin de bu kap- samda imzalanması bekleniyor. Rusya, Avrupa'da güvenlik ile il- gili inisiyatifin ağırlıklı olarak AGtT'e verilmesi, böylece NA- TO'nun görev ve yetkilerinin azal- tılmasmı planlıyor. Îttifak üyeleri ise NATO'nun görev ve sorumlulu- ğunun azaltılmasına yanaşmıyor AKKA'da deâiŞİMfk: Avru- pa güvenliğinin temel tasını oluştu- ran Avrupa Kotıvansiyonel Kuvvet- ler lndirimi Anlaşması'nda (AK- KA) bazı degişiklikler getiren birbel- genin imzalanması bekleniyor. Varsova Paktı'run çökmesinden sonrataraflar, lstanbul'daki zirvede blok tavanlanndan ülke tavanlanna geçecekler. Böylelıkle AKKAda bloklar içinde var olan ülkesel tavan- lar, doğrudan ülkesel tavanlar şek- linde tanımlanacak.AKKA'daki de- ğişiklikler Türkiye ile doğrudan il- gili olmayacak. Zirve sırasında AK- KA'daki değişikliklerle ilgili olarak önce hukuki birbelge imzalanacak, ardından da sıyasi kararlılık ifade- lerinin bulunacağı bir metin imza- ya açılacak. Zirve sırasında kısa süreli bir AK- KA Konferansı da toplanacak. Viyana Belgesi: zirvede, 1986 yılından beri geliştirilen rnan- ANLAŞMA TEHLtKEYE GtREBIIİR AGİT Çeçenistan gölgesi • Çeçen bunalımının büyürnesi durumunda, başta îstanbul Şartı olmak ûzere diğer anlaşmalann kabul edilmemesi tehlikesi bulunuyor. n 11 i s. A \ B ı ; >: ' «•-»•v -->- •• ANKARA (CumhuriyetBürosu) -Zirve sırasında ülkelerin ele ala- caklan ve toplantılann sonunda yayimlanacak bildiride de yer al- ması beklenen konular şöyle: Ç6Ç6TI: Uluslararası camia. Rusya'ya, Çeçenistan'da yürüttü- ğü operasyondan dolayı duydukla- n tepkiyi dile gerirecek. Rusya ola- yın toprak bütünlüğünü ilgilendi- ren bir terör sorunu olduğunu be- lirterek operasyonlan sürdürece- ğini kaydedecek. Çeçen bunalımı- nın büyürnesi durumunda başta ts- tanbul Şartı olmak üzere diğer an- laşmalann kabul edilmemesi teh- likesi bulunu DağhkKarabağso- nınunun çözülmesine ilişkin sü- ren çabalann tstanbul'da yapıla- cakmini bir zirveyle yoğunlaştınl- ması bekleniyor. Diplomatik kay- naklar» taraflann Istanbul'da el sı- kışmalannın büyük olasılık oldu- ğunu kaydediyorlar. KlbfiS: Kıbns'ın gündeme gel- mesi bekleniyor. Ancak üçlü, dört- lü ya da beşli düzeyde bir toplan- tının yapılması zor görünüyor. BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Kıb- ns Türk ve Rum taraflanna doğru- dan görüşmeler için davet mektu- bunu zirvede göndermesi bekleni- yor. BOnihatlan: Bakû-Ceyhan ile ilgili hükümetler arası anlaş- malann imzalanmasının ardından doğalgaz hatlan ile ilgili deklaras- yonlann da zirve sırasında yayım- lanması bekleniyor. AB: Türkiye, AGlT'te Helsin- ki'de yapılacak AB zirvesine iliş- kin temaslannı sürdürecek. Teröre karsı işblrllğl: Zirvede, AGtT üyesi ülkelerin baş- ka ülkelerin toprak bütünlüklerine karşı faaliyette bulunan terörörgüt- lerine izin vermemesi gündeme gelecek. İnsan haklari: lnsan hakla- n konusunda bir standart yakalan- masına yönelik çalışmalar yapıla- cak. Sivil toplum kuruluşlannm çalışmalanna önem verilecek olan zirvede insan haklan ihlallerinin önlenmesi de gündeme gelecek. Robert Koçaryan Jacques Chirac Diinya liderleri IstanbuTda Zirve nedeniyle dünya liderleri Istanbul'da toplanacak. Bir anlamda dünya iki gün boyunca lstanbul'dan yönetilecek. ABD Başkanı Bill Clinton ve Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in yanı sıra ülkemize gelecek bazı devlet ya da hükümet başkanlan şöyle: Gerhard Schröder (Almanya), Tony Blair (İngiltere). Jacques Chirac (Fransa), Josc Maria Aznar (tspanya), Haydar AJiyev (Azerbaycan), Massimo D'Alema (ttarya). Konstantin Simitis (Yunanistan), Guy Verhofetardt (Belçika). Robert Koçarvan (Ermenistan), Glafkos Klerides (Güney Kıbns). Zirveye katılacak bazı tanınmış bakanlar da şunlar: Maddeine Albright (ABD), Joschka Fischer (Almanya), Robin Cook (İngiltere), Hubert Vedrine (Fransa), LambertoDini(ttalya). . . ' - zumeler belgesi olan Viyana Belge- si'nin gözden geçirilmiş şeklinin devlet ve hükümet başkanlan tara- findan kabul edilmesi bekleniyor. Askeri kuvvetler, silah ve teçhizat ilebunlann konuşlandınlacağı yer- ler hakkında bilgi değişimini içeren Viyana Belgesi'nde, ülkeler her yıl savunma planlaması konusunda da bilgi alışverişinde bulunuyorlar. Ülkelerin olağandışı veya tehli- keli askeri faaliyetlere giriştiklerin- de Viyana Belgesi gereğince hem bilgi değişimi hem de işbırliği ve te- mas mekanizmalannın tesis edil- mesi öngörülüyor. Belgede hava üslerinin ziyareti için özel hükümlerinın ibraz edilme- sinin yanı sıra askeri makamlar ara- smda da temas öngörülüyor. Viyana Belgesi, belirli düzeyde- ki tatbikat ve yığınaklann bıldirılmesi, 9 bin askeri kapsayan askeri faaliyetle- rin 9 gün önceden bildiril- mesi, 13 bin askeri aşması durumunda da gözlemci ça- ğırmak zorunluluğu getiri- yor. Viyana Belgesi 'nde ya- pılacak değişikliklerle Av- rapa'da daha "•şeffiaT' bir gü- venlik yapısı kurulmaya ça- lışılıyor. Ancak diplomatik kay- naklar, Bosna, Kosova ve Çeçenistan"da yasanan olay- lar nedeniyle istenilen oran- da şeffaflık sağlanmasının son derece güç olacağını bil- diriyorlar. Deringörüş aynlıklan Diplomatik kaynaklar, Rusya ile NATO arasında AGlT'in görev ve sorum- luluklann kapsamında konu- sunda derin görüş aynlıkla- n olduğunu kaydediyorlar. Rusya'nın AGlT'in gö- rev ve sorumluluklarının kapsamını arttırmak istedi- ği, böylece NATO'nun böl- gedeki etkisini azaltmayı planladığı, ancak îttifak üye- lerinin buna izin vermek is- temediği bildirildi. Aynı kay- naklar, ÎstanbulHa geçen se- ne yapılması gereken zirve- nin bu nedenle yapılamadı- ğını ve bu seneye ertelendi- ğini kaydettiler. Türkiye'nin tanımadığı CKRY, istanbul a 30 kisilik heyetle geliyor KKTC yok5 Rum yönetimi var "ışişleri'rıden ahnan bilgiye göre Türkiye, zirveye ev sahipliği yapıyor ve bu nedenle de GKRY'nin zirveye katılması, Türkiye tarafindan tamndığı anlamma gelmiyor. ANKARA(AA)-Avrupa Güvenlik ve îşbirliği Teskilan> mri(AGİT) ktanburda yapıîacak yüzyılın son zirvesine, Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyeti (KKTC) katı- lamazken, Güney Kjbns Rum Yönetimi (GKRY), Glafkos Klerides başkanlığın- daki 30 kişilik bir heyetle katılacak. Türkiye'nin tantmadığı GKRY, ulus- lararası camia tarafindan tanınıyor. Tür- kiye'nin tüm itirazlanna rağmen AGİT'e üye olarak kabul edilen GKRY, yine AGtT'in bağımsız işlevinden dolayı Is- tanbul'da yapılacak zirveye katıhrken, KKTC'yi tanımayan ve KKTC ile her- hangi bir diplomatik ilişki geliştirme- yen AGlT'in karan yüzünden KKTC Cumhurbaşkaru RanfDenktaş zirvede bu- lunamayacak. Türkiye yalnızca ev sahibi Dışişleri Bakanltğı'ndan alınan bilgi- ye göre Türkiye, zirveye sadece ev sa- hipliği yapıyor ve bu nedenle de GKRY'nin zirveye katıîmast, Türkiye tarafindan tanmdığı anlamma gelmiyor. Türkiye, zirve toplantısının uluslararasj bir forum olması nedeniyle GKRY'nin Türkiye tarafindan tanınması şeklinde yorumlanabilecek olgulan dikkatle göz önünde bulunduruyor ve buna karşı ge- rekli önlemleri alıyor. Bu çerçevede. GKRY yönetimi ile tüm yazısrnalar AGU Sekretaryası tarafindan yapılıyor. Zirvede görevli yaklaşık 7 bin polise ek olarak katılımcı ülkelerin gizli servis elemanları da îstanbul'a geliyor 4 Konferans Vadisrne sıkı korumaIstanbul Haber Servisi- Yüz- yılın son büyük zirvesine ev sa- hipliği yapacak olan Istanbul 'da tüm hazırlıklar tamamlandı. 17-19 Kasım tarihleri arasın- da 54'ü devlet ya da hükümet başkanlan tarafindan olmak üze- re 62 ülkenin temsil edileceği Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGtT) zirvesi nede- niyle kentte olağanüstü güven- lik önlemleri alınıyor. Zirveye katılacak dünya liderlerinin can güvenlığini sağlamak üzere alı- nan önlemler kentteki günlük yasamı sıkıntıya sokacak. Böl- gedeki okullar tatil edilecek ve yollar sivil trafiğe kapatılacak. Zirve süresince tstanbul'da yaklaşık 7 bin polis görev yapa- cak. Katılımcı ülkelerin gizli servis elamanlannın da eklen- mesiyle "Konferans Vadisi" dünyanın en iyi korunan alanı- na dönüşecek. Devlet ve hükü- met başkanlan için 30 zırhlı Mercedes kullanılacak. Yedi ote- le giriş için özel güvenlik kart- lan bastınlırken, Dışişleri, top- lantının yapılacağı Çırağan Sa- rayı'na ek olarak dört X-Ray ci- hazı ile alt kapı dedektörü ithal etti. Saray, 28 kamera ile 24 sa- at izlemeye alındı. Her devlet ve hükümet başkanı için tam donanımlı birer ambülans da hazır bulundurulacak. istanbul Valisi ErolÇakır 11 Kasım Per- şembe günü saat 11.30'da yapa- cağı basın toplantısıyla alınan önlemlerle ilgili geniş bilgi ve- recek. Zirve toplantılan ve konakla- ma Çırağan Sarayı, Conrad Ote- li ve Lütfı Kırdar Kongre Mer- kezi arasındaki vadide gerçek- leşecek. ABD Başkanı BU1Clin- ton Conrad Oteli'nde, Rusya tstanbul'da, 62 ülkenin temsil edileceği zirve için bütün hazırlıklar tamamlandı. Hazırlıklann büyük bölümünü, güvenlik önlemleri oluşturuyor. Devlet Başkanı Boris Yehsin dızlı oteller ise The Marmara, Swiss Otel'de, Rum lideri Kle- Divan, Hyatt Regency ve Hilton ridcs ise Ceylan tntercontinen- olarak belirlendi. Liderler ikili tal Otel'de kalacak. Yabancı de- görüşmelerini Çırağan Sara- legasyonun kalacağı diğer 5 yıl- yı'nda yapacaklar. Zirveyi iz- leyecek gazeteciler ile sivil top- lum kuruluşu temsilcileri için aynca 35 otelde yer aynldı. ABD Başkanı Bill Clinton'ın 900 korumasıyla birlikte bin 300 kişilik ekiple katılacaği zir- ve için helikopterle sürekli gü- venlik denetimi yapılacak. Çı- rağan Sarayı'na bakan noktala- ra özel nişancılar yerleştirile- cek, aynca denizden de önlem alınacak Şöför ve makam oto- lannı getinneyen devlet ve hü- kümet başkanlanna Türk em- niyet mensuplan şoforlük ya- pacak. Yerli ve yabancı 1100 basın mensubunun izleyeceği zirvede aksamalara karşı her etkinlik için yedek planlar hazırlandı. SÜRESİNCE TRAFtK DE ETKİLENECEK Okullara AGlTtatiliZirve nedeniyle Beşiktaş, Beyoğlu ve Şişli ilçelerindekj 128 ilk ve orta dereceli okul üç gün boyunca tatil edilecek. Merkezi Çırağan otan "Konferans Vadisi'' ise trafiğe kapatılacak. 17-19 kasım tarihleri arasında trafiğe kapatılacak olan güzergâhlar şöyle: - Taşkışla Caddesi (Taşkışla Mete Kavşağf ndan Açıkhava Tiyatrosu istikamerine Taşkışla Caddesi trafiğe kapatılacak. Bu istikamet yerine Mete Kavşağı, Divan Kavşağı, Cumhuriyet Caddesi ve Nişantaşı güzergâhı kullanılacak.) - Harbîye Orduevi - Hilton Oteli arasında kalan yol (Valikonağı Caddesî kullanılacak.) - Abdi tpekçi Caddesi'nden iniş (Nişantaşı Kavşağı, Valikonağı altbaşı ve Rumeli Caddesi istikameti kullanılacak) - Bayıldım Caddesi, yani İTÜ Maden Fakültesi ışıklardan Dolmabahçe'ye inis (Maçka Maden Fakültesi ışıklardan Spor Caddesi'ne gelen trafik Dolmabahçe yönüne verilmeyecek. Teşvikiye Caddesi, Nişantaşı istikameti kullanılacak.) - Spor Caddesi- Swissotel (Teşvikiye, Nişantaşı istikameti kullanılacak) - Çtrağan Caddesi - Ortaköy Meydanı - Beşiküş Meydanı arasında kalan bölümler (Ortaköy Dercboyu Caddesi, Balmumcu istikameti kulJanılacak) - Dolmabahçe Caddesi (Kadırga altbaşı, stat arkası, Mete Kavşağı, Divan Kavşağı, Dolapdere kullanılacak.) - Havalimam ile toplantı alanı arasındaki geliş ve gidiş güzergâhı, uygun görülecek saatlerde geçiri süreler ile taşrt trafigine kapatılacak. Sovyetler'in çabalarıyla başladı Doğu-Bati uzlaşmasının ürünü: AGİT Dış Haberier Servisi - Sovyetler Birliği'nin 1950'li yıllardaki çabala- n sonucu başlayan Avru- pa Güvenlik ve tşbirliği Konferansı (AGİK) süre- ci, 1970'lerinbaşındaDo- ğu ile Batı arasındaki iliş- kilerde yumuşamayabaş- layınca genel biruzlaşıya döndü. Batı, Sovyetler Birli- ği'nin ve Varşova Pak- tı'nm 2. Dünya Savaşı so- nunda ortaya çıkan "sı- nııiann tanınması" ko- nusundaki isteğinı kabul etmesi karşılığında, Var- şova Paktı ülkelerindeki demokratikleşme ve in- san haklan konulanna müdahale etme ve yar- dımcı olma arzusunu Do- ğu Bloku'na kabul ettir- di. Bu uzlaşıya, ekono- mik işbirliği de üçüncü boyut olarak eklendi. 1973'te Helsinki'de başlayan uzun görüşme- ler süreci 30 Temmuz-1 Ağustos 1975'te AGİK sürecinin ana belgesi Hel- sinki Sonuç Belgesi'nin imzalanmasıyla sonuç- landı. Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı'nın çökme sürecine girdiği, Berlin Duvan'nın yıkıldığı dö- nem AGİK'i derinden et- kiledi. 1990 Paris Şartı bu dönemde imzalandı ve ye- ni bir dönemin başlangı- cını oluşturdu. Iki yılda bir değişik baş- kentlerde toplanan AGİK, 1994'te Budapeşte Doru- ğu'nda konferans olmak- tan çıkıp "teşkilat" oldu. 1 Ocak 1995 tarihinden başlayarak AGlK'ten AGlT'e geçilmesi karan alındı. 1996 zirvesi Portekiz'in başkenti Lizbon'da yapı- lırken Türkiye sonraki zir- ve için adaylığını koydu. AGtT, erken uyan, ca- tışmalann önlenmesi, krizlerle başa çıkma ve çatışmalardan sonra ye- niden yapılanmada en önemli görevlerden biri- ni üstleniyor. Halen dünyanın en bü- yük bölgesel güvenlik teş- kilatı olan AGtT'in eşit statüye sahip 55 üyesi var. AGİT, Avrupa kıtası, Ku- zey Amerika, Kafkasya, Orta Asya ülkelerini kap- sadığı gibi Akdeniz \e xki yılda bir toplanan AGİK, 1994'te Budapeşte Doruğu'nda konferans olmaktan çıkıp 'teşkilat' oldu ve AGlT adını aldı. Asya ülkeleriyle de işbir- liği yapıyor. Teşkilatın, Helsinki Süreci'nin baş- ladığı 1973 yılından bu yana silahsızlanmayı de- netlemek, toplumlarara- sı güveni sağlamak. in- san haklannı korumak. seçimlerde gözlemci bu- lundurmak ile ekonomik ve çevre güvenliğini sağ- lamak gibi görevleri bu- lunuyor. AGtT, uluslararası hu- kuka göre yasal bir statü- ye sahip değil. Teşkilatın aldığı kararlann yasal yap- tınm gücü olmasa da en üst düzey organlar tara- findan alındıklan için siyasi yaptınma sahip.