Catalog

SAYFA CUMHURİYET 11 MAYIS 1997 PAZAR OLAYLAR VE GORUŞLER Havadaki Kirlenme ÇELIKGULERSOY S os\al ortamdakı \e özel- lıkle polıtıka vaşamındakı kirlenme ıle fızık olarak soluduğumuz ha\ adakı kırlenmenın acabahangi- si daha baskın çıkar' Bu soru bır vana acaba bunlann ikisi de birbirini etkilhor mu? Bunlar, ustunde duşunultnesı gereken sorular \raa hem \anıtlaması kolay olmayan hem de bu çapta bır yazıya sığmayacak bı- lımsel konular Onun ıçın bınncı bolumu. "erbâbı- na"bırakıp hukukçuluğun vanındaen az 40 yıldır ıkıncı bır mesleğım halıne getırdığım "'çevreciliğe'* kulak vererek. bu yazımı Istanbul un fızık ortamına, havasındaki zehire ve onun fîzyolojik sonuçlanna ayırayım Çok açık bır durum bu şehnn hava- sında her y ıl artan \ e gozle gorulen bo- zulmadır Kirlilığin belirtileri, iki tane: Once, bır turlü kalkmayan ve artık neredeyse surekhleşen kül renkli hava. Çoğukışı -özellıkledeeskıdurumuve yurtdışındakı dunyavı bıleme>en genç- İer-, bu pusluluğu ve gri rengi, normal bir şey. yanı bir sis sanıvor... Halbukı es- kıler bılır kı, sıs önce beyaz renkli olur, sonra mıs gıbı temız bır nem kokar ve guneş çıkınca da ortadan kalkar Bu oy- le degıl bır oturuyor, gunlerce kalkmı- >or Kjrlılığınikincigöstergesi,ortalık- taki ağır koku. Ne tuhaf kj, bunu da ço- ğuburun du>mu>or Ben burnu, koku alnıa organı bilirdim.. Bize övle oğretil- cü. Oysa son bırkaç yılda Istanbul'un bu kadar kokuşmasını buyuk çoğunluk duymavınca ve kime sorsam, yuzume hayretle baktığuu gordukçe, anl ı>orum kı, suratlardaki bu çeşıtü bo> ve tipteki çıkıntılar. meğer birer dekordan ibaret- miş!_ Ozellıkle çukur semtlere daha bır ço- ken koku dayanılır gıbı değıl İstan- bul a karayolu ile geîenler zaten alışa alışa ortama gırdıklennden ve ozellık- le Izmıt yolunda 100-150 kılometrelık bırzehırtunelınden geçtıklennden. on- lar ıçın durum pek farketmiyor. Fakat havadan inen voleular, uçağm kapısı açılır açılmaz kokunun duvar gıbı çarp- tığını duyuyorlar Hatta uçak ınışe geç- tığınde ıçıne sızma başlıyor lngılte- re'de oturan bır tanışım, lstanbul"a ge- lıp donunce. ustlenne smen kokunun gıysılerden gunlerce balkona asmak yoluyla çıkmadığını, ondan ancak hep- sını temızlemecı>e vermek yoluyla kurtulabıldıklennı anlattı Pekjnedırbu koku ve havadaki bu zehır7 Yanı han- gi kaynaklardan olıışuvor!. 1 En başta gelen kaynak, hıç kuşku yok kı, şehnn ıçıne ve çevTesıne Irikgi- bi oturan endustri. Ankara'nın bu ba- kımdan şansı var, ıçınde fabnka>ok Is- tanbul o> le rru ya° Her semtını bırakın, eskı guzelım Boğazıçı bıle. uç koca fabnkaya kurban edılmıştır Kılyos'un yamacındakı Demırcıkoyu'nde Kara- denızlıbakkalıneşıyakınıyor "Habos- tana neyu diksem. artık tutmâyi. EUe- rime yağlı bir kara bulaşâyi!" Bulaşır tabıî Çunku Demırcıkoy den Paşabah- çesı'ne ve Beykoz'adûzbrrçızgı çekın, sadece ıkı kılometre tutar 2 Voğun trafiğin urettığı kurşun ve karbondıoksıt Burada Turkıye'nın ve Istanbul'un Batı ülkelenne ve kentlen- ne gore daha olumsuz bır dokusu var MflE gelir duşukluğu yüzunden taşıtla- nn çoğu, özellıkle de kamyonlar, eskı model ve harabe halindedir. Motor ayarlan bozuktur. devamh vağ yakar- lar 3 Bırkaç merkeze toplanıp dağlar gı- bı yığılan çop ytğuılan. Bunlar ana yol- lar ustunde olmadığı ıçın goze gozıik- miıyor. Ama çevTelenne parfum yay- madıklan kesın Nukte bır yana, çöp dağlannın kırlıhğı, bellı kı üst boyutlar- da İlgiııçbirornekvereyim:BiziınKu- nım (Turing), otovollannda surekli ser- vis verirken, bir gün bir volcu imdat is- temiş. Ekıp arabamız gıtmış Adam, motorunun yandığı kanısında. Otomo- bilin içi öylesine ağır bir kokuyla dolu. Ekıbımız bakmış, motorda bır şev yok Meğerse bu vatandaş, Umranıye çoplu- ğunun hızasından geçıyormuş ve o gun de hava çok sıcakmış 4 Halkınduşuknıtelıklı(kalıtelı)ya- kıtlar kullanması, dorduncü faktordur Buna karşı, doğalgaz kullanımının vay- gınlaşmasıyla durumun dûzeleceğı soylenıyor Bır kez doğalgaz, lstan- bul'un ancak uçte bınne hızmet vere- bılecek Sonra, gazın tumu de yakıla- mıyor Onun. havaya kanşan bır kısmı var Kadıkoy - Bostancı eksenınde, se- dır çamlannrn neden yuzde 80 ı kuru- yor9 Doğalgazın goturulemedığı yok- sul semtlerde birçok evin eski kamyon lastiğı yaktığı bile goruluvor. Merak edenler, Sanyer'ın üstundekı Maden mahallesının sokaklannı dolaşabılır Oradakı evcıkler de, lastigi keyflnden yakmıyor. Gucu o kadanna yetmekte Devlet ya da Beledıye, fınans desteğı sağlayamayacağma gore, demek kı bu da kaçınılmaz bır olgu olarak kalacak 5 Çoğu kışıye evham gıbı gelecek bır sonuncu kaynağı ekleyevım Içlen sanayı artıklanyla ve surekli kanalızas- yon atıklanyla dolmuş, Karadeniz'in ve Marmara'nın, çevresine asit esinbsi ve koku yaymadığının güvcencesını kım verebılır9 Bu ağır kokulu madde- ler hep dıpte rru kalır7 Hepsini toplayuıca, Istanbul havası- nın neden kırlendığıne değıl. nıye top- lu olumlenn yaşanmadığına şaşmak gerekır Anlaşılan, "halkımızuıçokda- yanıklı bir naturası \ar" dıyeceğım ama, hastahaneler losemılı ve astımlı- larla dolup taşıyor Mıllıyet'te Erkan Yiğit, bır tanhte, teknık bır raporu elıne geçınp yayım- layabılmıştı Istanbul havasının ıçınde, başta kurşun olmak uzere aluminvum, kadmıyum, nikotm, siyanur, arsenik... hem de yuklu oranlarda, saptamruş Bu sonunculan, eskjden insanlar intihar maddesi olarak kullanırdı. Olayın, Istanbul ve çevresı ıle bıtme- dığı anlaşılıyor Üçüncu Mustafa'nın, 200 yıl once -o zamanlar ıçın haksız olarak- >aptığı bır kehanet ıle yazdığı dortlükte dıle getırdığı gıbı anlaşılan V ıkılıpdur bu cihan, sanma ki bizde duzele Işın bu "global* görûntusunu, şunun için soze konu edıyorum Amenka'yı bılemıyorum ama, Avrupa'da da, artık durum hıç parlak değıl Kuşku yok kı, Istanbul'un bozbulanık havası henuz oralarda yok A.ma asıt yağmurlannın ormanlan kuruttuğu bır gerçek ve yer- yer bır acayıp koku da. var Alman basınındakı bır haber oralar- da bızden çok daha az olan "tuhaf ko- ku'' meselesıne, bır aydınlık getırdı Bunun baş sorumlusu, trafik ile ozon deliğinin, evliüği imiş. Egzoz borulan- nın yaydığı karbondıoksıtı, ozon delı- ğı dolayısı ıle dunyava filtresız olarak gıren ultra-vıole îşinlan ozona çevır- mekte ımış1 Boylece yukanda kırlılık yukselmesı ıle sanayı spreylennın ve her tûr soğutucu cıhazlann verdığı klo- ro-floro karbon gazının goğe çıkışı ıle ıncelenen ve delınen ozon tabakası, ta- şıtlar gazı yuzunden tam tersıne toprak ustunde, artmakta ve yere çokmekte ımış1 Ozonu olçen pratık ve ucuz aygıt- lar (cıhazlar) bıle yapılıp, Alman>a'da pıyasaya surulmuş Mıktannı ve oranı- ru oğrenmek. ne ışe yarayacaksa7 tnsan cığen ıse, mılyonlarca yıldır bellı bır oksıjen solumaya gore yapılan- dığından, bu ozonlaşma cıddı bunye değışımlenne yol açacak demektır Tanhte boyle bır sonın yoktu Bu, "yeni tstanbul*'un derdı Bunun da, çö- zumu yok gıbı Çunku hangi guç kar- bondioksit artışlannı onlevecek? En- düstnye sınırlamalar nasıl getınlebıle- cek, taşıt uretımıne ve kullanımına sı- nırlar konabılecek Birçok ulke ıçın bu ekonominin tahribi ile eşanlamlı. Kım- se bu guçte olmadığına gore gerçekçi olalım. lstanbul'un da, zehın ve koku- su artacak demektır Durumda hıç duzelme bekJenemez mi? Körumser damgası yemek pahası- na "beklenemez" dıyeceğım Şu ana temellerden dolayı Türkiye'nin bu ko- nuda, ikri ulkekrden aynlan özel koşul- lan ve farklı bir yapısı var • Once ulaşıma son 40-50 yılda, ve tam bılınçle venlen ana ıstem dolayı- sıyla, ulkemız. yuk taşımacılığını, Av- rupa'dald model olan deniz, nehirve de- miryoUanna değil, karavollan ustune bindirmiş durumdadır. O yuzden bız- dekı kamyon sayısı, Avrupa'nın topla- mına yakındır ve bu sayı artacaktır • tkıncısı yukarda değındığım, ge- nel gelir düzevinegöreoluşan "hurda ta- şıt"kaJabahğı devam edecektır • Turkıye'de devlet yetkesının (oto- ntesmın) zayıflığı ıle Batı ulkelennde- kı dısıplın ve denetım duzenı kurulama- maktadır Duman savurarak geçen taşıt- lan trafikten çekecek bır mekanızma ve sokaklan dolaşıp, havaya zehır bo- ca eden luks apartmanlara ceza yazacak bır çark, bu ulkede kurulamaz • Devletın fmans guçsuzluğu dev- let butçesinin perişan hali havayı en faz- la resmî kurumlann ve kamu persone- lı blok konutlannın zehırledığını açık- ça gostenyor Sultanahmet tekı Dev let Matbaası'na uyan haben gonderdım Bacalanndan savrulan kara dumanın, en başta kendılennı mahvettığını' Al- dığımyanıt "Ne yapalım, Ankara'dan gelen odenek bu kadar!^ Sırkecı Ga- n'nın bır fabnkadan daha uzun bacası da. aynı yanıtı yansıtır Fenerbahçesı Orduevı apartmanlan da öyledır Bu omekler lıstesı daha çok uzatılabılır Aynı boluk ıçınde bir özel durum: Lımanda ve Adalara-Boğaza ışleyen 20-30 vapurun bacalan.u Ozelleştinne programı" gereğı, bunlann her turlu odeneği kesilmiş! Hepsı kara dumanlar savuruyor Artık bunlar komuryakma- dığına gore, bunun hıçbır mazeretı de yok GalataKopnısu'ndenbırbakın O dumanlar yayılamayıp, havada >er-yer top gıbı duruyor' Biitun bu kaynaklan toplayacakoJur- sak, İstanbul, onumuzdekı vıllarda, da- ha çok karbondıoksıt, kurşun, alumın- yıırru kadnüum. nikotin. siyanur, arse- nik üretecek, havasını solumak daha bır zorlaşacak ve her yıl artan bronşıt ve astım sayılan ıle artık bır dey ım ha- lıne gelen "Istanbul oksuruğu" ıyıce yerleşecek ve ortalıktakı genel koku da, artacak demektır Bu yargıyı fazla karamsar buunak. kolay bir >ol™ Ama, iyimserliğin de temellerini gös- termek gerek. TARTIŞMA Bunlarla mı Aydınlığa Kavuşacağız?! • • nlu Mılh W ~T~Guvenlık I I Kurulu I J toplantısının ^ « « ^ ulkemız ıçın çok onemlı bır yonu olduğunu değerlendırıyorum O da Türk Sılahlı Kuvvetlerf nın komuta katına, tehlıkeyı goren komutanlann getırılmış olmasıdır Doğrusunu ıstersenız 12 Eylul'un komuta yapısı ve daha sonrakı gelışmelerden doğan tereddutlerım umıtlerımı haylı kırmıştı Yenıden umıtlenmenın mutluluğunu yaşadığımı ıfade edeyım Bu durum. Ataturk'un sahıpsız olmadığını Turk mılletıne müjdelemıştır, kanıs'ındayım Ancak MGK'nın kararlarından sonra bu hukümetten bır şey çıkacağını beklemek bır hayaldı Bunu bılıyordum Çunku bu sıyasal yapısı ıle parlamentonun ulkemızı tekrar Ataturk'un çızgısıne yoneltmesının beklenemeyeceğı açık seçık gorulüyor Merkez sağ dedığınız odunculerden aydınlık beklenemez Kafalarını kessenız yeşıl kan akacak. şenatı getırmek ıçın once sınsıce, şımdı de koşar adımlarla yol alıyorlar Hem Ataturk ılkelerı, hem de Kuran'ın prensıplerı devlet ıdaresıne hâkım olsun dıyen partıler mı bu ulkeyı tekrar Ataturk'un gosterdığı çızgıye getırecek 9 Zaten onlar değıl mı kı ulkeyı bu duruma getırenler 9 Onlar değıl mı kı ulkede hertces once ımam olmalı, ondan sonra meslek sahıbı olmalı, dıyenler lran özlemı ıle yanıp tutuşanlar bunlar Ben ancak ülkemızın, halkımızın sağduyusuyla, demokrası ıle tekrar Ataturk'un çızgısıne doneceğ§}£inaflıyoruın MGK'nın kararlarının yol gösterıcılığıyle M. Selim Okçay Hukukçu, Emeklı Asker PENCERE Şeniatçı Politika Gayri MillidiP... Ortadoğu'da barış, kıldan ınce kılıçtan kes- kınce 'Sırat-ı Mustakım'den geçıyor. Bıçak sırtındakı Barış Perısı, gayya kuyusu- na duşerse, bu kımın gunahı olacak'? Arafat'ın mfi Hayır! Netanyahu'nun mu?.. Evet! Arafat, Fılıstın halkının lıdendır; ama, Arafat'ı sollayan bağnazların yobazlığı, Fılıstın'ı aşıyor, tum Arabıstan'a, Iran'a, Turkıye'ye yayılıyor Ya Netanyahu? israıl halkının ıçıne yuvalanmış Musevı yo- bazlarının dunyada desteklerı var Başbakan Netanyahu ıktıdar koltuğuna oturmak ıçın, bu bağnaz guce teslım oldu, barış sozleşmesıne ıhanet ettı Ortadoğu'da banşı kundaklayan guçler tek yanlı değıl, ıkı yanlr Bır yanda Musluman yobazı.. Ote yanda Musevı yobazı. • Israıl'de yaşayan halkın kımlığı Yahudılıkle vurgulanıyor; ama, yeryuzunde az gorulen bır olgu soz konusudur; Musevılık yalnız Yahudı toplumuna ozgu tek uluslu bır dın olarak be- lırtenıyor. Oysalslam çok uluslu bırdındır; dün- ya coğrafyasında çeşıtlı soylann ve uluslartn atlasına yayılmıştır Israıl-Arap savaşı, bu nedenle Musluman ıle Musevının savaşına donuşuyor Turkıye bu savaşın bır tarafı değıldın barışın (Arafat'ın ve Fılıstın halkının) yanındadır Ancak bu savaşı, şerıatçı Muslumana "c/- hat" nıtelığıyle benımsetmek ısteyen guçler var Turkıye'dekı şerıatçılann amaçları da ıkıye bolunup, bır yonde bırleşıyor Ortadoğu'dakı şerıatçı ıttıfakı, bır yandan Israıl-Fılıstın sava- şını "cıhaf'a donuşturmeye çalışırken, ote yandan Turkıye'de laık cumhurıyetı yıkacak kavgayla butunleştırmeye çabalıyor Ortadoğu coğrafyasında ulusal sınırları aşan şerıatçı ıttıfakının tum bolgeyı kapsayan saldı- rı tehdıdı altındadır Anadolu Anadolu'yu dın savaşının kuyusuna çekmek ısteyenlerın gucu, ulusal sınırlanmızı aşıyor; sı- nır dışından destek goruyor. Anadolu'dakı şerıatçılığın koku dışarıdadır, tehlıkesını azımsamak da aymazlıktır, şenat- çılık 'gayrı mıllı' bır sıyasal akımdır; vatan ıha- netıyle eşanlamlıdır Ustelık ulusal açıdan 'gayrı mıllı' nıtelıkte olan şerıatçılık, demokrasıye, ınsan haklanna, temel ozgurluklere kokunden karşıttır • Onde gelen Refahçı mılletvekıllerının kanlı tehdıtlerını azımsamak doğru değıl Soyleyene değıl, soyletene bak 1 . Şerıatçılık yalnız ıç tehdıt değıl, dış tehdit ıçerığı de taşıyor JohnnieVVal ^ M ^ V ^ H M ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ' ~ JohnnieVValker ActionTime Tam 30 Kişi İskoçya Yolunda! Johnnie VValker Actıon Time '97ye katılma şansını ekte etmek ıçin aşağıdaki kuponu doldurarak 25.6.1997 tarihıne kadar normai veya taahhütiü postayla PK 6 Çelıktepe 80650 istanbul adresine göndenTeniz yeterii. Tarafımtzca yapıiacak ön elemenin hemen ardırtdan. Johnnie Walker Actıon Time iie ilgilı bügi ve katıhm formiarı adresinize posîalanacaktır. 3-7 Eylül 1997 tarihleri arasında iskoçya'daki bu yarışa kattiacak 30 kişi istanbul Pasha Beach'de düzenlenecek özel bir eleme partisiyle belirlenecektir. ^ Hfayatın tad-ınİ çıkarmaya hazırmısımg-?;;/ Johfinıe VValker anavatanı Iskoçya'mri o fîahka doğisında ftambaşka bır heyecan , yaratıyor sızın ıçın Johnnie Waike.r Actıon Tıme1 Bu muhteşem y_arışta beş gun boyunca tam 30 katılımcıya ırtacera dolu bır dünyanm kapıları aralanıyor , Sarp kayaların arasındakı daracık yollarda pedai çevırırken kartoyla nehnn berrak sularında özgürluğün bır başka boyutuna yol alacak dört tekerleklı motosıkletınızle K asla engel tanımayacaksmız Özel yeliştınlrntş Iskoç tayiarıyla yarışacağınız etap heyecanı daha da artıracak I a ** • 1 * *» * Hıçbır şeyı ertelemeden ve kendınıa aşte Kfeıtf|m«KJan hayatm tadını çıkarmaya hazırmısınız9 'T *_i^'«* ,'-'& ** ^ time Adı Soyadı | Dogum Tarıhı / / j Adres SemtŞehir Posta Kodu 3 7 Ey ul 1997 tanhlen arasında yurtdışına seyahai yapmaya herhangı| bır engelınız var mı9 Evet Hayır H Ingılızce bılıyor musunuz' Evet H Hayır ~ a kuçuMef bu ofganızasyona kat tamaz | BRITISHAiRVVAYS Dunvanın gozde havavolu