Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
SAYFA CUMHURİYET 11 MART1997SAU
8 DIŞ HABERLER
TAYVAN
Çin'e
uçak
kaçırıldı
• Tayvan Havayollan'na
ait uçağı Çin'e kaçıran
işsiz gazeteci, bu
iÛkeden siyasi sığınma
talebinde bulundu.
Dış Haberler Servisi - Tayvan
Havayollan'na aıt ıç hat seferi ya-
pan biruçağı, dün sabah Çin'e ka-
çıran işsiz bir gazeteci, polıse tes-
lim olarak siyasi sığınma talep et-
ti.
Uçağın201 yolcusuyla ülkenin
güneyindeki Kaohsiung kentin-
den havalandıktan sonra Taipei'ye
giderken üzerine benzin dökerek
kendini yakma tehdidinde bulu-
nan hava korsanı tarafindan kaçı-
nldığı ve Çin'in güneydoğusun-
daki Sianven Havalimanrna indi-
rildiği bildirildi.
Siamen Havalimanı Sözcüsü,
hava korsanının uçağın inişinden
hemen sonra polise teslim olduğu-
nu beiirtti. Hava korsanının Tay-
van'da yayımlanan United Eve-
ning News muhabiri 40 yaşında-
ki LiuŞan-Çungolduğu belirtildi.
Uçaktayken ülkesinde siyasi bas-
kı altında oldugunu pilota söyle-
yen Liu, havalimanuıda polise
derhal teslim olarak Çin'den siya-
si sığınma talebinde bulundu.
Tayvan basını, Liu'nun birkaç
yıl öncesıne kadar Tayvan ordu-
sunda karşı-casusluk bölümünde
görev yaptığını ve yarbay rütbe-
sindeyken ordudan aynldığını
yazdı. Liu'nun daha önce çalıştı-
ğı üç gazetedeki meslektaşlan, iş-
siz gazetecinin alkol problemi ol-
duğunu ve bu nedenle en az bir
kez kovulduğunu söylediler.
Tayvan hükümeti, Çin'den
Liu'nun iadesini istedi. Ancak iki
ûlke arasında hiçbir resmi baglan-
tı olmaması nedeniyle Liu'nun
büyük olasılıkla Çin'de yargılana-
cağı belirtiliyor.
Tibetli
sürgünler
yüriidü
Dtş Haberler Servisi -
Hindistan'nın başkentı
Yeni Delhi'de bir araya
gelen Tibetli sürgünler,
I959'da Çin'e karşı
bagımsızlık için başlatılan
ayakJanmanın
yıldönümünde bir gösteri
yaptılar. Başansızlıga
uğrayan ayaklanma,
Tibet'in ruhanı lideri
Dalay Lama'nm
bagımsızlık çağnsı üzerine
patlak vermişti. Hint
parlamentosuna giden 10
kilometrelik yolda
yürüyen yaklaşık 1000
kişilik toplulukta çocuklar
da yer aldı. Göstenciler,
"Özgürlük bizim doğuştan
hakkumzdır" gıbı
sloganlar attılar ve Çin'in
Tibet'i işgalıne son
vermesini istediler.
Gösteride Çin askeri
kılıgına giren bir grup
Tibetli, elbiseleri
parçalanmış bir kadını
sürükleyerek Çin'in insan
haklan ihlallerine dikkat
çektiler.
Bombalı saldmlarla ilgili çelişkili haberler geliyor
Peldn'de Uygur avıDışHaberterServisi-Pekın'dege-
çen hafta meydana gelen ikı patla-
mayla ilgih olarak Çin'den çelişk\li
haberler geliyor. Yetkililer olayda
Uygur parmağı olmadığını söyler-
ken Çin polisinin saldınyla ilğileri
bulunduğu öne sürülen 3 Uygurun
peşine düştüğü bildiriliyor.
Hong Kong'da yayımlanan ba-
ğımsız Sing Tao gazetesi. polisin sal-
dınyı Uygurlann gerçekleştirdiğine
ınandıgı öne sürüldü. Gazetenin ha-
berinde polisin ikisı erkek. biri ka-
dın 3 Uygurun yakalanması için özel
bir ekip kurduğu belirtildi.
Çin Kamu Güvenlıği Bakanı Tao
Sicu ise bombalı saldınlann Uygur-
• Çinli yetkililer, saldınnm Uygurlar tarafindan
gerçekleştirilmediğini savunurken Pekin
polisinin, biri kadın 3 Uygurun yakalanması için
özel ekip kurduğu bildıriliyor.
lar tarafindan gerçekleştirildiğini önlemlerinin arttınldığını anlatarak
gösteren hiçbir ıpucu bulunmadığı-
nı bildirdı. Pekin Belediye Başkanı
Jia Oingüfi de dün yaptığı açıklama-
da. geçen hafta Pekin'de bir otobü-
sün bombalanmasıyla Sincan Uygur
Özerk Bölgesı'nde geçen ay sonun-
da meydana gelen patlamalar ara-
sında herhangi bir bağlantı buluna-
madığını bildirdı. Qinglin. gazeteci-
lere yaptıgı açıklamada. güvenlik
polis ve diğer görevliler sayesinde
Pekin'in emniyetinin sağlandığım
beiirtti.
Bu arada, Sincan ve Pekin'deki
patlamalardan sonra geniş çaplı so-
ruşturma başlatan polisin, başkent-
te güvenlik önlemlerini arttırarak so-
ruşturmayı genişlettiği bildiriliyor.
Pekin'dekı otel görevlılerinin Re-
uter'e yaptığı açıklamaya göre. po-
lis yetkilileri cumartesi günü kentte-
ki otellerin yönetici ve güvenlik gö-
revlileriyle "acü" bir toplantı yaptı.
Polis yetkililen toplantıda, şüpheli
kişi ve paketlerin hemen haberveril-
mesini, özellıkle gece yöneticileri-
nin ve güvenlik görevlilennin dik-
katli olmalannı istedi. Pekin'in Si-
dan semtinde cuma günü bir otobü-
se konulan bombanın patlamasıyla
iki kişi ölmüş, 30 kişi yaralanmıştı.
Resmi Çin kaynaklan ıse patlamada
ölen olmadığını açıklamışlardı.
Sincan'm başkentı VJrumçi'de ise
25 mart tarihinde 3 ayn otobüse ko-
nulanbombalann patlamasıyla 9 ki-
şi ölmüş, 74 kişi yaralanmıştı.
YENİ TEKNİKLE ÜSTÜN KALİTE ELDE EDİLDİ
Bulgarlar da tütünü
kopyaladı
• Bulgar bilim adamlan,
kopyalama tekniğiyle kimyasal
ilaç kullanmadan üretim
yapılabileceğini belirtiyorlar.
SOFYA (Reuter) - Bulgar bilim adamla-
nnın kopyalama tekniğini kullanarak salgm
hastalıklara dayanıklı ve daha üstün kalite-
de tütün üretmeyi başardıklan bildirildi.
Philip Morris ve Hoechst Schering Ag-
revo Ltd gjbi dünyamn önde gelen tütün fır-
malannın projeye ilgi gösterdiği, ancak
Bulgaristan'da yaşanan politik ve ekono-
tnik kriz nedeniyle araştırmalarda ilerleme
sağlanamadığı belirtildi.
Bulgaristan'daki Genetik Mühendıslığı
Enstitüsü tarafindan yürütülen 10 yıllık
araştırmalar sonucunda, bilim adamlanrun
virüslere dayanıklı 12 çeşit tütün bitkisı
kopyaladığı açıklandı. Kopyalanan tütün
bitkisinin tarlada iyi ürünler verdıği belirtı-
lirken bu yöntem sayesinde bitkileri salgın
hastalıklardan korumak için başvurulan
kimyasal ilaçlama yöntemine gerek kalma-
yacağı ve bu sayede miryonlarca dolariık
kâr elde edileceğı ifade edildi.
Bulgaristan, en önemli ihraç ürünü olan
tütün için yılda 25 milyon dolariık kimya-
sal ilaçlama yapıyor.
Genetik Mühendisliği Enstitüsü Müdürü
Atanas Atanassov, yeni tütün bitkisi çeşit-
lerini yaygın bir bitki virüsünün genini, tü-
tün bitkisinin kalıtsal özelliklerini banndı-
ran RNA molekülüne yerleştirerek elde et-
tiklerini açıkladı. Tütün bitkisi, böylelikle
söz konusu virüse karşı bağışıkhk kazanır-
ken kendisi gibi bağışıkhk sistemine sahip
bitkilere de kopyalanıyor. Kopyalanan bit-
kilenn daha büyük ve daha sağlam, yaprak-
larının hastalıklar ve kimyasal ilaçlara kar-
şı dayanıklı olması nedeniyle üstün kalite-
de olduğu belirtiliyor. Kopyalanmış tütü-
nün aromasından hiçbir şey kaybetmediği-
ni belirten Atanassov, kopyalama tekniğınin
elma ağaçları, arpa bitkisi ve domatese de
uygulanabileceğini, bu yöntemin çevreye
zararlı olmadığını söyledi.
Deprem tannsına duaDış Haberler Servisi -
Japonya'nın geçen hafta
8777 kez sallanan Izu
Yanmadası'da halk,
sarsıntılann yeniden
başlaması üzerine çareyi
"deprem tannsına" dua
etmekte buldu.
Yanmadada geçen
haftadan beri meydana gelen ve en
şiddetlisi Richter ölçeğiyle 5.7
şiddetinde olan sarsıntılann can kaybına
neden olmadığı, ancak nisan ve mayıs
aylannda turizm açısından en canlı
dönemini yaşayan yanmadayı,
ekonomik olarak olumsuz etkilediği
belirtildi. tzu'daki otellerde daha önce
yapılan 80 bin rezervasyonun ıptal
edildi£ı öğrenildı. 74 bin kişinin
• Japonya'nın İzu
Yanmadası 8777 kez
sallanmca, turizm
tehlikeye girdi. Halk
deprem tannsından
sarsıntılan kesmesini
istedi.
yaşadığı adada halkın
yüzde 70'inin turizmden
geçindiği bildiriliyor.
Sarsıntılann,
yanmadanın doğu
kıyısındaki sayfıye
bölgesi Ito'da
yoğunîaştığı belirtiliyoı.
Kumsalda yapılan ve bir
Şinto rahibı tarafindan yönetilen dua
töreninde deprem tannsına meyveler,
pirinç ve geleneksel pirinç rakısı
sunuldu. Törene katılan 150 kişinin
arasında yer alan otel sahipleri
tannlanna her şeyin eskisi gibi olması
için dua ettiler. Fuji Yanardaği'nın
güneyindeki yanmadada dün meydana
gelen sarsıntılann 32'sinin ada sakinleri
tarafindan hıssedildiği bildirildi.
ANADOLU AN0NİM TÜRK SİGORTA ŞIRKETI
YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞI'NDAN
SKİİ NO: 4593/557
Şiıketimizin 1996 fooliyet yıhylo ilgili Ortcklor Oloğon Genel tolu, aşoğıdakı gündemde belirtılen konulan görüşmek özere, 27 Mart 1997 Perşembe gflnö soat 10.30'do, İstanbul'do,
Karaköy Rıhtım Coddesı, No: 57'deki Genel Müdürlük binasındo toplanccokhr
Bu toplantıda Şırket Ano Sözleşmesı'nin aşoEjıdo beiirîilen moddesmdekı değısıklık de müzokeıe edilıp kaıoro bağlo«jcaktu
1996 faaliyef yılına aıt Yönetım Kutulu ve Oenetçı roporlorı, bağımsız denerleme kuruluşu roporlorı ile bilanço, kâr ve zarar hesobı, toplontıdon öncekı iki hotta söresince Şirket merkezinde
ortokların incetemesire hozır bulundurulacaktır
Toplontıloıa kotılacok oıtaklonmızın, ellennde bulunan hisse senetlerinı veya bunlara schıp olduklonnı gösterir belgeieri, roplantı gününden en az biı hafta once Şirket merkezine tevdi ederek
gırış kartiarını almolotı ve yukorıda yozılı gun ve saofte toplontıdo hazır bulunmaları rica olunur.
Toplantılora vekflleten katilacak ortaklafimız tatafından Şırketımize verilmesı gereken vekâletnome ömeğı aşağıda göstenlmıştır.
OLAĞAN GENEL KURUL GÜNDEMİ
1. Başkonlık Dıvom'nın seçımi ve Oloğan Genel Kurut toplantı turanağmın Başkonlık Dıvom'nta imzolanmosı için yetkı •verrtmest,
2. 1996 yılıno oit Yönetim Kurulu ve Oenetçiler roporlonnın okunmosı ve muzokeresı,
3. 1996 yılı bilonçosu ile kâr ve zarar hesobının ınceleneıek onaylanmos! ve Yönetım Kurulu Uyelerı ile Denetcılerın ibıolon,
4. 1996 yılı körının doğıtılmosı hakkında korar verılmesi,
5. Boşalan Yönetim Kurulu üyeliklenne Türk Ticoret Kanunu'nun 315 ve Ana Sözleşme'nın \8. moûdesı g«eğı seçılen uyelehn uyeiıkleıtatn onaylonmosı,
6. Yıl içınde yapılon denetçı değişıkliğının Genel Kuıul'un bıtgısine sunulmas',
7. Yönetım Kurulu Üyelerının segmı ve göcev sürelenmn soptanması,
8. Oenetçılenn seçımi, '• - • - * • • v
9. Yönetim Kuıulu Üyelennin ve Denetçilerin ücıedennin soptonmosı,
10. Ana Sözleşme'mn 6. moddesinin değıştirilmesı.
VEKÂLETNAME ÖRNEĞİ
VEKÂIHNAME
Hissedon bulunduğum Anonim Şirkeh'nin torıhınde :
odresınde soot de yapttocak yılıno oıt Otoğan/Otağanustü Genel Kural loplontısmdo, bem temsil etmeye ve göndemdeki moddeletın korora boğkınması ıçın oy kuüanmaya
'yı vekil toyin ettım.
VtttLEÎİ VEREH
Jsim, imzo ve Tarih
VEKÂLEÎİ VERENİN
Sermaye miktan:
Hisse adedi
Oy miktorı
Adresi
HOT. Vekâletnamenin noter tasdiksiz olmosı holinde vekfileti verenin noter tasdikli imza sirkülen vekâletncmeye eklenecekh'r.
ANADOLU ANONİM TÜRK SİGORTA ŞİRKETİ ANA SÖZLEŞME TASLAĞI
Eski Sekil
Scrmye
Ma<Me 6- Şirket 2499 sayılı Kanun hûkümlenne göre kayıtlı sermoye sıstemıni kobul
etmiş ve Semwye Piyasosı Kurulu'nun 9.3.1995 tarih ve 272 soyılı iznı ile bu sisteme
geçmiştir. Sırketin kayıtlı sennoyesı 3.000.000.000.000 (Üçtrilyon) îürk Lırosı olup, her
bin 50 Türk ürası nominal değerde 30 000 (Otuzbm) pay ve her biri 500 Türk brası nominol
değerde 5.999.997.000 (Beşmilyardokuzyûzdoksandokuzmilyondokuzyûzdoksanyedıbın)
pay olmok üzete toplam 6.000.027.000 (AltımilyoryimiıyedİDİn) poyo bölûnmüştûı.
Sirkerin çıkanlmış sermayesi 375.000.000.000 (Üçyüzyetmisbesmilyor) Tûrk Uıası'dır.
Bunun 1.500.000 (Bırmilyonbeşyüzbin) Törk Urası her biri 50 Tüik ürası nominal değerde
30.000 (Otuzbm) poyo bölünmöş I. Tertip A Grubu, 124.998.500.000 (Yüzyırmıdört-
milyardokuzyüzdoksonsekizmilyonbeşyijzbin) Türk Ürası heı biri 500 Türk brası nominol
değerde 249.997.000 (İkıyüzkırkdokuzmilyondokjzyûzdoksanyedibın) paya bölünmüş
1. Tertip B Grubu olup tomomı ödenmıştır.
Bu kerre artınlon II. Tertip B Grubu 250 000.000.000 (İkiyüzellimılyor) Türk ürası her biri
500 Türk ürası nominal değerde 500.000 000 (Besyüzmilyon) poyo bölünmüs olup bunun:
88.077.804.765 (Seksensekizmiryaryetmişyedimilyonsekizyüzdörtbinyedıyüzaltmışbeş)
Türk ürası Vergı Usul Konunu'nun mükener 298'inti moddesı uyorınco değet ortış fonundan,
8.810.991.594 (Sekizmiryorsekizyüzonmilyondokuzyûzdoksanbirbinbeşyüzdoksandört)
Tûrk Lirosı iştirokleı değer ortış fonundan,
61.513.373.405 (Altmışbirrnilyarbeşyüzonüçmilyonûçyûzyetnıişüçbindöriyüzbeş) Türk Ürası
1828.944.699 Tûrk Ürası goyrimenkul sotış könndon) Kurumlor Vetgisı Konunu'nun 8/18'ina
maddesi uyarınca iştirak hisseleri ve gayn'menkul sottsından doğon kozandardon,
29.097.830.236 (Yirmidokuzmilyordoksanyedimilyonsekizyüzonjzbinikıyüzotuzaltı)
Tûrk Urası oloğanüstü yedek okçelerden,
karşılanmıştır. Bu kısımlaro ısobet eden hisse senerleri ortaklara payları oranında bedelsiz
otarok doğıtılocaktır. Geri kalon 62.500.000.000 (Altmışikimiryorbesyüzmilyon) Türk Ürası
romomen taohhüt edilmiş olup tomamı nakden ve defoten ödenmiştir.
yönetim Kurulu, Sermaye Pıyosası Konunu Hökümlerine uygun olarak gereklı gördûğü
zamankifdc Kayıtlı Senroye Tavoruna kadar Nomo yazılı hisse senerteri ihraç ederek çıkanlmış
sermoyeyi ortırmaya ve hisse senerlenni bırden fazla poyı temsil eden kupürier halinde
hrleştirmeye yetkilidir.
Yeni Sektt
Sermaye
Madde 6- Şirket 2499 sayılı Konun hükümlerıne göre kayrtlı sermaye sistemini kobul
ermış ve Sermoye Piyasosı Kurulu'nun 9.3.1995 tarih ve 272 sayılı ızni ile bu sisteme
geçmistır Şırkerin kayıtlı sermayesi 30.000.000.000.000 (Otuztriryon) Tûrk Lirosı olup,
heı biri 50 Türk Liıosı nommal değetde 30.000 pay ve her biıı 500 Türk ürası nominal
değerde 59.999 997 000 poy olmok üzere toplam 60.000.027.000 poyo bölünmûştûr.
Şırkerin çıkarılmış sermoyesı 1.500.000.000.000 (Birlıilyonbesyûzmilyot) Tmk Lirosı'dır.
Bunun:
a) 1.500.000 (Bırmıiyonbeşyüzbın) Türk ürası her biri 50 Tûrk Ürası nominol değeıde
30.000 paya bölünmüş 1. Tertip A Grubu.
b) 124 998 500.000 (Yözyirmidörtmılyardokuzyüzdoksansekizmilyonbeşyüzbin) Türk ürası
her biri 500 Türk ürası nominal değerde 249.997.000 poya bölünmüş 1. Tertip B Grubu.
c) 250 000.000 000 (İkiyüzellimılyor) Türk Lırası her biri 500 Türk Lirosı nominal değerde
500.000.000 pcya bölünmöş II. Tertip B Grubu.
d) 375.000.000 000 (Üçyüzyetmişbeşmılyor) Tûrk Lkosı her biri 500 Türk Lirosı nominal
değerde 750 000 000 poya bölünmüş III Tertip B Grubu
e) 750.000.000 000 (Yediyüzellimilyar) Türk ürası her bin 500 Türk ürası nominol değerde
1.500.000.000 paya bölünmüs IV. Tertip B Grubu
olup romamı ödenmiştir.
Yönetim Kurulu, Sermaye Piyasosı Kanunu Hükümlerine uygun olorok gerekli gördüğü
zamonlordo Kayitiı Sermoye Tavanıno kador Nama yazılı hisse senerleri ihraç ederek çıkonlmış
sermoyeyi artırmoyo ve hisse senerlenni birden fazla poyı temsil eden kupürier halinde
birleştirmeye yetkilidir.
Başkentte
sürpriz
tatbikatty
Dış Haberler Servisi - Endo-
nezya'nın başkentı Cakarta'nın
en ışlek iş merkezi olan Sela-
met Datang Sarayı'nda bulu-
nanlann şaşkın bakışlan altın-
da alana inen askeri helikopter-
den çıkan özel time bağlı as-
kerler, yanm saat süren bir güç
gösterisı yaptılar. Olayla ilgili
resmi bir açıklama yapılmaz-
ken yanm saat süren tatbikatın
ülkede bir dizı dini ve etnik ci-
nayetın ardından gerçekleştiril-
mesine dikkat çekiliyor. Uç ay
içinde genel seçimlere gidecek
olan Endonezya'da, yetkili bi-
rimler her gün düzenli olarak
güvenliği sağlayacak tedbirler
üzerinde görüşüyor.
•• ••
OR UŞ / Dr. EMİN GÜRSES {htanbul Oniv. SBF: Uluslararası llişkiler Bölümü)
ABD Gölgesinde Türkiye-lran Ilişkileri
Iran'da şah döneminın yarartığı çık-
mazlar sonucu meydana gelen iran
devriminin, takip eden yıllarda iran hal-
kına toplumsal, ekonomik ve siyasal
maliyetinin yüksek olduğu ınkâr edile-
mez. Devrim döneminde oluşan top-
lumsal ittıfak 1982'de İran komünist
partisi TUDEH'in ittifaktan dışianmasıy-
la şekil değiştirmeye başlamış ve ittrfa-
kın dinci kanadının diğer ittıfak üyelerı-
n\ dışiaması veya içinde eritmeyı Daşar-
ması sonucu, yeni bir çerçeveye otur-
tulmuş ve bu süreç 1983'te önemli öl-
çüde tamamlanmıştı. Irak'ın başlattığı
savaş nedeniyle kötüye giden iran eko-
nomisi devrimin kazanımlannı tehlikeye
sokmaktayken 1988'de 598 sayılı Bir-
leşmiş Mılletler karannı kabul eden Hu-
meyni bu tehlikeyı bertaraf edebilmiş-
ti. iran'daki ıç kanşıklıklar dönemini fır-
sat olarak gören Irak ordusunun başlat-
tığı saldın ise iran'ın petrol alanlarını
önemli oranda tahrip etmişti. Fakat bü-
tün bu zoriuklara rağmen 20. yüzyılın
en büyük halk hareketi olan bu devrim,
Iran'ı uluslararası alanda önemli bir güç
haline getirmiştir.
Devrimi takip eden yıllarda İran'ın
ABD tarafindan uluslararası alanda tec-
rit edilme çabalan, Almanya ve Japon-
ya gibi merkezi gelişmiş zengin ülkele-
rin fran ile olan ekonomik ilişkilerinı de-
vam ettirmeterine, hatta geüştirmelerıne
engel olamamıştır. Merkezi ülkeler ara-
sında var olan ekonomik konulardakı
menfaat çatışmalan, ülke ekonomısı
büyük oranda dünya ticaretinden elde
ettiği petrol gelirierine bağımlı olmasına
karşın iran'a uluslararası ilışkilennde al-
ternatifleri değerlendirebılme olanağı
sağlamıştır. Örneğin, ABD Devlet Baş-
kanı Clinton'ın Iran'ı tecrit etme çaba-
tenna karşın Japonya hükümeti Haziran
1995 te uygularnaya konulan İran'a kar-
şı ticari yaptınm uygulamalanna uyma-
yacağını resmi olarak bildirmiştir.(i)
Merkezi gelişmiş kapitalist ekonomile-
rin aralanndaki menfaat farklılıklarının
yarattığı bu esnek bağımlılık, İran'daki
yönetimın ayakta kalmasına vetüm tec-
rit etme çabatanna karşın uluslararası
alanda etkinliğini devam ettirebilmesine
yardımcı olmuştur.
Iran devnmi öncesi Iran'da üretilen
petrolü satın alan yabancı şirketlerin
içinde ABD petrol şirketlerinin kontrol
ettiği oran yaklaşık yüzde 40 kadardı.
1977'de ABD'nın iran'a askeri satışlan
yaklaşık 6 milyar dolara ulaşmıştı. 4 Ka-
sım 1979
!
daABD'nın Tahran'dakı büyü-
kelçiliğinin işgal edılmesı ve çalışanla-
nn rehin alınmasından kısa bir süre son-
ra, ABD ile iran arasındaki ilişkiler son
derece gerginleşti veticari ilişkiler en att
düzeye indi. 1980'li yıllann sonlanna
doğru Japonya, Iran'ın petrol ihracatın-
da ABD'nin yerini almıştır. Devrimle bir-
likte, İran'ın ticari ilişkilerinde de bir yön
değiştirme olmuştur. ABD'nin 1979'da
İran'a ihracatı 1 milyar 181 milyon do-
larken 1985'te 81 milyon dolara düş-
müştür. Almanya'nın 1979'daki ihraca-
tı 1 milyar 413 mılyon dolarken 1990-91
döneminde 3 milyar 430 milyon dolara,
Japonya'nınki 1979'da 1 mityar 13 mil-
yon dolardan 1990-91 döneminde 1
milyar 933 milyon dolara, ingirtere'nin
ihracatı ise 1979'da 542 milyon dolar-
dan 1990-91 döneminde 1 milyar 15
milyon dolara ulaşmıştır.(2) Bütün en-
getleme çabalanna karşın ABD böyle
bir tablo ile karşı karşıyadır. ABD'nin
dünya hegemonyasıriskaltındadır. He-
gemonyasını devam ettirebilmek için
ABD, artık kendi arzulannı merkezi ül-
kelere kabul ettirememektedir. Kendi is-
teklerini, planlannı başkalanna herhan-
gi bir yolla kabul ettiremeyen ABD, baş-
kalanna kaptırdığı bu pazara gırmek için
yeni yollar arayacaktır. Devrimi bötge ül-
kelerine ihraç edeceğinden korktuğu
İran ile doğrudan bir ilişkiye girmesi için
henüz Ortadoğu'da gerekli olan israil'in
ve Körfez'in güvenliğini de güvenceye
alacak istikrarlı bir ortam sağlanama-
mıştır. Bunu sağlar sağlamaz iran ile iliş-
kileri geliştirmek için, İran'daki rejimin
karakteri, birinci derecedekı önemini yi-
tirecektir.
Merkezi ülkelerin birbirieriyle olan giz-
lı pazar kapma yanşlan devam ediyor.
Önemli bir ekonomik pazar olması ne-
deniyle yeni pazariar peşınde koşan ge-
lişmiş ülkeler Iran'ı görmezlikten gele-
mezler. ABD ise 1970'lerde var olan İran
üzerindeki kendi hegemonyasının ye-
nıden ınşa edilmesi ve o dönemdeki
kâriı ekonomik ilişkilerin yeniden kurul-
ması için çaba gösterecektir. Türkiye gi-
bi ülkelerin şimdıden İran ile ekonomik
ılişkilerini gelıştırmelerinde yarar vardır.
Gelişmiş kapitalist ülkelerin İran ile ar-
tan oranda bir ekonomik ilişkiye girdik-
leri bir dönemde, ABD'nin Türkiye'ye
iran ile ilişkilerinı askıya alma konusun-
daki baskılannı sürdürmesi orta vade-
de anlamını yitirecektir. Türkiye'nin İran
konusunda ABD'nin istekleri yönûnde
hareket etmesi ise zaten bazı komşu ül-
kelerie birçok sorunlan olanTürioye için
bir yarar sağlamayacaktır. Kendi sorun-
lan ile uğraşan iran devriminin ihraç edi-
lebılirliği gerçekçi olmaktan çıkmıştır.
Kaldı ki İran halkı, şah döneminde ve
Irak ile yillar süren pahalı savaştan do-
layı son derece yorgun düşmüştür. İran
toplumu bir nekahet dönemindedir. Ye-
ni nesil yavaş yavaş bu yorgunluğu üze-
rinden atacaktır. Bunun sonucunda ise
şimdiki yönetimin İran halkjnın taleple-
rinı karşılaması zoriaşacaktır. Bunaiım
döneminde pek fazla talepte bulunma-
yan ve zoriuklara katlanan insanlann ta-
lepleri, gereksınimlerin değiştiği bu ye-
ni dönemde, olağanüstü şartlann hâ-
kim olduğu dönemlerdeki gibi kolayca
geçıştirilemeyecektır.
Türkiye yeni gelişmelere göre hazır-
lanmalı ve ABD'nin İran karşrtı politika-
lannın ciddi olmadığını, zengin kapita-
list ülkelerin İran ile olan ilişkilerinı gün-
demde tutarak Iran'la ekonomik ilişki-
lerini geliştirmeye bakmalıdır.
<1) Bh. Mıddle East Economic Digest, 2İ
Haziran 1995, Vol. 39, No 25-11.
(2) Bkz, The Europe Worid Year Book, Vol
1. 1995 1547