Catalog

24 MART1994 PERŞEMBE • • • • CUMHURİYET SAYFA HABERLEREV DE VAMI 19 TÜRKİYEDE DÜNYADA torar Kare Konyı Tfaozar Zmguldak 13' r 10' ZT 19" 14" 15 • '5' B 13' K 0 ' 6 10' Y 14 ' A 17' K 0 ' A 13' Y 10' Y 12' Meteorolojı Işlerı Genel Müdüriuğu'nden ahnan bılgıye gore, yurdun ku- zey kesımlen parçalı ve çok bulutlu Marmaranm aoğusu Karadenız Iç Anadotu'nun kuzey doğusu ıle Doğu Anadoiu nun kuzeyı yağışlı geçecek Yağışlar yağmur Doğu Anadolu nun kuzeyınde karia kanşık yağmur ve kar şeklınde olacak Hava sıcaklığı tum yurtta azalacak Denızlenmızde aızgar Bao Karadenız, Marmara ve Kuzey Egedeyıldız vepoyraz Gu- ney Ege Batı Akdencz ve Ooğu Karadenız de gunbaosı ve karayelden 3-5 kuvvetınde saatte 10-21 dencz mılı hızla esecek ,' lefcosa j! Petersburg Londra Madnd Mılano Moskova Mur* Prag Rıyad ftoma Vıyana Y 11 A 21 A 16' B 22' B 14' Y 12' A 18 A 20' B 12' A 23' Y 3' Y 15' A 20" A 21' K 0 ' B 13- Y T B -6' Y ' 0 ' A 26' A 21 ' y r j Yağmurlu Bulutlu Sıslı # Gune$h Karlı Dinozor ve Oscar 21 Mart pazartesi günü. Los AngeJes'ta 66.'sı düzenlenen ABD Sinema, Sanat ve BilimlerAkademisi ödül töreninde, sunucu Elijah Wood, Görsel Efektlerdalında Oscar'ı kazanan isimlerin yazılı olduğu zarfi.bir'"dostun" elinden aldı. Dinozor, yerindebirseçimdi, zira, Görsel Efekt Oscar'ı. "Jurassic Park"'agitti. Çin'de kadın Çin'in güneybatısında. Yi azınhğına mensup iki kadınlahanayüklü sepetlerini tarla dışına taşıyor. Köylü erkekler. daha iyi ücret umuduyla büyük kentleregöçettikçe, Çin'in milyarlık nüfusunu doyurmak içintarlalanekip biçmek işi. arkada bırakılan kadınlann vekızlannüstüne kalıvor. GÜNDEM MUSTAFA BALBAY ANKARA- Elleri tır tir tıtrıyordu. Parmaklarının arasında- kı bordro yaprak gibı sallanıyordu. Bir gün önce televizyonda haberleri izlemiş. Başbakan Tansu Çiller, beyaz camdan gözünün içine bakarak "Me- muru enflasyona ezdirmedik" demiş. "Bunu nasıl der? Ortada rakamlar var, daha dönem zam- mını almadan maaşın eriyip gittiğini görmüyorlar mı" di- yor. Çantasında diğer arkadaşlarının bordrolarını da getir- mış. Mendil gibi serdi masaya. Başladı anlatmaya: "Bu arkadaş 15yıllık. Sekreter olarak çalışıyor. 1993 oca- ğından bu yana maaşındaki zam yüzde 50. Bu arkadaş 20 yıllık, son 15 ay içinde aldığı zam yüzde 457 geçmiyor. Ben en üstteyim. Bırin dördü. Daha üstü yok. Yüksek mühendi- sim. Lisan zammım da var. Yine de enflasyonu yakala- yamıyorum..." Biraz nefes aldı, "Bunlar hesap bilmiyor mu" diye baş- layıpdevam ettı: "Bütün bunlann üzerine bir de dolardaki artış eklendi. Başbakan, Bu çalkalanma işçiyı memuru etkilemeyecek' diyor. Nasıl olur? Başbakan piyasada her şeyin dolarla markla ölçüldüğünü bilmiyor mu? Ben dişlerimi yapttrdtm Parasını peşin vermem mümkün değil. Dişçi, sonra öde dedi ama borcumu markın o günkü kurundan hesapladı. Dört bin mark dedi. İki ayda borcum ikiye katlandı. Bu ma- aşla ben ne yapacağım?.." Başbakanın 'Memuru ezdirmedik" dedıği konuşmaya baktım. Aynen şöyle diyor başbakan: "Bizim dönemimizde işçimize memurumuza enflasyo- nun üzerinde para verilmiştir. ANAP döneminde memura verilen zamia, reel maaşlar enflasyonun yüzde 20 gerisin- de kalmıştır. Oysa bizim dönemimizde memur, enflasyo- nun tam 24puan üzerinde zam almıştır." 1993 yılı enflasyonu yüzde 71 idi. 1994 ün ilk iki ayındaki enflasyon yüzde 15.4. ikisini topladığımızda yüzde 86.4 ediyor. Bu rakamlarla memur arkadaşın getirdığı bordroları yan yana koyduk. Başbakan yanlış bilgi vermeyeceğine göre herhalde başbakanı yanlış bilgiJendirmişler! Sozünü ettiğımiz memur bordroları için, gazetecilikteki en itici cümlelerden birini kullanmak zorundayız: "Adları bizde saklt." Yazarsak, kurumlarıyla başları derde girecek. Çalıştıkları kurum, yeni Başbakanlık binasının bir kilo- metre kadar ötesınde. önce en düşük bordrodan başla- yaiım: . . . • Görevi: Sekreter. Krdemi: 15 yıl. 15 Mart 1993'teki maaşı: 3 milyon 400 bin. 15 Mart 1994'teki maaşı: 4 mUyon 900 bin. Bir yıllık artış: Yüzde 44. Şimdi de en yüksek bordroyu alalım. Görevi: Yüksek mühendıs. Kıdemi: 24 yıl. 15 Ocak 1993'teki maaşı: 9 milyon 500 bin. 15 Mart 1994'teki maaşı: 14 milyon 300 bin. 15 aylık artış: Yüzde 50. Evet. Bir yıllık enflasyon yüzde 70 in üzerinde. Maaş artışı yüzde 50'yi geçmiyor. Memurun diğer elinde de maaşının mark karşısındaki durumu var. Anlattığına göre kurumundaki arkadaşlarının çoğu mark ya da dolar üzerınden borçlanmışlar. Örneğin araba alan do/ar/a ödeme yapıyormuş. borç para isteyen ancak dolarla bulabiliyormuş. Memurlar dolar ya da mark üzerinden borçlanırken şöyle düşünmüşler: "Son beş yıldır Türk parası karşısında dövizin artışı yüz- de 60 ile 70 arasında oldu. Bu seyır devam eder. Biz de maaşımızdaki artışla dövizdeki artışı karşılarız." Ama hiç de öyle olmamış. Şimdi en yüksek alan memu- run maaşının gecen ocaktan bu yana mark karşısındaki du- rumunu aktaralım: 11.1.1994te 1335 mark, 20.1.1994'te 1175 mark, 18.2. 1994'te 1095 mark, 1.3.1994'te 940 mark, 18.3.1994'te 818 mark. Memurun Karayalçın a da bir sitemi var: "Siz de Çiller gibi, çalışanı enflasyona ezdirmedik, demeyin. Bu kadar oldu deyip özür dıleyin. Daha samimi olur." Avrupa seçimlere gözlemci y ollamıyor • Boştorafi I. Sayfada vurgulamıştı. Diplomatik kay- naklara göre Galle aynca baş- kanlık divanı toplantılanna bir mesaj göndererek gözlemci gönderilmesi fıkrinden vazge- çilmesini istedi. Ataman: Tahrikçileri ibretle izledik Dışişleri Bakanlığı sözcii ve- kili Ferhat Ataman. Nevruz kutlamalan sırasında kendileri- ne sözde gözlemci sıfatı veren bazı gruplann. ülkedeki özgür ve demokratik ortamdan ya- rarlanarak yürüttükleri yıkıcı faaliyetlerin 'ibretle" izlendiği- ni belirtti. Ataman dün düzen- lediği haftalık basın toplantı- sında. Almanya Federal Cum- huriyeti yetkililerince. Türki- ye'ye gelen TV % eya diğer gayri resmi şaruslann. serbest dolaşı- mlannın güvence altına alı- nması konusunda herhangi bir girişimde bulunulmadığını da belirtti. Türk güvenlik kuvvetlerinin, bu gibi gruplann güvenliği için gerekli önlemleri aldığınj da anımsatan Ataman. "Esas gö- roleri objektif haber vermek ol- ması gereken bazı yabancı basın mensuplarının her türlü tahrike başvuran, önyargılı ve yalan ha- ber yayunlamalannın esefle gö- rüldiiğünü" söyledi. Ataman. eski Fransa Dışişle- ri Bakanı ve Paris Barosu a\u- katlanndan Roland Dumas'nın. kişisel nedenlerle Türkive'ye geldiğinin Fransa Büyükelçiliğı tarafından Dışişleri Bakanlığı'- na bildirildiğine dikkat çekti. Ataman. 1136 sayılı yasaya gö- re Türkiye"de a\ukatlık yap- mayan birinin tutukluîarla görüşemeyeceğini deanımsam. Önceki gün bir günlüğüne Türkiye'ye gelen Dumas'nın. Avrupa İConseyi İnsan Hakian Komisyonu nezdinde avukat- lıklannı üstlendiğı tutuklu DEP milletvekilleri ile görüşme isteği geriçevrilmışti. Yatağon santrah bugün devre dış MLĞLA (Cumhuriyet) - Hükü- met. Aydın Bölge İdare Mahke- mesi'nin Yatağan Termik SanlraJı için verdiği yürütme>i durdurma karannı uygulamaya karar verdi. Mahkemenin 90 günlük kapatma karan gereğince. santral bu gece sa- at 22.30'da bütün üniteleriyledevre dışı bırakılıyor. Gcçen y\\ Muğla'da \erilen radyasyon alar- mının ardından gelen tepkiler kar- • şısında bir hafta süreyle kapatılan Yatağan Termik Santralı. geçen Ramazan Ba\ramı sırasında da devre dışı bırakılmasının ardından bu gece en uzun kapanma sürecine SHP, üç büyük kentte önde • Baştarafi l. Sayfada partinin o> oranının I4.6'va düştüğü bildinldi. Bu arada Strateji-Mori secim araştı- rmasına göre İzmir'de son bir ayda 12.67 puanlık birsıcrama yapan SHP birinci parti oldu. Büyükşehir Belediye Başkanı ve 27 Mart yerel secimindeki başkan adavı Yûksel Çakmur da birinci durumda. Kamar ara^tırmalarında DYP adayı Bedrettin Dalan ile ANAP adayı İlhan Kesici'nin de oylannı yükselttiği kavde- dildi. Şubat ayı başlannda o\ oranı yüzde 19.4 olan Dalan'm mart ayında yüzde 23.2'ye yük- seldiği. şubat a>ı başlannda ov oranı vüzde 19.8 olan Kesici'- nin de mart ayında yüzde 21. l'e yükseldiği açıklandı. Sabah gazetesi için araştırma yapan British Gallup'a göre de İstanbul'da Livaneli yüzde 29'- la önde. Gallup araştırmasjnda Livaneli'yi yüzde 2I'le Kesici. yüzde 19'la Dalan takıpedı\or. Âynı araştırmada RP'nin aday ı Recep Tayyip Erdoğan'ın o\ oranı ise yüzde 15. Ankara için yapılan araştırmalarda da SHP'nin ada\ı Korel Göymen önde gidiyor. Kamar'ın 26-27 şubatta yaptığı araştırmada o\ oranı v üzde 28.2 olan Göymen. 19-20 martta yapılan araştı- nnada oy oranını vüzde 31.8'e >ükseltti. Bu araştırmada da şubat avında oy oranı vüzde 20'lerin üzerinde olan RP adayı Melih Gökçek'in martta vapı- lan araştırmada vüzde 13.9'a düştüğü gözlendi. Kamar'ın vaptığı son araştırmada DYP adayı Kemal Çevik'in oy oranı yüzde 14.8. ANAP adavı Rüştü Yüce'nin ov oranı >üzde 21.6 olarak saptandı. Bntish Gallup'un Ankara için 17 martta yaptığı araştı- rmada. Göymen'in ov oranı vüzde 27. Gökçek'in oy oranı vüzde 17, Yüce'nin oy oranı da yüzde 24 olarak belirlendi. Bu araştıımada Çevik'in oy oranı ise yüzde 9 oldu. Âynı şirketin 10 marı tarihli araştırmasında ise Göymen"in oy oranının v üzde 30. Gökçek'- in oy oranının yüzde 11. Yüce'- nin oy oranının yüzde 23. Çe- vik'in oy oranının da yüzde 11 olduğu görüldü. İzmir için yapılan kamuovu araştırmalarında RP'nin ağırlığı olmadığı ve o> oranının yüzde 2-3 arasında değiştiği saptandı. Bu araştırmalarda SHP adayı Yüksel Çakmur ile DYP adayı Burhan Özfatura başabaşgidiyorlar. British Gal- lup'un >aptığı son araştırmada Özfatura'nın oy oranının yüz- de 30. Çakmur'un oy oranının ise yüzde 29 olduğu saptandı. Kamar'ın son araştırmasında da Özfatura'nın oy oranı yüzde 31.4. Çakmur'un oy oranı ise yüzde 29.8 oldu. Bu arada Strateji-Mori secim araştırmasına göre İzmir'de son bir ayda 12.67 puanlık bir sıçrama yapan SHP birinci par- ti oldu. Büyükşehir Belediye Başkanı ve 27 Mart verel seci- mindeki başkan adavı Yüksel Çakmur da birinci durumda. ANAP'ın adayı Işın Çelebi'- nin son araştırmalardaki oy oranı ise Bntish Gallup'a göre yüzde 18. Kamar'a göre yüzde 17.1 olarak saptandı. PKK'ya karşı komando timleri • Baştarafi 1. Sayfada rilmesı konusunda en kısa za- manda calışmalar yapılacağını kaydetti. Başbakan Kohl. Almanya'da 1.8 milyon Türk vatandaşının ya- şadığını belirterek, "Bunlardan 450 bini Kürt. Edindiğimiz bilgile- re göre 40 bini de PKK st'mpari- zam. Onlarca >ıldan beri Türk hemşerilerimizin bü>ük çoğunluğu ile barış ve iyi komşuluk ilişkileri içinde yaşıyoruz \e bu bö>le kal- malı. Bu nedenle kendimizi şiddet kullanun bir azınlığa karşı koru- raalıyız." dedi. Kohl sözlerini şöyle sürdürdü: "Kim aşırı yabancı gmpların te- röriinü hafife alırsa ve sabıria karşılarsa, yabancı düşmanlığına katkıda bulunur. Banşçı Türk hefnşerilerimize karşı da iyilik yapmış olmazfar. Biz, Almanya'nın gelecekte de yabancı dosru bir ülke olmasını is- tiyonız. Demokratik hukuk devle- timiz burada yaşa>an bütün insan- ların hayatını, mal ve mülkiinü ko- rumakla yükümlüdür. Bu Alman- lar için olduğu gibi yabancılar için de geçerüdir" Başbakan Helmut Kohl. Türkiye'deki Güneydoğu sorununun çözümüne Almanya'- nın katkısının olup olamayacağı konusundakı bir soruva da "Bu benim işim degil. Ben f ürkiye'nin içişlerine karışmam. Cumhurbas- kanı Süle>man Demirel ile ınilet- vekillerinin turuklanmalan sırası- nda görüştiim. Türk dostlarımıza eğer tavsive istivorsalan iç huzu- nın sağlanmasına katkıda bulun- mak için tavsive sunabüiriz" diye yanıtladı. Bu arada PKK ey lcmlerinin Al- manya'nın ıç güvenhğini ciddi bo- yutlarda tehdit etmeye başladığını belirten Federal İçışleri Bakanı Manfred Kanther evalet yönetici- lerini Bonn'a toplayarak alına- cak önlemleri görüştü. Edinilen bilgiye göre. öncelikle PKK ey- lemlerine en etkin şekilde engel olabilmenin yöntemleri görüşül- dü. Polis kuvvetlerinin PKK ta- rafından eğitilmiş militanlar karşında yetersiz kaldıklanna dikkat çeken Kanther. terör ko- nusunda özel eğitim görmüş "BGS Komandolan'nın PKK ile mücadelede kullanılacağını açı- kladı. Aynı zamanda BGS'lerin. en sert vöntemleri kullanma vet- kisine sahip olduklan da bildiril- di. Bakan Kanther yabancılar yasasında gerekli düzeltmelen yaparak eylemlere kaülan PKK militanlannın sınırdışı edilecekle- rini de kaydetti. Hukukçular, Almanya'daki bu eylemlere katılıp polise sal- dırdıklan saptanan şahıslann Türkiye'ye iadelerinin önünde yasal engel olmadığını belirtiyor- lar. Yalnızca siyasi iltica dilekçesi vermiş olanlar genellikle "Türki- ye'de takip görecekler" savıyla iade edilmıyorlar. Hafta sonun- dan bu yana tutuklanan veya haklannda soruşturma açılan- lann sayısı 600'ü geciyor. Eylemcilerin sınırdışı edilip edilmeyecekleri önümüzdeki günlerde kesinlik kazanacak. Al- man Hükümetinin PKKya karşı sert ve kesin tavn Ankara tarafı- ndan da "takdirle" karşılandı. Dışişleri Bakanlığı Sözcü Vekili Ferhat Ataman. Almanva Fede- ral İçişleri Bakanı'nın, Alman- ya'nın bölücü terör örgütü için eylem yapma yeri haline getirii- mesine izin verilmcyeceğini be- lirtmesinin olumlu ve dikkat çe- kici olduğunu söyledi. Meclis kürsüsü, Mahmut Aluıak'a açık ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - TBMM Başkanlığı. do- kunulmazlığı kaldınldıktan son- ra, tutuklanarak cezaevine konu- lan Şırnak Bağımsız Milletvekili Mahmut Alınak'in. "kolluk kuv- vetleri nezaretinde" getirilerek de olsa. Meclıs'te gündem dışı ko- nuşma isteğine olumlu yanıt ver- di. TBMM Başkanvekıli Kamer Genç. milletvekilliği sıfatı süren bir kişinin Meclis kürsüsünden konuşma hakkı bulunduğunu. Alınak'a bu nedenle söz hakkı verildiğini bildirirken. "Gelirse konuşur. Ancak nasıl geleceğine ben karışmam" dedi. TBMM Başkanlığı'na. "hayat pahalılığı ve işsizuV konuiannda gündem dışı söz almak isteğiyle önceki gün başvuran Alınak'ın istemi. Başkanvekıli Kamer Genç'eiletildi. Genç. Alınak'a dün gönderdi- ğı yanıtta, kendisine 23 Mart T994 (dün) tarihli oturumda gün- dem dışı söz hakkı verildiğini bil- dirdi. Konuya ilişkın Cumhurı- yet'in sorulannı yanıtlayan Genç. "Sayın Alınak gelirse, ko- nuşur; ancak nasıl geleceğine ben karışmam" dedi. Genç. şunlan söyiedi: "Sayın Alınak, TBMM üyeliği sıfatına ait olan haklara sahiptir. TBMM üyesi olanlann ise TBMM kürsüsünden konuşması doğal haklarıdır. Ben başvurusu üzerine. kendisine bugün (dün) için gündem dışı söz hakkı verdim. Ge- lirse konuşur. Ama nasıl geleceği- ne ben karışmam." Mumeu cînayeti hâlâ karanlıkta I Baştarafi 1. Sayfada arpa boyu yol" bıle alınamadı. DGM Başsavcısj Nusret Demi- ral'ın da cinayetten bir süre sonra dilegetirdiği. "suikastın 1 yıllık bir süre içinde aydınlatıla- bileceği" öngörüsü gerçekleş- medi. DGM savcılanndan Ülkü Coşkun. soruşturmayla ilgili olarak Cumhu/iyet'e bilgi ve- rirken bir gelişme olmadığını. soruşturmanın kilitlendiğını beiirterek "Yalnızca Mumcu suikastında değil, Ankara'da iş- lenmiş olan Bahriye Üçok, Mu- ammer Aksoy, V'iktor Marvick ve diğer suikastlarda da bir ge- lişme yok" dedi. Coşkun. so- ruşturmanın çok yönlü olarak devam ettiğini de sözlerine ekledi. Alınan bilgiye göre DGM savcılan. Cumhurbaşkanı Sü- leyman Demirel'e de Ankara"- da ışlenen faıli meçhul cinayet- lerle ilgili olarak bilgi sunarken suikastlarla ilgili olarak gerek Emniyet Genel Müdürlüğü. ge- rek Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) ve gerekse Jandarma Genel Komutanlığı'na "ellerin- de ne tür bilgi ve bulgular oldu- ğunadair" vaptıkları vazılı baş- vurulara yanıt alamamaktan yakındılar. Kaynaklar, suikastlarla ilgili son olarak MİT'e ve Emniyet Genel Müdürlüğü'ne başvur- duklannı. ancak MİT'ten her- hangi bir yanıt gelmediğini de kavdettiler. Konuşmacı: Prof. Dr. Afife Batur 24 MART 1994 SAAT: 18.30 * Tantt-Toplum Dergısi Işbırlığı ile Tarık Zofer Tunaya Kültür Merkezi (Eski Beyoğlu Evlendirme Ooiresi) Tunel Tel: 29312 70-71 Öte yandan. Mumcu suikas- tının sürpnz tanığı olduğunu iddia eden Ayhan Aydın'ın ifa- delennde yer alan, Mumcu'- lann hemen yanındaki apart- manın 15 nolu dairenin 1991 yılında. bir süre önce yine faili meçhul bir suikasta kurban gi- den Avukat Yusuf Ekinci tara- fından Ağa Çelik adlı kişiye satıldığı saptandı. Cumhuriyet muhabirinin saptamasına söre 1991 ekim ayında. "5509 pafta 5. parseldeki 15 nolu daire" Ekinci tarafından Çelik'e satı- lırken Ekinci'nin yine bir süre önce faili meçhul suikasta kur- ban gıden Bençet Cantürk ile ılişkısi ve Ağa Çelik'in Abdi İpekçi ve Papa suikastının kilit adamlanndan Oral Çelik'le arasındaki soyadı benzerliği dikkat çekti. Yapılan saptama- ya göre Ağa Çelik ile Oral Çelik arasında herhangi bir yakınlık bulunmuyor. Oral Çelik. Malatya-Hekim- han nüfusuna. 1923 doğumlu olan Ağa Çelik ise Elazığ'ın Palu ilçesi Yoncalıbayır mahal- lesine kayıtlı. Ağa Çelik, 1961 yılında "naklen" Elazığ-Rüs- tempaşa nüfusuna gelirken Oral Çelik'in nüfus nakli yaptı- rmadığı belirlendi. Ancak tüm bu benzerlikler ile ilgili olarak emniyetin de bir çalışma içine girdiği ve geçen günlerde, Mumcu'ya suikast yapılan "Uğur Mumcu'nun Sokağı"nda konuyla ilgili olarak bir çalışma yaptığı belirlendi. OLAYLAREV ARDENDAKİ GERÇEK • Baparafi I. Sayfada geleceği görmeye çalışıyor. Bu alanda bilimsel yöntem- lerle şarlatanlık çoğu zaman birbirine karıştırılıyor. Kamuoyu araştırması belli yöntemlerle yapılır. Yöntemi titizlikle uygulamak. kuralla- ra özen göstermek, yansızlı- ğı ve ciddiyeti elden bırakma- mak koşuluyla varılan sonu- cun elbette bir değeri vardır. Bununla birlikte sonucun doğru ya da yanlış çıkması birer olasılıktır. Bir kamuoyu şirketinin saygınlığı, uzun yıl- lar sonucunda oluşur. güve- nilirliği ancak belli bir süre içinde toplumca benimsenir. Çoğunluğu daha yeni kurul- muş araştırma şirketlerinin sabırlı olmaları gerekmekte- dir. Bizim ülkemizde siyasal partileri birer futbol takımı gi- bi tutan kitlelerin bu gibi ko- nularda tepkileri sert oluyor. Maçın başında maçın sonunu ilan edenler gibi, daha seçim yapılmadan sonucu açıkla- yan araştırma şirketlerine öf- kelenenleri doğal karşıla- malıyız. 1989 yerel seçimierinde çoğu kamuoyu kuruluşunun öngörüleri tutmamıştı. 27 mart seçimleri çok değişik koşullarda ve karmaşık bir ortamda yapılıyor, sonuçla- rın ne olacağını görebilmek çok güç. Bu olgu, kamuoyu araştırma kuruluşlarını daha şimdiden tedirgin etmiş gibi- dir; yine de görevlerini yerine getiriyorlar. Zamanla her şey yerli yeri- ne oturacak, ne kamuoyu araştırmalarını yürütenler ne de bu araştırmaların sonuç- larını izleyenler, bugünkü ka- dar tedirgin olmayacaklardır. ••• ' Anayasadan yarı başkanlık çıkmaz' • Baştarafi l. Sayfada bakanlar kurulunun toplana- mayacağını açıkladılar. ABD'- deki başkanlık ve Fransa daki yan başkanlık sistemlerini ayı- ran noktanın. Fransa'da bulu- nan parlamentoya karşı siyasi sorumluluğu taşıyan hüküme- tin olduğunu söyleyen hukuk- çular. Fransa'daki sistemle Türkiye'deki parlamenter siste- min aynı bıçimdc değerlendiri- lemeyeceğini belirttiler. Anayasanın 104. maddesiyle cumhurbaşkanına tanınan ve Fransız anayasasıvla devlet başkanına tanınan yetkileri andıran icrai yetkilerin. Türki- ye'de yan başkanlık sısteminin yürürlükte olduğu anlamına gelmeyeceğjni açıklayan hu- kukçular. Fransız devlet baş- kanının, 1982 Anayasası ile cumhurbaşkanına tanınan yet- kilerden farklı yetkilere sahip olduğuna işaret ettiler. Hukuk- çular. anayasanın 104. madde- sinde ycr alan. "(Cumhurbaş- kanı) gerekli gördüğü hallerde Bakanlar Kurulu'na başkanlık eder veya Bakanlar Kumlu'nu başkanlığı altında toplantıva çağırır" ifadcsıni. Fran^ız ana- yasasında yer alan "Devlet baş- kanının i/ni olmadan Bakanlar Kunılu toplanamaz" ifades<yle eşdeğer saymanın yanlış ola- cağını vurguladılar. Hukukçu- lar. bu maddenın ilgili bendine bakarak. cumhurbaşkanının "parlamentoya karşı sorumlu olan" hükümetin başı olduğu vorumunu yapmanın büyük bir yanlış olacağını aniattılar. SHP Genel Başkanı ve Baş- bakan YardımciM Murat Kara- valçın da bir soru üzerine "Tür- kive'de anayasa tartışmalarının başka ülkelerin kullanmakta ol- duklan kavramlara yollamada bulunarak vapılmasının sürdü- rülmesini doğru görmüvorum" dedi. Kendisinın bırazdaha ba- sıt bir yaklaşımda bulunduğu- nu belirten Karayalçın. şunlan söyledi: "Türkiye'nin bugünkü anayasa sistemi Türkiye'nin ge- reksinmelerine yanıt verecek ni- tetikte mi? Bence bu soru sonıl- malı. \ e tarttşma bunun üzerin- de vapılmalı. Yoksa bir başka ülkenin kullandığı kavramdan hareketle tartışma yapmak ve > ine buradan hareketle bir takım sonuçlar çıkartmak bana çok anlamlı gelmiyor." Demirel Romanya'ya umutlu gitti HALLK GERAY BÜKREŞ - Cumhurbaşkanı Sülevman Demirel'in Romanya gezisi. Türkiye'nin Bosna-Her- sek'e asker göndemıesine yeşil ışık yakılması nedeniyle. "umut- hı" başladı. Hikmet Çetin. Cum- huriyet'e yaptığı açıklamada. ön- ceki akşam geç saatlerde BM Ge- nel Sekreteri Butros Gali'yi tele- fonla arayarak. Türkiye'nin as- ker göndermesine olumlu yak- laşımı nedeniyle teşekkür ettiğini bıldirdi Çetin. Güvenlik Konse- yi üyelerinin bu konuya olumlu yaklaştığına dikkat çekerek. son karann Balkanlar'dakı sorun- lann çözümü için Türkiye'nin katkılannın kaçınılmaz olduğu- nu gösterdiğıni söyledi. Dışişleri kaynaklan, gerek Çe- tin'in VVashington'daki imza törenıne katılmaiinın. gerek Ga- li'nin Türk askerinin Bosna'ya gitmesini kabul etmesinin. Türkı- ye'nin izlediği politikanın tu- tarlığını gösterdiğinı bildirdiler. Kaynaklar. Bosna'ya asker göndermek için TBMM'den yeni bir karar çıkarmaya gerek ol- madığını. Somali'ye asker gön- derme yetkisi TBMM'den çıkar- ken Bosna için de alınmış oldu- ğunu vurguladılar. Aynı kaynak- lar. Türİc askerlerinin nereye. nasıl ve kaç kişi olarak yerleştin- leceğının BM'den çağn geldikten sonra görüşüleceğini belırtmekle birlikte. büyük bir olasılıkla Boş- naklarla Hırvatlar arasındaki bölgelere yerleştirilmesinın bek- lcndiğinı bildirdiler. Dışişleri çev - releri. "Eğer Sırplar Türk askerini kışkırrma unsunı olarak görecek- se, bunun gerçekleşmesine fırsat verilmemeli"görüşünü belırtıyor- lar. Demirel geziye. aralarında Turk-İj Genel Başkanı Bavram Meral. TOBB Başkanı V'alım Erez ve TÜSİAD Başkanı Haüs Komili'nin de bulunduğu kala- balık bir heyetle başladı. Komili'- nin Cumhurbaşkanj Demirerie uçakta bir görüşme yaptığı göz- lendi. Geziye katılan işadamlan se müteahhit fırma temsilcileri. son ekonomik gelişmelerden yakındılar. Demirel, dün Bük- reş'te Romanya Cumhurbaşkanı lon llıescıı tarafından kabul edil- dı \e Türk Asken Şehitlıği'ni zi- yaret ettı. Burada bıriken bir grup Romen. Demırel'ın şapkay- la selaını üzerine alkışladılar. De- mirel. şehitlıkte ımamla birlikte dua etti. İki tarafın heyetleri arasındaki resmi görüşmeler de dün yapıldı. 3 sistemde cumhurbaşkanlarının yetkileri ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Üç temsili demokratik sis- temde. cumhurbaşkanının (dev- let başkanı) yürütmeyle yürütme organı karşısında yetkileri özetle şöyle: Başkanlık Sistemi: Tıpik uy- gulaması ABD'de yürürlükte olan başkanlık sistemınde. dev let başkanı, genel oyla seçilır. \'ürüt- me erkini elinde bulunduran dev - let başkanı, hükümet üyelerini azledebilir. Yan Başkanlık Sistemi: Fran- sa'da uygulanan yan başkanlık sisteminde devlet başkanı. baş- kanlık sisteminde olduğu gibi ge- nel oyla seçilir. De\let başkanı yürütme erkini elinde bulundur- duğundan. bakanlar kurulu. dev- let başkanının izni olmadan top- lanamaz ve karar alamaz. Baş- kanlık sistemiyleparlamentersis- tem arasında yer ulan bu sistemi. başkanlık sisteminden ayıran kıstas. parlamentoya karşı so- rumlu bir hükümetin olmasıdır. Parlamenter Sistem: Parla- menter sistemlerde cumhurbaş- kanlannın yetkileri. simgeseldir. Cumhurbaşkanı. "devlerin başı" sıfatıyla ülkesini ve ulusunu tem- sil eder ve y ürütme organı karşısı- nda tarafsızdır. Cumhurbaş- kanının parlamenter sistemlerde- ki sorumsuzluğu, bu sistem için- de kendisine tanınan yetkilerin dar kapsamlı oluşuna davanır. Türkiye Cumhuriyeti Ana- yasası'nda cumhurbaşkanının sorumsuzluğu "vatana ihanetle" sınırlı tutulmuştur. Cumhurbaşkanınm yeıkilen- 111. purlamenter sıstenıdeki dev let başkanının simgesel konumunu zorlayacak ölçüde arttıran 19S2 Anayasası'nın. cumhurbaşkanı- na konuya ilişkin tanıdığıyetkiler 104. maddede sayılıyor Anaya- sanın 104. maddesınegöre. cum- hurbaşkanı. bakanlar kurulunu gerekli gördüğü hallerde top- laniıya çağınr. başkanlığmda toplanan bakanlar kurulu ka- rany la sıkıvönetim ve olağanüstü hal ilan edebilir \c kanun hük- mündc karamame çıkarabilir. Cumhurbaşkanı. ancak başba- kanın teklifi üzerine bakanları atar \c L'örevlerine son verebilır. Madam Mitterrand Zana'ya 'kızım' dedi • Baştarafi 1. Sayfada bağlamak için bugün topla- nacağı bildinldi. "DEP'in kapatı- unasıyla birlikte neler y apılabilir" gündemiyle toplanacak olan PM'de. eğilimın belirleneceei kaydedildi. DEP PM üyesi Aİi Beyköylü. demokratik legal alan- lan kullanmanın nesnel koşullan bulunmadığmı sövledi. Mill etvekillennin de Meclıs'ten çekil- mesi gerektiğini savunan Ali Bey- köylü. "Bence yeni bir parti kur- mav a gerek yok. Kurulsa bile de- ğişen ne olacak? Köktenci karar- ların ahnması daha doğru olur" dedi. Remzı Kartal. Türkiye'nin geleceği açısından yaşanan süre- cin tehlikeli olduğuna dikkat çe- kerek. görüşlerini şöy le dile getir- dı: "PM toplantısında bunu tartı- şacağız. Parti yöneticisi olarak yeni parti kurma yönünde inLsi- jatif kullanma durumunda değiliz. l velerimizin bu süreci tartişıp ka- rar vermeleri daha doğru olur. " DEP Genel Başkan Vard;m- ası Kemal Bilget. partinin kapatı- Imasıyla birlikte yöneticileri hakkında siyaset yapma ya- sağının geleceğinı anımsattı. Bu v asağın yaklaşık 2500 parti yönc- tidsini kapsayacağını belirten Bilget. "Yasal zeminde polih'ka yapılamay acağı somıcuna varılı- rsa. yeni bir partinin kurulması da bir anlam ifade etmez. PM top- lantısında neler yapabiliri/. bunu tartışacağız. Aynca, olası bir si) a- set yasağı kimleri kapsayabilir bunu saptayacağız." Fransa Cumhurbaşkanı Fran- çois Mitterrand "ın eşi Danıella Mitterrand'ın DEP milletvekille- rinin Avrupa neznindesavunma- lannı üstlenen eski Fransa D'şiş- lcri Bakanı Roland Dumas aracılığıyia. cezaevinde bulunan milletvekillerinden LeylaZanave Ahmet Türk'c. bir mektup gön- derdıği öğrenildi. Dumas'ya gö- rüş için izin veriimemesi nedeniy- le DEP yöneticileri tarafından mılletvekillerine iletilen mektup- ta. Madam Mitterrand'ın Zana ve Türk'ün Nevruz bayramlannı kutladıklan öğrenildi. "Çok Sev- gili Leylam" başlığıyla Zana'ya yazılan mektupta şöyle deniliyor: "Siz, Kürt ve Türklerin eşitçe ve kardesçe birliktetiğini savunan de- mokratik mücadele yolunu seçti- niz. Bu tutumunuza bir gün hası- mlannız dahi havranlık duvabilir. Nelson Mandeİa ömeğini unut- mayın. Paris'teki son göriişme- mizde bana. beni bir anne olarak kabul ettiğinizi söy lemiştiniz. Ben- de şimdi diyebilirim ki, sizin gibi cesur bir kızımın ounasından gu- nır duyuyorum *e sizinle öz çocuk- larımla ilgilendiğim gibi ilgilenece- ğim. Fransızca yazma>ı öğrenin- ceye kadar bana Türkçe veya Kürtçe yazın, Kendal bana çevirir. (Paris Kürt Enstitüsü Başkanı Kendal Nezan) Lmarım ki. dün- ya ve ülkeniz demokratik karnu- oylarının harekete geçmeleri saye- sinde, yakın bir gelecekte özgürlü- ğünüze kavuşacaksınız. Daya- nışmamı ifade etmek isterim. Kürt ve Türklerin gerçek bir demokrasi çerçevesinde müşterek gelecekleri üzerindeki tehlikeler beni çok et- kilivor. " Sağlık kamemi kaybettim. Hükümsiizdür. GÜNSEL ABDÜLHA\OĞLL