Catalog

8 AĞUSTOS1992 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMt Sheinnkârı artfc BPzararda •LOND- (AA)- Dünyanın petrol i__ devlerinden • II British Petroleum (BP) zor günler yaşarken, Shell kânnı arttırdı. British Petroleum (BP) ihnikinci çeyreğinde 650 milyon sterlin (yakJaşık 1.24 milyar dolar) zarar ettiğini, 6 aybk dönem itibanyla bu zarann 711 milyon sterline (yaklaşık 1.35 milyar dolar) ulaşmış olduğunu açıkladı. BPgeçen yıhn ikinci çeyreginde 243 milyon sterlin, ilk 6 ayında ise 253 milyon sterlin kar etmişti. Dolar, değcr kaybetti "• LONDRA (AA) - ABD Dolan dûn Avrupa borsalannda bazı önemli para birimkri karşısında değer kaybetti. Alün fıyatlan ise biraz yükseldi. Dolar, mark karşısında 1.4782'ye gerüedi. Borsacılar, Alman Merkez Bankası Bundesbank'ın faizleri yeniden yükseltmesinin, dolara çok fazla değer kazandirmadığına dikkati çekiyorlar. Tfipkmenistan heyeti geliyor • ANKARA (AA) - Türk Eximbank ile görüşmelerde bulunmak ûzere Türkmenistan heyeti 10 ağustosta Tûrkiye'ye geliyor. Heyeüeyapılacak görüşmelerde daha önce Türkmenistan'a Eximbank'ın açtığı 75 milyon dolarbk kredinin bir bölümünün acil ihtiyaçlar için serbest bırakılacağı belirtildi. Eximbank'tan yapılan açıklamaya göre Türkiye'nin açtığı 75 milyon dolarlık kredinin, bir bölümü de müteahhitlik hizmetleri için aynlacak. Kalkavan'dan Beşiktaş şirketl • AN- KARA (AA). Denız taşıma- cılığı alaîun- da önde gelen isimkrden İhsan Kalkavan, yeni kurduğu şirkete, bir sûre futbol şube sorumlusu olarak hizmet verdıği 'Beşiktaş'ın adını koydu. Kalkavan ailesinden Bülent Kalkavan, Bener ailesinden Ismail Metin ve Salih Ayse} ile Çakmak Turgay'ın da ortak olduğu şirket 200 milyon lira sermayeyle İstanbul'da kuruldu. Zahirecilerden boykot • ZİLE(AA)-Orta Anadolu'nun zahire deposu olarak nitelendirilen Tokat'ın Zile ilçesinde zahireciler, üreticiierden mal almama eylemi başlattı. ZileZahireciler Derneği, maliyecilerin yoğun denetimlerini protesto etmek amacıyla topluca mal almama eylemi başlatma karan aldı ve eyleme gerekçe olarak maliyecilerin denetimlerinin, mal alımlannı engelleyici nitelikte olmasını gösterdiler. . Belediye otobüsleri • BLRSA(AA)-Bursa Büyükşehir Belediyesi Otobiis Işletmesı ekonomik darboğazdan kurtulmak amacıyla ilk aşamada 50 otobüsü kiraya veriyor. Otobüs işletmesine ait otobüslerin kiraya verilmesi Hizmet-İş Sendikası Bursa Şubesi'nce tepkiyle karşılandı. Hizmet-İş Sendikası Şube Başkanı Mustafa Turan, Otobüs İşletmesi Müdürü Ramazan Tuncer'in 'beceriksizHği' yüzünden otobüs işletmesinin milyarlarca lira zarara ığratıldığını söyledi. ÖzelsektöPün zam beklentisi • ANKARA (AA) - Enflasyonun yaz başındaki yavaşlaması özel sektöre inandıncı gelmedi. Özel sektör imalat sanayii üretiminin yüzde 8O.4ünü temsil eden işyerleri, bu ay ve gelecek ayı da kapsayan yıhn üçüncü üç aylık dönemi için satış fiyatlannı anuracaklannı açıkladılar. Özel sektör imalat sanayii ireüminin sadece yüzde 1 •*) 2'sini temsil eden işyerleri fîjatlannın aynı kalacağını, g?eri kalan binde 4"ü ise fî-vatlannm azalacaânı belirtti. Sehze rahatlatb, sıra hükümette EStN SUNGUR Sebze ve meyvedeki ucuzluk enflasyonda bir mola vererek, hükümete kalıcı kontrolü sağ- layacak tedbirleri alma şansını yaratü. Sebze-meyve fıyat artışı ile imalat sanayii fıyat artışının son 5 yıllık gelişimini degerlen- diren uzmanlara göre bu yıhn nisan-temmuz döneminde ya- kalanan bu şans iyi kullanıldığı takdirde enflasyon 1993'ten iti- baren kalıa bir düşüş seyrine girecek. DİE'nin Toptan Eşya Fiyat Endeksi'nin alt bölümlerini oluşturan sebze ve meyve fıyat- lan ile imalat sanayii fıyat artış- lanmn 1988-1991 yühk, 1992'- nin de 7 aylık seyri incelendiğuı- de, imalat sanayiindeki fıyat artışlannın ortalama yüzde 4-5 düzeyinde istikrar gösterdiği, sebze ve meyve fıyatlannın ise yıllar itibanyla giderek genişle- yen bir marj içinde ortalama yüzde 20'lik düşüşlerden yüzde 25'lik artışlara konu olduğu gözleniyor. Bu 5 yıl içinde top- tan eşya fıyatlannın genel artışı ise, 1988'de yüzde 68 ile en yük- sek olmak üzere 1989'da yüzde 62.3,1990'da yüzde 48.6,91'de yüzde 59.2 olarak belirleniyor. Toptan eşya fıyatlanndaki arüşın yüzde 50'nin altına düş- Tarım ve sanayide enflasyon (%) I Sebze-Meyve tüğü 1990 yılında imalat sanayii fıyat artışı yüzde 48.5, sebze- meyve fiyat artışı yüzde 84.3 oldu. Toptan Eşya Fiyat En- deksi'nin en yüksek artışı gös- terdiği 1988 yılında ise imalat sanayii fıyat artışı yüzde 76.1 'e ulaşırken, sebze-meyve fiyat artışı yüzde 44.7'de kaldı. İmalat sanayii ile sebze-mey- ve fıyat artış seyrinı birükte de- ğerlendiren Prof. Erdoğan Al- kin, enflasyonu imalat sanayi- indeki fıyat hareketierinin daha belirleyici biçimde etkilediğini belirterek, tanm ürünlerindeki ucuzluğun yıl içinde getirdiği ferahlama döneminı, imalat sa- nayiindeki enflasyonu düşür- mek yönünde kullanmak ge- rektiğini savundu. "Bu yılın son 4 ayında tanm ürünlerindeki ucuzluk sayesinde iyi bir şans yakalandı. Hükümetin bu şansı kamudaki yapısal bozukluklan düzelterek ve ekonomiye yeni bir ivme kazandırarak kullan- ması gerekir" diyen Alkin, kamu harcamalannın kontro- lüne ilişkin alınacak etkin ted- birlerin imalat sanayiinde üre- tim artışını teşvik ederek enflas- yonda asıl kalıa etkiyi yarata- cağını söyledi. Prof. Gülten Kazgan da ta- nm ürünlerinin bolluğunun fı- yatlarda doğal bir kontrol sağ- ladığını hatırlatarak, "eylül ayı- nda enflasyonun yeniden arta- cağı beklentisi daha pahalı olan turfanda sebzenin çıkmasından çok iç borç geri ödemelerinin yoğunlaşması ve döviz denge- sinden kaynaklanıyor" yoru- munu getirdi. Konuyla ilgili olarak gaze- temiz yazarlanndan Prof. Salih Neftçi'nin görüşleri ise, tanm ürünleri fıyatlannın hızh düşüş gösterdıği dönemleri, çok daha hızlı artış gösterdiği dönemlerin izlediği ve bu yıhn son 4 ayında sebze-meyvede yüzde 35'lere varan düşüşlerin eylülden itiba- ren bu trendin daha üzerinde bir artışa döneceği yönündeydi. llki 1980 yılında düzenle- nen Türkiye Iş Bankası Büyük Ödülleri'nin amacı, yapıtlan ve çalışmalanyla sanatımızın, ulusal kültürü- müziin ve bilimin gelişmesi- ne öncülük edenleri destekle- mekti. Bugün, dalında zirvede olan pek çok sanatçı ve bilim adamı, Büyük Ödül kazanan- lar arasında yer alıyor. Ve TUrkiye lş Bankası Büyük Ödü 1leri, sanat, kültür ve bilim dünyamızın vazgeçil- mez geleneği. Büyük Ödül '92 ile onur listemize üç isim daha ekle- necek... 1992 Yılı Büyük Ödülleri... ...Tiyatro, Mimarlık ve Çevre, Bilgi Teknolojisi dal- lanna aynldı. Ödüller, her dal için 30 milyon lira, Türkiye 1§ Bankası Büyük Ödül Simgesi ve Onur Bel- gesi'nden oiuşuyor. Oyun yazarlanmızı, mi- marlanmızı ve bilim adamla- nmızı "Türkiye Iş Bankası Büyük Ödülleri"ne katılma- ya davet ediyoruz. Nasıl katılacaksınız? • Büyük Ödül'e önerilecek yapıtlar, en geç 30 Ekim 1992 günü saat 17.00'ye kadar teslim edilecektir. • Kişisel başvurulann dışın- da, o dalla ilgili kurum, ku- ruluş, yayınevleri ile uzman- lar ve eleştirmenler de yapıt önerebilirler. • Büyük Ödül Yönetmeliği'ni ve her dalın katılma koşul- larını içeren broşürümüzü Türkiye tş Bankası AŞ Genel Müdürlük Haikla îlişkiler Müdürlüğü Atatürk Bulvan 191 Kavaklıdere, 06684 Ankara adresinden edinebilirsiniz. Doç. Dr. Selçuk Abaç • Dr. Ramazan Aktas B Ü Y Ü K Ö D Ü L 9 2 Ord. Prof. Dr. Ekrem Akıırsal • Melih Cevdet Andav •. Prof. Beril Orhan Asena Balcıoğlu Envin Barın Basoğlu • Prof. • Salah Birsel • Ncv/at Çakır Bchruz • Adnaıı Amlanmert • Dr. Semih Prof. • Prof. Tamer Şadan Be/eyiş Tarık Buğra Altıığ ve Çinici Çoker Hamive Çolakoğîu Onur listesine üç isim daha ekleniyor... • Yaiçın Dermr * Uyngör. Dilmen • Prof. Dr. Şükrii Elçin • Doç. Dr. Mehmed Şükrü Hanioğlu • Suphı İdrisoğlu • Tarık Dursun K. • Prof. Dr. Suna Kil» * Kirmcn Halıcı- lık Ticarot \c Sanayi Lıd. Şti. • Prof. Dr. Saim Sakaoğlu • Hasaıı Lâtif Sarıyüce • Prof. Dr. Hikmet Sami Türk • Prof. Dr. ÜTÜRKİYE İŞ BANKASI Atalav Yörükoğlu • Dr, î. Aydın Yüksel BÜYÜK ÖDÜL KONULARI VE SEÇİCt KURULLARI Itııvuk < •dıılıı "Tiyatro" Prof. Dr. Metın AND Ankara Vnıversıtesı Dıl ve Tarıh Coğrafya Fatüllesı Öğreıım Üyesı • Güngör DtLMEN Oyun Yazarı - tstanbul Ûmversilesı Devleı Konsenatuvan Öğrettm Görevhsı • Prof. Cüneyt GÖKÇER Dr\ i letSanaiçtsı•Hacenepe Ünıvrmıes Devlet Konservatuvarı Müdürü- Sahnt Sanatları Bölümü Bajkanı • Prof. Yıldız KENTER Devlet Sananıst - Islanhul Ümversitesi Devleı Konservatuvarı Sahne Sanatları Bölümü Bajkanı • Altetnur KILIÇ Türkiye /j Bankası AŞ Yânelım Kurulu Üyesı • Turgut OZAKMAN Yazar - TRT Yüksek Kurulu Üyesi • Prof. Dr. Sevda ŞENER Ankara Ûniversıtesı Dil ve Tarin Coğrafya Faküllesı Tıyatro Bölümü Bajkanı "Mimarlık ve Çevre" BehruzÇlNlCÎ Mımar • Yrd. Doç. Dr. Alaaddın EGEMEN ODTÛ Mimarlık Fakühesı Öğreıım Üyesı • Prof.GünduzGÖKÇE Mımar Sınan Ümversitesi Mimarlık Fakültesı Öğreıım Üyesı • Prof. Dr. Necaü İNCEOĞLU Yıldız Ümversitesi Mimarlık Fakültesı Öğrerim Üyesi • Prof. Doğan KUBAN tstanbul Teknık Ümversitesi Mimarlık Fakültesı Öğrelim Üyesı • Prof. Dr. Metın SÖZEN htanbul Teknik Ümversitesi Mimarlık Fakültesı Öğrerim Üyesi • Remzi YÜCEBAŞ Türkiye Is Bankası AŞ Denetçisı ııı \ t lıis.ııı Kil Kın ıık Oriıılıı "Bilgi Teknolojisinin Kalkınma Yolunda ve Yaşam Kalitesinin Artırılmasında Roiü" Prof. Dr. Asuman DOĞAÇ ODTÜ Bilgisayar Mühendıslıği Bölümü Öğreıım Üyesı m Dr. UzeyırGARtH Alarko Şırkeıler Topluluğu Baskanı - Sanayici • Prof. Dr. Yiğit GÜNDÜÇ Hacenepe Üniversitesı Fizik Bölümü Öğrerim Üyesi • Dr. tsmail HERAL Türkiye lş Bankası AŞ Yönetım Kurulu Üyesi • Prof. Dr. Alı Rıza KAYLAN Boğazıç ı Üniversitesı Öğrerim Üyesi • Doç. Dr. Ersin TÖRECİ Türkne Bılısım Derneği Başkanı • Prof. Dr. Ergün YENER ODTU Iklısadı ve Idarı Bılimler Fakullesı Işlelme Bölümü , Öğreıım Üyesı İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞUKRANKETENd Korkutucu Yaklaşımlar Çağdaş insan olabilme, işçinin grev hakkına saygılı ola- rak kentimizi, mahallemizi temiz tutabilme sınavinda, st- nıfta kaldık ya... Kedinin pisliğini örtme çabası gibi, sendi- kal hakların özüne yönelik, giderek daha haksız, daha saldırgan ve o ölçüde de korkutucu yaklaşımlara egilim duyuyoruz.. Belediye işçisinin ücreti sizi kıskandınyorsa, giderek ağırlaşan dozda kokan, kirlenen kentlerden birinde yaşh yorsanız, duygusal tepkilerinizle de birleşince bu söyle- nenler size de manbklı gelebilir. Ne kadar korkutucu, tehli- keli bir düşünceye ortak olduğunuzu algılayamayabilirsi- niz bile. Galiba da işin asıl korkutucu yanı burası.. Hemen 12 Eylül öncesi günleri anımsayın. SorumluluJda hareket etmeyen siyasal partiler ve parlamento. Sokakla- ra anarşi ve terör egemen. Kaygılı ve korku içinde, tepkk niz demokrasinin kendisine, demokrasi, insan haklan standartlarınayönelmişoluyor. Siyasal partilere, sendika- lara, demokratik örgutlenmelere ilişkin tüm eleştiriler de size mantıklı ve dogru geliyor. Sonra ne oluyor? İnsan hak- lannı, demokrasiyi, kollama ve koruma adına, insan hak- lan, demokrasi katlediliyor. "Parlamento, sorumluluğunun gereğini yapamadı, cumhurbaşkanı seçemedi "diye parlamentonun feshi sa- vunulabilir mi? Anarşi ve terörü önleme adına iktidara el konulup, siyasi partilerin kapatılması, hükümetin düşürül- mesi, hak ve hukukun rafa kaldırılması haklı olabiUr mi? Çok uzun yıllardan bu yana insan haklan, demokrasi, sendikal haklar gibi temel kavramlarda gercek bilince, standartlara ulaşamamanın sancılarını yaşıyoruz. Şüphe- siz soyut düşünce sistemi olarak bu hakların önemini kav- ramış, tadını almışız. Ancak hala gerçek anlamda bilincine varabilmiş, bu haklan gerçekten kullanabilir düzeye gel- miş görünmüyoruz. Gelebilseydik cumhurbaşkanını seçe- bilmenin yasal, demokratik, parlamenter çözümünü yara- trdık. Devleti kurtarma, anarşi ve terörü önleme adına ordu yönetime el koymaya kalkmaz, anarşi ve terörün ön- lenmesinin yolları da insan haklan ve demokrasi katiedU- meden bulunurdu. 12 Eylül'le gelen ağır insan haklan, sendikal haklar, demokrasi ihlalleri yaşanmazdı. Şimdi hep bir ağızdan 12 Eylülden önemli dersler aldı- gımızı söylüyoruz. işvereni, işçisi, sağcısı, solcusu, iktkJa- rı, muhalefeti ile insan haklan, demokrasi, sendikal hakla- nn sahibi geçiniyoruz. Sonra da bazı kentlerde, belediye işcileri daha iyi ücret için grev yapınca, yasadığımız ma- halleyi, kenti, birkaç gün içinde, kendi ellerimizleçöplüge çevirince, bir anda paniğe kapılıyoruz.. gelsm radikal, ihti- lalci önlemler..."Utanmaz, yüzsüz sendika, gözü doymaz işçi. Diplomalı, okur-yazar benden çok para kazanmak is- tiyor. Verirsin çöp işini taşerona. Asgari ûcretli işçi, belki de kaçak daha da ucuza, yasal haklannı vermeden de adam çalıştırır. Çok daha ucuza şehir pınl ptnl olur." Yıllardır yapılan benzer şeyler yok mu sanki? Toptusöz- leşme yeni yükler mi getirdi? Işleri verirsin taşerona. özel sektörsen paravan şirket kurar, holding içi değiş tokuşlar- la, sendikal haklan sıfırlarsın. Bunlardaolmadı mı, yüksek ücretiı işçiyi çık^rır, yenisini alırsın. Taşeronluk, yasaya karşı hile imiş. Yasal hakların, sendikal hakların gasn imiş. Hukukun çiğnenmesi olurmuş. Kimin umurunda?.. Iş güvencesi gündeme geldi mi, haksız, hukuk dışı bir şey is- tenmiş gibi kıyamet kopuyor. Taşeronlaşmaya karşı ön(e- mi ise daha kimseler agızlara almıyor. Toplum olarak belki algılamıyoruz, ancak bazı belediyelerin temizlik işte- rini taşerona vermeleri, bazı belediye hizmetlerini götürü, taşeron şirketler aracılığı ile yaptırmaları asıl yasaya karşı hile, yasa, hukuk dışı uygulamalar. "Belediyeler ne yapacaklar öyle ise, bütceler belli, nasıl hizmet verecekler" demeyin sakın. Ücret ve personel poli- tikası, toplusözleşme program ve stratejisi belirlemeleri, çözüm üretmeleri, onların sorumluluk ve görevi. Günlük işçi alırken, sözleşmelerin altına imza atarken, dünün yan- lışının bedelini ödemek, yarının hesabını yapmak duru- mundalar. Ucuz, günlük politikalann elbette çok da ağır bedelleri var. Ücretini ödedikleri işçiyi verimli çalıştırmak, işçiye insanca yaşama ücreti verirken, halka hizmet üret- mek gibi denge sağlamak zorunda oldukları sorumluluk- ları var. İşçinin ne kadar grev yapmak ve bu yolla hakkını almak gibi bir hakkı varsa, işveren olarak da belediyelerin, işin karşılığı olmadığını düşündükleri, bedelini ödeyeme- yecekleri yargısında otdukları ücreti vermeme haklan var. Ancak bu hak toplusözleşme masasında imza atmamak, grevi göze almakla sınırlı. Asla çözümü yasaya karşı hile, taşeronlaşma olamaz. Başbakan Demirel, grevin engellenmesi, çöplerin kaldı- rılmaya kalkışılması gibi çok tehlikeli yasa ve hukuk dışı önerilere, gazetecilerin sorulanna yanıt verirken "Hak iş- leyecek. Bunu engellemeye kalkarsak toplusözleşme ve- saire şekilden ibaretkalır" demiş. Bu çok tehlikeli tepki ve eğilimlerin peşinde, yasa, hukuk, sendikal haklan gaspe- dici bir yaklaşım içinde olmaması güven verici olmalı. Sayın Oemirel'in bu açıklaması ile kaygılarımızı bir yana atp rahat nefes alamıyoruz. Ne yazık ki TlGEM'de grev er- teleyen, birçok kamu kuruluşunda taşeronlaşmayı uygula- yan, belediyelerin bu türden uygulamalarına seyirci kalan ve sendikal haklara, yasalara saygılı olmada ANAP hükü- metleri kadar henüz olmasa da çok fazla kötü sınav örnek- leri olan hükümet de güven verici olamıyor. Belediye grevleri ile doğan korkutucu yaklaşımlardan, sendikal hakların geleceği adına kaygı duymaya devam ediyoruz. 600 milyon dolarlık alacak gündemde LibyaVla alacaklar içinyeni anlaşma • Libya'yla, Türk müteahhitlerinin alacağını çözümleyecek anlaşma yapılması bekleniyor. • Eximbank ve Libyah Umma Bankası'ndan yetkililer, Türk müteahhitlere ödeme sağlan- ması için geçen hafta görüşmelere başladılar. İş-Ekonomi Servisi - Libya'y- bekliyor. la. Türk. müteahhitlerinin 600 milyon dolarlık alacağına çö- züm sağlayacak yeni bir anlaş- ma yapılması bekleniyor. An- laşmanın gerçekleşmesi, borç- petrol değişimine ılışkın detay- larda uzlaşmaya vanlmasına bağlı. Exımbank ve Libyalı Umma Bankasından yetkililer. 1990 Eylül'ünden bcri ilk kez Türk müteahhitlere ödeme sağlan- ması için geçen hafta görüşme- lere başladılar. Libya'dakı Türk Müteahhitler Birlığı Başkanı ÖzerÖlçmen, Fınanci- al Times'a yaptığı açıklamada. Tüpraş"ın Lıbja petrolünc fıyat üiptaması gerektiğıni söyledi. Gclir. E\ımbank'takı bir hesa- ba. Türk mütcahhitlcrincödcn- mck üzcre aktanlacak. Ölç- mcn. anlaşmanın önümü/dckı hafuı içinde sonuçlanmasını Türk müteahhitler, 1980"- lerin başlanndan beri Libya petrol endüstrisine tesis yapımı amacıyla 10 milyar dolardan fazla değerde anlaşmalar yapmışlardı. Bir dönem, bu pazarda 200'- den fazla Türk şirketi faaliyet gösterdi. Türk yetkililerince ve- rilen rakamlara göre bugün.38 Türk şirketinin Libya'dan top- lam 282 milyon dolarlık alacağı bulunuyor. Borcun bakiyesi, Libyalı yerel otoritelerin so- rumluluğunda. Ölçmen, sorunun; 1990 yı- lında Türkiye'nin lirayı konver* tibl yapmasma dayandığını söylüyor. IMF ile yapılan an- laşmanın şartlanna uyabılmek amacıyla Ankara, ödemelerin yapıldığı Türk bankasındaki hcsabı kapatmak zorunda kalmıştı.