Catalog

-I7MART1992SAU CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11 Kolomtfa protesto • AA (Guatemala) • Kristof Kolomb'un Amerik'yı keşfinin 500. yıl kutlamalannı protesto eden Amerikalılar önderüğindeki yürüyüs grubu, Guatemala'nın baskentine vardı. 20 araJjk tarihınde Panama'dan yola çıkan yıiruyüsçülerden 25 kişilik bir öncü grubun, 7.700 km. yol katettikten sonra Kolomb'un Amerika kıtasını keşfini simgeleyen 12 ekim tarihinde Washington'a varması bekleniyor. Yürüyüşü dilzenleyen ABD vatandaşlanndan Greg Hessel, 500. yılın; gidilen yönü, koloniciliğe, emperyalizme, sömürgeciliğe dayaü sistemden çevirmek için bir fırsat olabileceğini bildirdi. Alman rehineler • AA (Rashaya) - Lübnan İçisleri Bakanı, tran yanlısı gerillalann elinde bulunan 2 Alman rehinenin bazı sorunlar nedeniyle serbest bırakılmalarırun ertelendigini bildirdi. Içişleri Bakanı Sami El-Hatib, Güney Lübnan'da gazetecilere yaptıgı açıkiamada, Iran yanlısı Hizbuilah örgütunün elinde rehin bulunan 2 Almanın serbest bırakılması için çalısmalann yapıldıgmı, ancak hâlâ birtakım sorunlann bulunması nedeniyle bunun bir siire ertelendiğini sûyledi. Şamir, memnun • AA (Kndös) - I Israil Basbakanı Izak Şamir, ABD'nin, "Baa yanlış • anlasılmalara 1 rağmen" Israil Ue Araplar arasmda oynadığı rolden memnun olduğunu bildirdi. Yeni Zelanda Dıjisleri Bakanı Donald McKinnon ile yaptıgı görüşmede Şamir, "ABD'nin banş sürecindeki tutumu, b a a yanlış anlasılmalara rağmen çok olumlu" diye konuştu. Şamir, Ismail'de haziran ayında yapılacak parlamento seçimlerinden önce yeni bir Israil-Arap ikili görüşmeler serisinin gerçekleşmesinin beklendigini belirtti. Tûfk TIR'ında eroin • AA (Strasbourg) - Fransa ile tspanya arasındaki gümjük kapısında önceki gün, Türk plakalı bir TIR'da 120 kilo eroin ele geçirildi. Fransız narkotik polisi tarafından bu sabah yapılan açıkiamada, eroinin, TIR'ın benzin deposundaki gizli bölmeye konulduğu ve olayla ilgisi görülen 5 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Avrupa'da ilk kez bu kadar fazla miktarda eroinin bir seferde yakalandığına dikkat çekiliyor. Katalonya'da seçim • AA (Barcelona) - Ispanya'mn kuzeydoğu bölgesi Katalonya'da dün yapılan parlamento seçimlerini 12 yıldır iktidarda bulunan "Yafcınlaşma ve Birlik" koalisyonu kazandı. 40 yıllık Franu) iktidarı sonrasında Ispanya'da 1975 yılında demokrasinin kurulmasıyla birlikte kendine özgü diliyle (Katalon ve Danimarka dilleri kullamlıyor) değişik bir kimlik sergileyen ve yeniden başlattığı bağımsızlık arayışını Madrid hükümetiyle (Başbakan F. Gonzales'in Sosyalist partisi) yürütegeldiği iyi ilişkiler çerçevesinde sürdüren Katalonya'da, hükümet başkanı Jordi Pujol, baskent Barcelona'daki 135 üyeli parlamentoda, bölge hükümetinin Yakınlaşma ve Birlik koalisyonuna 71 sandalye kazandırmayı başardı. B. Şertftfa çatışma • AA (Kndös) - tsrail işgaü altındaki Baa Şeria'da, İsrail askerleri ile Fihsünliler arasında çıkan çatısmada, 3 Filistinlinin öldüğtl, bir kişinin de yaralandığı bildirildi. İsrail ordu kajuaklan, .önceki gün meydana gelen catşmanın Batı Şeria'daki Askar mülteci kampı yakınlanndaki Naslus'da meydana geldigini açıkladı. Astar mülteci kampJarında yasayanlar ise silah sesleri duyduklanm, ancak evkrinden dışan çıkmadıklan için ölü olvp olmadığını bilmediklerini söyediler. K6B belgeleri • \A (Moskova) - Eski Sovyetler Biriği'nin gizli servisi KGB, bu hafta birdergide yayımlanan gizli belgelere g ö s Kuzey Kore"nin 2 yıl önce ilk nmiJeer atesleyicisini yaptığını iddia e t t Haftalık Argumenty Fakty dcıisinde yayımlanan KGB gizli b«4elerine göre Kuzey Kore'nin P~3»ngvang'm 100 kilometre kmsyindeki Yongbyon'daki araştırma ımekezinde ilk nükleer ateşleyicinin yaüdığı bildirildi. Iran, Bakü ile Erivan'ın ateşkes için anlaştığını açıkladı; Ankara ise yalanlıyor Karabağ'da ateşkes belirsizliğiDış Haberier Servisi - Dağlık Karabağ'da Azerilerle Ermeniler arasındaki şiddetli çatışmalar dün de sürdü. Çatışmalann, Azerbaycan'a bağh Akdam kenti çevresinde yoğunlaştığı ve Ermeni milisJerin bu bölgedeki Azeri köylerini sürekli top ateşine tuttuklan bildirrliyor. Bu arada İran Dışişleri Bakanı Ali Ekber Velayeti, İran'm girişimiyle hafta sonunda Tahran'- da gerçekleştirilen Azerbaycan-Ermenistan görüşrnelerinin sonunda bir ateşkes anlaşması imzalandığını ileri sürdü. Ancak Velayeti'nin iddiası, Başbakan Süleyman Demirel tara- fından yalanlandı. İran hükümetinin çağnsıyJa gecen cumartesi günü Tahran'da biraraya gelen Azerbaycan ve Ermenistan dı- şişlen bakan yardımcılannın görüş- melerinin önceki akşam sona ermesi- nin ardından bir açıklama yapan İran Dışişleri Bakanı Alı Ekber Vela- yeti, taraflann Dağlık Karabağ'da ateşkes ılan edilmesine ilişkin bir an- laşma imzaladıklannı söyledi. Azeri-Ermeni görüşmelerine ara- bulucu sıfatıyla katılan ve anlaşmaya da imza koyan Velayeti, anlaşmanın bölgede geçici ateşkes, esir ve ceset değişımi, karşılıklı olarak uygulanan ekonomik ambargonun kaldmlması gibi maddeleri içerdiğini açıkladı. Iran Dışişleri Bakanı Velayeti, Er- menistan Devlet Başkanı Petros- yan'm temsilcisi Vahan Papazyan ve Azerbaycan Dışişleri Bakan Yar- dımcısı Enver Selamov tarafından imzalanan anlaşmanın, iki ülke dev- let başkanlannın da onayına sunula- cağını belirtti. İranlı bakan, anlaşma metninin, taraflann isteğınin üzerine kamuoyuna açıklanmadığmı söyle- di.Velayeti, İran'ın Karabağ'daki ateşkes çabalannı da sürdüreceğini ve iki gün içinde Dışişleri Bakan Yardımcısı Mahmud Vaezi başkan- lığındaki bir heyetin bölgeye gönde- rileceğini bildirdi. Karabağ'daki çattşmalar, şimdiye dek çok sayıda Azeri'nin yaşamuıa mal oldu. Çatışmalarda ölen ve cesedi an- cak Enneniierie yapılan değiş rokuştan sonra Azerbaycan'a gefirilebüen bir Azeri milLsın önceki gün Bakü Şehit- liği'nde yapılan cenazesi sırasında, ölen milisin eşi gözy aşlarını tutamadı.(Fotoğraf:AP) Toplantı sonrasında açıklama yapan Azeri heyeti, bölgede banşın sağlan- ması umudunda cjduğunu söyler- ken, Ermenistan temsilcisi Papaz- yan, "Tahran bildirisi, banşa doğru atılmış bir adımdır. Bu bildirinin Er- menistan hükümetince onaylanaca- ğını açıkca ilan ediyorum." dedi. Kltv'iezJrve Azerbaycan ve Ermenistan liderle- rinin Karabağ sorununu görüşmek üzere bu hafta içinde Ukrayna4nın başkertti Kiev'de biraraya gelmeleri kararlaşünldı. Erivan'da bir basın toplantısı yapan Ermenistan Devlet Başkanı Levon Ter-Petrosyan, Azer- baycan Devlet Başkanı Vekili Ya- kup Memedov ile görüşme konusun- da anlaştıklannı duyurdu. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Kon- feransı (AGİK) heyetinin de perşem- be günü bölgeye gideceği bildıriliyor. AGİK dönem başkam Çekoslo- vakya'nın Dışişleri Bakanhğı tara- fından yapılan açıklamaya göre, 7 kişilik AGİK heyeti, Karabağ'da ateşkes ilanı konusunda taraflarla görüşecek. Dağlık Karabağ'daki Azeri yerle- şım merkezlerine dün yapılan Erme- nı saldınlannda 20'den fazla Azeri'- nin hayatını kaybettiği bildıriliyor. Interfaİcs ve Assa-İrade ajanslannın bildirdiklerine göre, önceki gece Şu- şa ve Akdam'daki Azeri mevzilerine yöneltilen fıize ve top saldınlannda 14 kişi öldü. Interfaks, Akdam'da 8, Şuşa'da ise 6 Azeri'nin öldüğünü ha- ber verdi. Azerbaycan sınırlan içinde bulu- nan köyler de önceki geceden bu yana ağır top ateşi altında bulunu- yor. Azerbaycan'm Akdam kenti yakınlanndaki Cuvarlı. Cemilü, Ge- çer ve Karadağlı köyleriyle Laçin bölgesinde top ateşi sonucunda ağır hasar meydana geldıği bıldiriüyor. Laçın bölgesındekı Azerbaycan İçışleri Bakanlığı temsilcilennin ver- diği bilgiye göre. çatışmalarda Erme- nileri des'teklediği belirlenen 7. BDT ordusuna bağlı helikopterlprin bir yolcu otobüsüne ateş açrnalannın sonucunda, yolculardan 4'ü hayatını kaybettı, 8'ı de yaralandı. Azerbaycan'm Assa-İrade ajansı da. dün sabah saatlerinde Fizuli'nin Akbulak ve Traktik köylerine Kara- bağ bölgesinden açılan füze atcşınde 7 kişinin hayatını kaybettiğini, bir- çok evin de hasar gördüğünü belirtti. Ermenilere yardın Azerilerin yaşadığı Hocalı köyü- nü, 1000 kadar Azeri'yi katlederek ele geçiren Ermeni milislere, Erme- nıstan'dan sürekli olarak yardım gel- dıği bildıriliyor. Fransız A FPajansı- nın habenne göre, Hocalı havaalam- na YAK-40 tipi nakliye uçaklanyla gelen yükler. havaalanına geürilen kamyonlara gizlice yüklenerek bilin- meyen yerlere götürülüyor. Uçaklar- la getiriicn malzemelerin niteüği hakkında açıklama yapılmadığını belirten AFP muhabiri, Hocah'dan Envan'a da her gün 30'ar yolcu ta- şındığmı bildiriyor. Karabağ'daki Ermenilerin kara- yoluyla da Ermenistan ile bağlanüla- nnın bulunduğunu belirten AFP muhabiri, Ermenistan'dan gelen yar- dımlar nedeniyle bölgede ciddi bir gıda sıkıntısı yaşanmadığını, ancak benzin gibi baa maddelerin hiç bu- lunmadığını belirtiyor. Ankara'danErivan'asertuyanFATİH M.YILMAZ (Erivan) - Türkive. Karabağ konusunda Erme- nistan'ı sert bır dılle uyardı. Tür- kıye'nin Moskova Büyükelçisi Vol- kan Vural. dün Erivan'a gelerek Ermenistan Cumhurbaşkanı Levon Ter Petrosyan ve Dışişleri Bakanı Ralfı Hovanisyan ile görüştü.Vural, Ermenistan yetkıhlennden Kara- bağ'da ateşkese uyulmasını ve banş görüşmelerine başlanmasını istedi. Türkiye'nin bu yöndeki uyansına karşın Ermenistan tarafı, Ankara'- nın Karabağ konusunda tarafsız olmadığmı, bundan Erivan'ın rahat- sızlık duyduğunu ve soruna çözü- mün Azerbaycan ile Karabağ yöne- tımi arasında bulunacağını gündeme getırdı. Ernan'ın bu tutumu, Türk heyetınde rahatsızlık yarattı. Petrosyan ile Vural arasında yapılan görüşmede, ana gündem maddesini Karabağ oluşturdu. Vural, Ankara'- nın Karabağ konusundaki duyarhlı- ğını belirtti ve sorunun çozümüne yönelik olarak Avrupa Güvenlik ve işbirliği Konferansfnın (AGİK) al- dığı kararlara uyulmasını istedi Pet- rosyan ise Ermenıstan'ın sorunun çözümü konusu;-da uluslararası giri- şimleri son çare olarak gördüklerini bildirdi. Ermenistan Dışişlen Bakanı Ho- vanisyan'ın da katıldığı görüşmede. Erivan'ın. Karabağ konusunun çö- zümüne yönelik olarak Ankara'nın beklentilerinin aksine bilınen tutu- munu yınelemesi. Türk tarafınca not edildı. Petrosyan ve Hovanisyan'ın görüşmede TSK'nın Doğu Ana- dolu'da gecen ay sonunda yaptığı Kış-92 tatbikatından duyduklan 'kaygıyı' gündeme getirdikleri, Vu- ral'ın da bu konuyla Karabağ soru- nu arasında bağlantı kurulmaması gerektiğini söylediği öğrenildi. Vural'n Ermenistan tarafınca "sürpriz' olarak nitelendirilen Eri- van'daki temaslan sırasında Ankara ile Erivan arasında dıplomatik ilışki- lerin kurulmasına yönelik protokol de gündeme geldı. fki ülke arasında- ki diplomatik ilişkilerin kurulması- nın şu an için olanaksız olduğu, Eri- van'da bir kez daha ortaya çıktı. Bu durumun oluşmasında şu faktörler rol oynadr 1) Diplomatik ilişkilerin başlatıl- masına dönük olarak iki ülkentn görüş aynhklan sürüyor. Ermenis- tan yönetimi, iki ülke arasında siyasi ilişkilerin şımdilik kaydıyla gen pla- na konulmasını ve ekonomik ilişkile- rin hemen başlatılmasını istiyor. Buna karşılık Ankara, özellıkle Eri- van'ın toprak talebi ve soykınm ko- nulannda garanti vermesi gerektiği- ni gündemde tutuyor. Vural'ın Petrosyan ve Hovarisyan ile vaptığı görüşmelerde, bu konuda Ankara'- nın beklentilerinin gerçekleşmesinin olanaksızhğı ortaya çıktı. Ermenis- tan yönetimi, toprak talebi konusun- da istenen garanti için BM ve AGİK üyeliklerinin yeterli olduğu konu- sunda ısrarb bir tutum izleyeceğini bir kez daha vurguladı. Soykınm ko- nusunda da Envan, bu iddiasını as- kıya alabileceği konusunda en küçük birişaretvermedi. 2) Ermenistan yönetimi. Türkiye ile diplomatik ilişkilerin kurulması- nın ve Alican-Markara sınır kapısı- nın açılmasının sine quanon (olmaz- sa olmaz) koşul oimadığını ortaya koydu. Vural'ın Erivan'daki temaslan. hem Karabağ hem de diplomatik ilişkilerin kurulması yönündeki gö- rüş aynlıklannın daha da derinleşti- ğini gösterdi. Vural'ın gecen nisan ayında Erivan'a gerçekleştiği ziyaret- te yeşeren umutlar, dün meyve ver- mek için daha uzun zamana gereksi- nim olduğunu ortaya çıkardı. Paris, basının Karabağ konusundaki Ermeni yanlısı tutumunun izlerini silmeye çalışıyor Fransa-Türkiye ilişkiJeri ısınma yolunda Mitterrand, yakmlaşmadan yana CUMHURtYET (Paris) - Fransa Cumhurbaşkaru François Mitter- rand'ın nisan ayı içinde gerçekleşme- si öngörülen Türkiye ziyaretine doğ- ru, tüm Fransız medyalan ışiklannı ülkemiz üstüne çevirmiş bulunuyor lar. Le Monde gazetesi, dünkü sayı- sında, Türkiye'nin Azerbaycan poli- tikası ve Avrupalılık hedefı konu- sunda geniş bir yoruma yer verdi. •'Türkiye, Azeri kardeşleri ile Av- rupalılık karannı bağdaştırmak isti- yor" başlığmı taşıyan yazıda, ka- muoyundan gelen duygusal tepki ve hükümeti zor durumda bırakmayı amaçlayan Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın baskısma rağmen. Demirel hükümetinin Azerbaycan olaylan konusunda soğukkanlılığını koru- duğuna dikkat çekiliyor. Ermenistan ordusunun ise konu ile ilgıli olarak hükümet gibi soğukkanlı bir yak- laşım benımsediğı savunuluyor. Hü- kümeti zor durumda bırakmak amacıyla gevşek politıka eleştirileri türünde provokasyon yaptığı ıddıa edilen Cumhurbaşkanı Turgut Özal'a karşın, Süleyman Demirel ve Erdal İnönü beraberliğının. Tür- kiye'nin güçlükle kazandığı banşçı ve denge öğesı imgesıni tehlikeye at- mamaya özen gösterdiği. Le Mon- de'daki yorumun temel yargısını oluşturuyor. Gazete, aynca Azerbaycan kıyı- mında Ermeni yanlısı tutumu dola- yısıyla Fransa'nın son haftalarda kötü puan topladığına dikkati çek- mekte. Gerçekten de Fransa'daki medyalann son zamanlardaki Erme- nistan yanlısı yayınlan, Cumhurbaş- kanı Mitterrand'ın Türkiye ziyareti- ni hazırlayan devlet görevlilerini ol- dukça zor durumda bıraktı. Dışişleri Bakanlığı ve gerek Ankara gerekse İstanbul'dakı Fransız diplomatlan, bu önemli gea öncesi iki ülke arası- nda bir soğukluk olmasını istemiyor- lar. Fransa, son yıllarda Türkiye'ye en çok yatınm yapan (680 milyon do- lar) ülke. EKonomik ilişkilerin böyle- sine iyi gıttiği bir dönemde, 1980 ön- cesinde olduğu gibi yanlış siyasal ter- cihler yüzünden çıkarlann tehlikeye düşmesi, Fransa'nın hiç istemediği bir olgu. Bu kapsamda, devlet tele- vizyonlan dahıl medyalara söz geçi- remeyen yetkililer, Erzincan dep- remine yönelik yoğun bir yardım kampanyası yoluyla, Azerbaycan konusundaki yanlı tutumun doğur- duğu soğukluğu gidermeye çalıştılar. SALDIRGAN NASIL QflrTHRILIR? COŞKUNKIRCA Caydırma Örneklerimiz -a- Şimdi kısaca Türkiye'nin cay- dırma stratejisinı başanyla uy gukdığ) şıkiara göz atalım. /. Hatay meselesinde Türki- ye, Fransa'yı Türk taleplerine uygun bir çözüme raa edebü- mek için sınır bölgesinde ma- nevra ve hatta sınıra asker yığ- ma tedbûierine başanyla baş- vurmustu. 2. 1963-64 döneminde Türki- ye, Kıbns'a başanlı bir çıkarma yapma yeteneğine sahıp değıldi. Buna rağmen, Türkiye, hava üs- tünlüğünü kullanarak Rum saJ- dırganı geriletebilmiş ve Birieş- miş MiUetler Güvenlik Kon- seyi'ni Ada'ya bir Banş Gücü göndermeye zorlayabilmişti. Türk tarafı için artık faydasız olan bu Banş Gücü, Kıbns Türk toplumunun ıstıraplanna tam olarak deva olamamışsa bi- le, 1963-1974 arasındaki Rum sakknlannı zorlaştırmakta önemli bir rol oynamışo. 3.1967yümda Kıbns 'a Yuna- nistan, antlaşmalara aykın ola- rak bir tümen asker sokmuştu. Türkiye, o sırada artık Ada'ya çıkma yeteneğini elde etmişti. Türkiye, bu Yunan tümeninin Ada'dan çekiimesini istedi ve aksi halde Ada'ya çıkma irade- sini vurgulamak için Mersin'e yığınak yapmaya başladı. Başta Amerika, Bau âlemi telaşlandı. Amerika, Cyrus Vance'a Anka- ra ile Atina arasında mekik do- kutturdu. Sonunda bunahm, hiç silaha başvurulmadan Yu- nan tümeninin Kıbns'tan çekil- mesiyie sonuçlandı. 4. 1974'te Rumlarm Kıbns'ta Türk toplumuna karşı katliama ve Ada'yı Yunanistan'a bağia- maya kalkışması üzerine, Ada'- ya çıkmak zorunlu hale geldı. Ancak çıkıldıktan sonra askeri harekâtımız Kıbns'ın tamamını işgale yönelen bir topyekûn sa- vaş lıalini almaksızın Türk top- lumunun güvencesini sağlama amaana uygun bır seviyede durduruldu. Şündi, Rum Yönetimi ve Yu- narustan, Kıbns'takı Türk aske- ri varlığının caydına etkisi alün- d*banşı ve statükoyu bozucu hiçbir harekete girişememek du- rumunda olduklannı çok iyi an- larruş hakledırler. 5. Ege de Yunanistan'ın kara- sulannı 12 denız mıline çıkara- mayışının ve Ege üzerinde diğer aianlarda oldubıtüleryaratama- yışınuı bashca sebebi, bu yola gittiğı takdırde sorumlu olacağı fiili durumun Türkiye tarafın- dan tarunmasıyla bir sılahlı ça- tışma başlayacağını bilmesidır. Yunanistan'ı Ege'de saldından caydıran bir diğer sebep de Tür- kiye'nin yıllardan beri Ege sahil- tennde Yunan Adalan karşısın- da Ege Ordusu'nu yığrruş olmasıdır. Bütün bu şıklarda kendimizin ve rakibimizin imkân ve kabih- yetleri çok doğru tespit edilmiş, karşılaştınlmış ve imkân ve ka- büıyetlenmizin elverdiğı ölcüde secilen hedeflerimize ulaşabil- mek için bu hedeflerimizle oran- tüı askeri tedbirler abnmış ve başanya ulaşılmıştır. Türkiye'nin uyguladığı bır de blöf taktiği vardır. Bu taktik, BuJgaristan'ın soydaşlanmızı son defa göçe zorlaması sırasın- da uygulanmıştır. Bulgaristan'ı durdurabılmek için o günün şartlannda yetertı askeri imkân ve kabiliyete sahip olmayışımıza rağmen tarafımızdan bol mik- tarda blöf yapümış; Sofya, blöf- lerimizi görmüş ve sonucta Türkiye mahcup çıkmışür. Oy- sa, sınır göçün başından itibaren kapaülsaydı. Bulgaristan'ın Türkiye'yi zoıiama imkânı kal- mayacak ve asd Sofya zor du- rumda kalacaktı. W Şimdiki halde, Ermenistan'm silahlı mijis örgütü kurmakta Azerbaycan'dan daha çabuk ve etkin davTanabildiği anlaşılıyor. Ermenistan'm amacı, Azerbay- can bir süre sonra güçlenmeden önce kendi lehine bir oldubittı yaratmakür. Türkiye'nin ise her bakımdan ve herhalde askeri planda Enne- nistan'dan kat kat güçlü olduğu apaçıktır. Karşımızda eski Kızı- iordu da yoktur. BDT Silahlı Kuvvetleri tam bir maneviyat çöküntüsü içinde dağılma süre- cinde olup Ermenistan ve Azer- bayean'dan çekilmektedir. Türkiye 'de aklı başvnda tek ki- şi, "Ermenistan'm bir ucundan girip Bakü'ye ulasmak" gerekti- ğinden bahsetmenuştir. Sanki bundanbahseden çıkmıs gibiböy- le bir fikri cevaplandırmak, tar- tışmaya ciddi bir katkı sağlama:. Çünkü Türkiye 'nin amacı, Erme- nistan 't yok etmek ya da ezmek olarnaz. Türkiye'nin hedefıhiçbir zaman savaş obnayacakır. Tür- kiye'nin hedefı, Ermenistan'm Azerbaycan 'a karşı yürüttüğü saldmyı durdurmak; ateş kesil- mesini ve Ermenistan'm Azeri arazisinden çekibnesı ile banşçı görüşmelere girişilmesini sağla- maktan ıbaret kalacaktır. Erme- nistan 'ı buna ikna etmek için Türkiye'nin Türk-Ermeni smtn- na ve Bakü'nün nzasmı alarak Nahcivan-Ermeni smtrma askeri yığmak yapması istenmiştir. Bu tedbirler, Ermenistan 'ıvolagetir- mezse, Türkiye, askeri tedbirkri- nidaha ileriyegötürmek zorunda kalacağmı da şimdiden belirtme- lidir. Fakat Türkiye, resmiplan- da, bu tedbirlerin neler olacağmı açıklamamalıdır. Zira, caydtrıcı- lık doktrini, bu tedbirlerin hangi aşamalardan geçeceğinin gizli tu- tubnasmı ve saİdırganın bu ted- birkri tahminde zorhJc içinde bırakümasmı da gerektirir. Aksi halde, saldtrgan, caydırıcı tarafı bu aşamalan tırmandamak zo- runda bırakabilecek bazı karşıt tedbirler alabilir. Oysa Türkiye'- nin amacı, askeri tedbirlerini ttr- mandtrmak zorunda bırakümak da olamaz. Türkiye, Ermenistan yolagebnezse askeri yöntemlerin asgarisine başvurmak suretiyle amaana ulaşmayı elbette yegk- melıdir. Ne var ki resmi ağızlanmız, Ermenistan'ı caydırma zorunlu- luğunu dikkate almayan o ka- dar çok gereksiz söz sarf eyle- mişierdir ki bu satırlann yazan bir örnek vermek zorunda kalı- yor. Türkiye, mesela Nahcivan ile Ermenistan arasındaki kısa ve yapay koridoru pek âlâ işgal edebiîir ve Ermenistan Dağük Karabağ'ı boşaltrnadıkça, ken- disinin de bu koridoru boşalt- mayacağını söyleyebilir. Tür- kiye'nin snıriı ve aşamalı bir caydırma uygulamasında tek se- çeneği bundan ıbaret değildir Şimdi gelelim Dışişleri Ba- kanı 'nın sözlerine: " Ya Ermenis- tan korkmazsa!" Ermenistan bir Türk yığma- ğından korkmazsa acaba neden korkacaktır? Dışişleri Bakanı, bir tarafta Ermenistan, öbür ta- rafta Azerbaycan ve Türkiye'- nin karşılıklı güçlerinin karşılaş- tınlmasının kendisini yalanladı- ğının farkında mıdır? 1963-64'te İnönü, 1%7'de Demirel, 1974'te Ecevit kendısi gibi düşünmüş ol- salardı, Kıbns'ta TürkJüğün son buhnuş olacağmı Dışişleri Ba- kanı düşünemiyor mu? Kaldı ki Dışişleri Bakanı 'nın bu sözü, eğer Ermenistan kork- mazsa, Türkiye'nin Ermenistan karşısında çekingenliğe kapdma- sı gerekeceği fîkrini de özünde taşıyor ki bu, hem Türkiye'nin kendi kendisine karşı bühtanıdtr hem de Ermenistan'ı saldtrtsma devam etmekte cesareılendirme- nin dikalâsıdır. Bu noktada bir başka düşün- ce ortaya aülraak isteniyor. Deniyor ki "Türkiye Ermenis- tan'a karşı asken caydırma ted- birleri alırsa, Batı âlemi ve belki de Rusya, Erivan'ın andına sıra- lanacaklardır!" Yani demek is- teniyor ki "Evet! Ermenistan korkmaz; çünkü bütün dünya onu destekkr ve ışte asıl Türkiye böyle bir durumun ortaya çık- masından korkmahdırî" Yuka- nda verdiğimiz örnekler, böyle bir olasılığın çok zayıf olduğunu göstermeye yeter. Türkiye, bah- settiğimiz yığmağı yapsa, Batı ve Rusya, elbette Türkıye'ye "Ne iyi ettin!"demeyeceklerdir. Ama Türkiye'yi karşılanna alıp kesin- kes Ermenistan'a arka çıkmayı da yeğlemeyeceklerdir. Çünkü. son Prag AGİK karannın açık- ça belirtuğı gibi. Ermenistan, Dağlık Karabağ'ı ilhak için gi- riştiğı saldında mılleüerarası ah- lak ve hukuk açılanndan tama- mıyla haksızdır. Batı'nm ve Rusya'nın böylesi- ne hayasız btr hukuk ve ahlak ih- lalinin savunucusu olmalan bek- lenemez. Böylebir durumda, Batı ve Rusya, Türkiye Ue Azerbay- can 'a âlışılmış ûınûıhk tavsiyele- rinde bulunacaklar ve Ermenis- tan'dan ateş kesUmesini kabul edip Azeri arazismi boşaltmasmı isteyeceklerdir. Batı ile Rusya'- nm bölgeye yeterli bir banş gücü göndermekte başanlı olabilecek- leribilebelirsizdir. Batı Ue Rusya. aynca, taraflanngörüşmeyebaş- lamasını da talep edeceklerdir. Göriilecektir ki Türk yığmağı, bu sonuca ulasmak için yeterli ola- caktır. Böylece, Türkiye'nin tieri- de daha zor şartlar altında Erme- nistan 'la bir sUahlı çatışmaya girmesi de önlenmiş olacaktır. Bu yazı dizisınin tamamlan- masına kadar Türkiye, Erme- nistan'ı Dağlık Karabağ'da ateş kesilmesini kabule, geri çekilme- ye ve görüşmelere başlamaya zoriayamamıştır. Ermenistan, Amerika ile Rusya'nın da des- tekledikleri. Türkiye ile Azer- baycan'ın da kaükcaklan bir beşli görüşmeye gelmeyecek ka- dar şımanklık gösterisinde bulu- nabihrıiştir. Ermenistan'ı, Tür- kiye'nin böyle bir konferansta yeri olmayacağını söyleyecek kadar küstahlığa sevk edebilen sebep, Türkiye'nin caydına hiç- bir askeri tertip almayışı; hatta almayacağıru ilan etmesidir. Er- menistan, anlaşmazlığm söz ve kâğıt diplomasisine öncelik veri- lerek yürütülmeye cabşümasm- dan pek memnundur. Çünkü bu suretle vakit kazanmaktadır. Böylece, Erivan, Dağlık Kara- bağ üzerindeki üstünlük ve hâ- MArkasıSa.l9,Sû.7'de