Catalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 26NİSAN1991 DÖVİZ KURLARI 28 NİSAK 1991 Dflvizin Cinsi 1 ABODolan 1 A/man Markı 1 Avustratva Doları 1IsveçKronu 1fcviçrBFrançt lOOİUyanürMİ 1 JbponYeni ISttriin 1 S.Arabistan Rjyd Döviz Aİ15 388122 223187 3007.17 625 70 2658.37 302.51 28.14 6625.24 1035.02 Döviz Satç 3889.00 2236.34 3013.20 626.95 2663.70 303.12 28.20 6638.52 1037.09 Efefctıf 3877.34 2229.64 2956.05 619 44 2655.71 297.37 27.86 6618.61 1009.14 Efetdil Satış ÇtfMZUM 3900.67 2243.05 3022.24 623:83 2671.69 304 03 28.28 6658 44 104020 $ 1 7390 AJman Markı $ 5.8600 Fr Frangı t 19815 Hffl.Ftorini J 1.4599 bv. franaı S 1282.99 hal. Liretı $ 137.93 Japon Yenı S 3.7499 S.Afab.FSya! E 1.7069 J BORSAOA 2S 1M1 I W M 5.7244S1 :4134J«I 3M4J3 Smi 4411M (Ûncetd) Bileş* endeks: 4173.67 Maü endeks: 3728.31 Sınai endeta: 4446.68 ktatau M*ft M M C 4131.41 IM MMC 3M7.U S i « 442ktata *ft M C 1311 M MMC M U S « K (Öncekı) Sileşık endeks: 4380.52 Mali endeks: 3938.52 Sınaı endeks: 4651.60 Aisa EaıEnHrt EpSftn EnıMı Sgortı EMa HoMng EnfliOO.Ç. Gnton ı» M k n M . Hrtfc) taf POntarm ln«™ LMotor Pteton ooctm Ktrtonsm (Centûda KapeBrtt* KoçHoUing Konyı pmentı Konlsa r». hbftfen Çimsnto Men. SantraKBU) Metaş taa» Nst Hokfiny Nei Turizm Otosan PEG PraNo fttUnı PnvSüt S M H M Sttu SuıBMnrik Ito» TKB T o o r J TnkyaCm T.O. Dttûm TımcaTeto* TMHmYtkn TMrtafc V M Fn & AS. Y«s* VaprKnci 590000 130000 4650 7800 18500 12290 t*M 11750 15500 m» 6300 OM 7200 12SO0 4800 4ZM 11250 1 1 » 157S0 17250 <150 10600 1100 1(50 loooo 3660 7900 3990 5600 7900 MM 22500 3400 1750 17750 9300 2 M 12500 4800 10250 M M 34000 7200 1«0O0 35500 3150 110000 3750 4850 925 no 1150 1700 2200 76O0 1250 tm 10250 tm 4800 17X «500 m 2000 42St 5000 6700 6100 2600 37500 52000 12250 7500 13250 3850 2700 3400 6200 4600 2450 S200D0 12250 2750 7500 5300 15000 4650 na 11000 5300 2300 3900 1100 62» 2050 5100 Bujimtai 570000 125000 4500 7200 175O0 11500 11000 16250 7100 12250 4300 4JM 10750 15250 24Mİ 17000 10250 100ü 1800 10000 3600 7900 3450 MM $300 iat 23S00 2750 1700 17S00 8700 tm 12500 4650 10250 6900 17750 34000 2950 U2M 2*4* 110000 3650 ZMt 11IM 4750 900 NM 1100 1650 2100 1200 tJM 10000 m 4800 1650 BS 20O0 42» 4300 6300 5900 37000 51000 11500 7200 12000 3700 2500 6000 2300 11750 2650 5000 15000 4500 24M 10250 2100 380) 4000 1600 7800 5900 2050 4800 SM Bugûofcü 590000 130000 4650 7600 17500 11500 11900 16750 44M 6600 MM 7200 12500 4800 44M usa 15500 I4M 17750 10750 1100 1450 10000 3650 7900 5300 IM 23OO0 2900 1800 18000 •700 MM 12750 4750 10500 7000 18250 BugfeM 590000 130000 7600 MM 17500 11500 11250 16250 MM 6300 •Mt 7200 12250 4600 4JN HOOO 22M 15500 10500 1050 1800 10000 3600 7900 3450 tm 5300 i: 22500 2750 1750 17750 8700 MM 12750 4700 10250 6900 17750 35509 3100 1Z7M Z7M 115000 3750 rm 1MM 4950 925 1150 1750 2250 1250 MM 10600 ZZM 4900 1700 2100 4JM 4800 6500 61X 37500 52000 12260 7500 12500 ' 3900 2500 6300 2400 12250 2750 5300 150O0 4650 İMt 10750 2300 3900 4400 1700 8100 S200 2100 5100 35000 3050 1Z7M 110000 3650 mt 112S» 4750 925 tm 1150 1700 2150 1200 MM 10000 22St 4800 1700 •a 2000 43M 4S00 6500 6000 37500 51000 11500 7200 12250 3850 2500 6200 2300 12000 2750 5000 15000 4600 vsm 10750 3900 4250 1650 7600 6200 2050 4900 ım ijtom mkün 22040 34640 J 12874 13870 600 350 74M 92052 10200 an 4400 205090 4000 M7I 24600 O741 22800 210225 191» 30060 1000 5200 mt 837517 1000 28000 17Mt 4200 too 6000 6500 9800 13360 2000 30300 20525 16200 13700 $9250 JM7S 41600 3050 5330 17870 10500 367175 156272 29000 152600 5600 11NI 24300 1MM 64100 54250 1M1M 5150 HM 500 6281 13900 10950 31170 5200 10100 40055 15500 4550 10640 22450 5.C 4100 88450 3000 59340 1SJM 15870 702» 1000 386M 44750 31600 «3300 145650 433750 En çofcste. 590000 130000 4650 7300 17500 11500 11250 16500 4M 6400 HM 7200 12500 4800 43M 11000 nm 15500 M M 17750 10500 1000 1850 10000 1MM 3650 7900 3900 5300 22500 2800 1800 18000 8700 M M 12750 4750 10500 7000 18D00 35000 5B2S0 nm I7M 115000 3700 »M 112S» 4900 925 1150 1750 2200 1200 MM 10250 21» 4850 1700 2100 4ZM 4800 6400 6000 37500 51000 12250 74O0 12250 3800 2500 6000 2350 12000 2650 5200 15000 4600 MM 10500 2203 3900 4400 1650 7900 «100 2050 5000 Aflrt* ort.Hr. 587578 129187 JJ7B 4595 7323 M*7 17500 34K 11500 t M M 11329 16458 4*11 6387 1174 7191 12495 4600 «41 10894 291 15378 17570 İ187 10527 1030 1825 10000 mm 363S 7900 3482 5300 1M7 225» 2803 1773 17933 8700 tm 12732 4724 10451 17365 34821 3034 1S41 rm 112600 3698 M 114X7 4862 922 Mt7 1143 1728 2154 1222 Z3*9 10150 21» 4847 2055 42M 4800 6410 6016 3735» 51026 11875 7342 12280 3811 2500 6133 2340 11993 2677 5215 15000 4592 2444 10517 2227 3860 4340 1640 7918 6063 2064 4951 YATWUM FONLAAI MM*a* Iş Y&ünm-I iş Yatmm-2 Iş Vatnm-3 Iş Visönm-4 fe vamm-6 intBrfcn-1 lntBft)n-2 İMerİMv3 imertoM berlon-5 (ktisat Vtrt-1 İMisatVU-2 İMisallraM İHMVkM JfcSsMt M k n foa Gsrantı Vdtınııvi Gararrti fttınm-2 Garanti VSflnm-3 GarantJ vamıtM Garanti tonm-5 EstaıkfiDn-1 EsbankRMV3 YKBttbnmF. YKBSeMûrF YKB Hisse F. YKS Kamu F YKBUIdt f. YKBKarmaF. YKBOdnzF. YKB KapiUF. YKBAMff F. \r*rf Fon-1 totofFon-2 \oWFon-3 vaof Hisse Vakrf DOnya Foı Valof Fwv6 Disbank Mavi Fon Otşbank Beyaz Oışbank Pembe Tütûtı Fon-1 Tûtûn Fon-2 Wtsu Fon-1 Mitsuı Fon-2 Fmare Fon-2 Finafis F0n-3 Rnans Fon-4 Finans Fon-5 Zraat Fon-1 Zraat Fon-2 Zraat Basak Fon Zıraat Ron-4 Halk Fon-1 telk Fon-2 Pamuk Fon Pamukrtsse Emlak Fon-1 Emtak Fon-2 (mp« Fon-1 hnpesc Fon-2 Tobankfon Sûmef Fon Oencfod Ege Fon Kalkjnma Fon Demir Fon •feriş Fon OrtakFon TûrKbank Fod N6tf0f1 Etrton MSSS 14.0189 0aiQS9 17.01S0 040650 19.0187 14.1257 270259 07.0639 09.0150 iaO9B7 1O02J9 08.02.89 2002,89 11.12^9 22.1087 ia(B89 12.0230 3O0550 2aoa9i miw 31.1089 11.0730 • 02.11^ 07Xa88 0703J8 070188 0703B8 07X088 Q2JO1£9 19D630 19A90 09D5ı88 24D459 18.1089 22.0350 26.0350 14.0650 28L0688 100459 280630 04.0788 101250 15X1758 201089 20SSSS 1&1239 200350 05.1150 09.1089 14.0250 14^250 200650 0111J9 0&0150 02.0150 28.06S0 22XH50 18JP50 020250 04.05.90 28.0â90 12J250 100450 08.0550 06.0590 07.0550 11.0650 270850 03.0950 05.1150 01.11.90 M«trt to^oo 20.000 10000 ioooo 1O000 10.661 9560 9559 11.200 10000 a764 9306 9396 9390 10000 9576 9731 10437 9536 9.209 10319 10.000 10000 10477 9.785 9713 9.795 9593 9328 9.294 10000 9542 10.000 44279 10444 9.994 9574 10000 10057 20558 1O011 11.021 10000 40.000 1OOO0 9556 10428 9558 10000 10.100 10.000 10.000 10.000 11J37 10357 10724 10.469 10000 10000 1O066 9562 KJOOÛ 10405 10808 10.000 mooo 10.006 loooo 10000 10.000 10000 10000 M«*t 74523 49.297 19324 16329 14301 57259 49.367 25528 22523 11577 47511 38547 18505 18B99 14326 58348 26872 14418 13A90 9310 59.134 19.635 13527 54.474 42.260 70872 41531 35.729 42.458 18323 13590 13526 42.431 108.475 19528 ia617 16374 iaO27 37.708 50650 14.151 41332 11.703 150411 «284 22.159 18.746 13385 12312 22502 16.699 17.448 1&008 21£26 16774 22319 15.204 181)69 14.408 17003 12.764 15.401 17300 iaO74 15.036 15539 14.499 14.736 13JJ55 12.771 12,481 12.087 ZSNİSAII *İMİ 75.016 48B40 19348 16348 14316 57327 49424 25558 22549 11384 47.603 38539 18540 18.728 14.292 58.431 26505 14.075 12.793 9321 59196 19.651 13507 54521 42305 68590 41581 35.750 42.407 18353 13596 ia476 42.479 108593 19549 13.604 16518 »041 37.745 50691 14.152 41381 11.717 150547 18264 22.186 14777 13D00 12328 22384 10695 17466 1&026 21581 ia735 22305 15.174 18.070 14.400 17£C5 12 721 15.417 ' 17318 18.092 15463 15545 14518 14.754 11069 12.773 12.498 12102 1991 MfHti m012 -053 012 011 010 012 012 012 011 -078 019 024 019 016 •Û24 014 -137 -238 -2.27 012 O10 008 -014 009 011 -122 012 006 -012 016 004 -037 011 011 011 •0.10 026 011 0.10 008 001 012 0.12 009 -an 0.12 017 -238 0.13 -052 -O02 010 011 -021 -023 -O06 -O20 001 -0.06 0.13 -034 O10 010 O10 an 004 ai3 012 011 002 014 012 Devlettenkimseye para yokMemurlara yapılacak yüzde 20 zam tehlikede. Buğday üreticisi de Bu zam bütçe açığını 25-30 parasını peşin alamayacak. trilyon arttıracak. 1Tütünde destekleme politikası terk ediliyor. 3Turizm yatırımcılarının TKB'ye olan borçlarının ertelenmesi suya düşüyor. 4Kamu harcamaları kısıtlanacak, bazı fonlardan Hazine'ye kaynak aktanlacaİc. Ekonomi Servisi — Hazine'nin ya- şadığı para bunalımı öyle boyutlara vardı ki hükümete kemyleri sonuna kadar sıkmaktan başk^ vönım kalma- dı. Bu am?çla tfl^VvSe de->teHeme uygulamasının kaldırılnssı, hubu- bat üreticilerine peşin ödeme yapılma- ması, memurlara temmuz ayında veril- mesi planlanan zammın yeniden göz- den geçirilmesi, turhm yatınmcılannın Türlciye Kalkınma Bankası'na olan kre- dilerinin ertelenmesi için bu bankaya verilmesi kararlaştınlmış olan 100 mil- yon dolarlık destekten vazgeçiimesi, kamu yatırımlarının büyük ölçüde kı- sılarak bazı fonlardan Hazine'ye akta- nlması gibi *acı' önlemler gündeme gel- di. Çiftçiye para y o k Destekleme alımlan, kemer sıkma politikasından nasibini alacak. DevJet Bakanı Işın Çe- lebi, geçen yıl, hububatı aJan îbprak Mahsulleri Ofisi'nin, tütünü alan Te- kel'in ve çayı alan Çay-Kur'un bundan böyle "piyasa mekanizmalanna göre iş- leyen normal birer Cicari kuruluş" ha- line dönüştürülrnesi, yani çiftçinin eün- deki ürünlerin, hükümet tarafından saptanan yüksek tabân fiyatından sa- tın alınması uygulamasına bir son ve- rileceği yolunda bir açtklama yapmış- tı. Çelebi, dün İzmir'de yaptığı açıkla- mada, buğday kampanyasının başlaya- cağı haziran ayı yaklaşırken bu uygu- lamanın birdenbire kaldınlmasının bel- ki de söz konusu olmayacağını, bu Ekonomide gözlerIMF'deANKARA (Camhuriyet Bürosu) — Ekonomi kurmay- lan mayıs ayı başında yapılacak Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası'nın yıilık ara toplantılarına (In- terim Committe) katılmak üzere Washington'a gidiyor- lar. Yeni ekonomik önlemlerle ilgili hazırlıklann ise sürdüğü ve 15 mayısta cumhurbaşkanı Özal'ın başkanh- ğında yapılacak bir toplantıda kararların kesin biçimini alacağı bildirildi. IMF ve Dünya Bankası'nın ara toplantılarına bu kez Devlet Bakanı Güneş Taner katılmıyor. Toplantılarda Türkiye*yi Merkez Bankası Başkanı Riişdii Saracoğlu- nun başİcanlığında bir he>f et temsil edecek. Heyetin Washington'da bulunduğu süre içinde IMF ve Dünya Bankası yöneticüeri ile Türkiye'nin genel ekono- mik duramu, iç ve dış finansman sorunlan ile ilgili bazı özel görüşmelerde de buJunması bekleniyor. Bu arada, Türk heyetinin Ankara'ya dönmesinden son- ra da IMF, Türkiye ile ilgili yıilık olağan incelemelerini yapmak için Ankara'ya bir heyet gönderecek. Ankara- da 15 mayıstan sonra başlayacak bu görüşmelerin ay so- nuna kadar süreceği belirtildi. Mayıs ay> ekonomik kararlar açısından da oldukça yoğun bir ay olacak. Cum- hurbaşkanı Özal'ın ekonomi kurmaylanna önlemlerle il- gili hazırlıklann en kısa sürede sonuçlandınlması talimatını verdiği öğrenildi. ÖzaJ'ın 15 mayısta ekonomi zirvesini toplantıya çağırdığı belirtiliyor. Bu toplantı ön- cesinde de Başbakan YJdınm Akbulut ve bazı kurmay- lann katılacağı dar kapsamlı bir toplantıda önemli kararlar üzerinde görüş birliği sağlanması yoluna gidile- ceği ifade ediliyor. 'radikal' önJemin daha sonraya kala- bileceğini belirtti. Ama hububat üre- ticileri şimdilik 'paçayı kurtarsa' bile, tütün üreticisinin acı reçeteden payını alması bekleniyor. Hazırlıklan tamam- lanan yeni tütün kararnamesi, tekeli kaldırırken destekleme uygula- masına da son veriyor. Tekel artık 'pi- .vasa mekanizmalanna' uygun ûlarak çalışacak ve ihtiyacı kadar tütün ala- cak. Ancak buğday üreticileri için de teh- like yok değil. Çünkü TMO'nun, des- tekleme alımı yapabilmek için yeterli kaynağı bulunmuyor. Geçen yıl buğday alımlan için 2.6 trilyonluk bir ödeme yapılmış, bunun için yabancı bankalar- dan kredi alınmıştı. Toprak Mahsulle- ri Ofisi'nin, bu yıl yapacağı faiz öde- meleri için de yaklaşık 4.5-5 trilyon li- raya ihtiyacı var. TMO, yakın zaman- da Ziraat Bankası'na olan kredi borç- lannın faizlerini bile ödeyemeyecek du- ruma düştü. Bu nedenle destekleme alım politi- kası terk edilmese bile, buğday üretici- lerini zor günler bekliyor. Bu yıl Ada- na Seyhan Ziraat Odası yaptığı mali- yet hesabına göre buğdayın kilosuna en az bin lira verilmesi gerektiğini belirt- ti. Ancak geçen yıl hükürnetten güçlü bir destek alan hububatçıların, bu yıl para yokluğu nedeniyle aynı 'iyi muameleyi' göremeyeceği şimdıden belli oldu. Hububat üreticilerine para- nın peşin ödenmesi mümkün gözük- müyor. kası'na olan borçlarının ertelenmesi de suya düştü. Bu ertelemenin yapılabil- mesi için TKB'ye 100 milyon dolarlık bir transfer yapılması gerekiyor. TKB Genel Müdürü İsmail Emen, 100 mil- yon dolar bankanın kasasına girmedik- çe, ertelemenin de söz konusu olama- yacağını belirtmişti. Ancak eldeki tüm yardım, hibe ve kredilerin Hazine'de oluşan deliğe aktanlması söz konusu olduğundan, bu paramn TKB'ye veril- mesi şimdilik söz konusu değil. Turizm Yatınmcıları Derneği (TYD) ve Turizm Ulusal Konseyi (TUSEK) Başkanı Barlas Küntay, "Demokratik bir ülkede, V PK'da ijgili hükümet üye- lerince imzalanan bir karan iptal ede- cek hiçbir teşekkül ve özeilikle devlet göriilmemiştir" diyor. Ancak elde pa- ra olmaymca, devîetin de bu konuda yapacağı fazla bir şey yok. para y o k Devlet me- murlarına bu yıl temmuz ayında yüz- de 20 oranında yapılması beklenen zam da tehlikede Bu zammın bütçede 25-30 trilyonluk bir açık yaratacağı tahmin ediliyor. Bu nedenle ücret artışının dü- şük tutulması gündemde. Tnrizateiye para yok Yüksek Planlama Kurulu karannca, turizm >r a- tırımcılarının Türkiye Kalkınma Ban- Yadngıa para yok En klasik ke- mer sıkma önlemi olan 'kamu harca- malannın kısıtlanması da söz konusu. Başbakan Yıldınm AkbıduL, önceki ak- şam îstanbul Sanayi Odası'nda yaptı- ğı konuşmada, devîetin de harcamala- rında 'seçmeli' bir yaklasım geuştirece- ğini söyledi. Bu arada Tasarrufu Teş- vik ve Konut Edindirme gibi bazı fon- lardan da geçici bir süre için Hazine^ ye aktarma yapılması gündeme geldi. Bu da söz konusu fonlardan başka alanlara yapılan desteklerin ortadan kalkması sonucunu doğuracak. TütünpiyasayaterkediliyorİZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) — Devlet Bakanı Işın Çelebi mayıs ayında son derece önemli ekonomik kararlar alı- nacağını belirterek "TMO'nun Tekel'in alım politikaJarı piyasa mekanizması içinde olacak" dedi. Çelebi, aynca dev- îetin destekleme alımlarından çekilmesi gerektiğini de vurgulayarak "Bu yıl da devlet belki bu alım polıtikaian içinde olacaktır. Ama devîetin bir program için- de bu alım politikalannın dışına çıkanl- ması gerekir" diye konuştu. Devlet Bakanı Işın Çelebi dün sabah düzenlediği basın toplantısında EBSO tarafından yayımlanan "İzmir ve seçil- miş illerin lemel ekonomik göstergel«r itibanyla karşılaştırılması" raporu hak- kında çeşitli deöerlendirmeler yaptı. EB- SO raporunda Izmir'deki gerilemeye dik- kat çekilirken Çelebi, bazı göstergeler- den örnekler vererek bunun doğru olma- dığını, Izmir'e sahip çıktıklarını ve cid- di yatınmlar yapıldığını söyledi. Devlet Bakanı Işın Çelebi, mayıs ayı içinde özeilikle tanm kesimini yakından ilgiftndiren kararlar alınacağını belirte- rek'şunları söyledi: "Biraz değil önemli ölçüde 'apolitik' kararlar alacağız. Ama oe yapalım ki apolitik davranışı birisinin üstlenmesi ge- Işın Çelebi Mayısta tanmı yakından ilgilendiren kararlar alınacak. Tekel'in alım politikası piyasa mekanizması içinde olacak. Kârlıysa alım yapacak. Faizsiz krediyle tütün üreticisi başka ürünlere kaydınlacak. Devlet belki bu yıl da destekleme alımlan içinde olacak. Ama devîetin bir program içinde destekleme alımlarının dışına çıkarılması kaçınılmaz hale geldi. rekiyordu. Tekel'de yeni bir uygulama vapacağıe. Tekel'in alım politikası piya- sa mekanizması içinde olacak. Kârlı oiursa alım yapacak, ihtiyacı kadar ala- cak. Tekel'in cok ciddi finansman açıgı var, aldıgı lülünü de yakıyor. Biz tütün ithalatından aldığımız paralarla bir tü- tün fonu kuruyoruz ve tütün fonuyla tü- tün üreticisine faizsiz para vererek kat- ma değeri yüksek başka ürünlere yönel- mesini sağlayacağız. Orneğin sebze, se- racılık gibi yeni alanlara yönelmesini te- min edeceğiz. Türkiye'de tütün üretimi devam edecektir. Verli tütüne ihtiyaç var. Ama bu tütünü Tekel kendi ihtiyacı ka- dar alacak." Alınacak kararların ureticinin de le- hine olacağıru savunan Çelebi, sözlerini şöyle sürdürdü: "Üretici, (üccardan pa- rasını 5-6 ay sonra almaktadır. Tekei'den tütün üreticisi parasını peşin almıştır. Tü- tün üreticisi, daha tarım sanayiine dö- nük ürünlere yönelebilir. Bu. ureticinin de lehine. Türk köylusü tütünde ciddi sı- kıntı çekiyor. Tütün ihtiyaç kadar üre- tilse, tütün üreticileri de daha refah için- de olur. Tütünde kaldıracağımız tekel, fıem Türk köylüsunü daha müreffeh kı- lacaktır hem de devîetin açık finansman ve borçlanarak tütün alım politikasını sona erdirecektir. Tütün üreticisi de bu politikayla tüccar karşısında başı dik olacaklır. O zaraan fazla tütün olmaya- cağı için gerçek değeri üzerinden tütü- nünu satacaktır. Bugünkü gibi tüccara mahkûm olmayacakdr. Elbette bunu tü- tün tüccariarı ve tütün ihracatından bü- yük para kazanan tütün ihracatçıları ar- zu etmez. Çünkü onlar islerler ki herkes önlerinde sıraya girsin. Devktin bu ko- nudaki tavrını mayıs ayı içinde piyasa mekanizması içinde işler hale getirece- ğiz." Devlet Bakanı Işın Çelebi aynca dev- îetin destekleme alımlarından da çekil- mesi gerektiğini söyledi. Çelebi, "Bu yıl da belki devlet bu alım politikalan için- de olacak. Ama devîetin bir program içinde bu alım politikalannın dışına çı- karılması gerekir ve rasyonel fiyat poli- tikasının bütün unsuriarını bu uygula- ma da isletmek lazım. Bugün için bir an- da devleti bu politikaların dışına çıkar- mak mümkün değil, ama devîetin bir program içinde bu destekleme kapsa- nundaki uygulamalann dışına çıkarılma- sı da kaçınılmaz bir hale geldi" dedi. tSO-hüktimet faiz pazarlığıEkonomi Servisi — Sanayici- ler, Başbakan Yıldınm Akbu- lut'tan devlet iç borçlanmaları- nı daha fazla arttırmama ve bu yolla yüksek faizleri düşürme konusunda söz aldılar. Sanayiciler, önceki gün Istan- bul Sanayi Odası Meclis Top- lantısı'nda bir araya geldikleri Başbakan Yıldınm Akbulut'la akşam Abdullah Lokantası'nda 'faiz pazarlığına' oturdular. Başbakan Yıldınm Akbulut'un yüksek faiz oranlannı aşağıya çekmek için "kamu kesiminin' para piyasalanndan daha az borclanmasını kabui ettigi" be- lirtildi. Basına kapalı tutulan toplantı hakkında Cumhuriyet'in soru- larını yanıtlayan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Memduh Hacı- oğlu, şunları söyledi: •Yüksek faizlerin nedeni de kamu açıklannın borçlanarak karşıJanması. Önemli olan ka- mu borcunun kamu hasılasına oranıdır. Eger kamu, borcunu borçla karşılarsa. faizler çok yükselir, sonuç ekonomiyi dar- boğaza götürür. Şimdiki durum da budur. Kamu, hasılatının üs- tünde borçlanmakta ve bu borc da daha yüksek borçlanmayla karşılanmaktadır. Bu arada kendini borçla finanse eden ka- mu, ekonomik olmayan seyler de yapmaktadır. Destekleme alımlan, KİT'lerin finansmanı gibi. Bu an gelinen noktada baş- ka bir alternatif kalmadı. Dev- îetin de bir borçlanma sının var- dır. Bu sınıra gelindi. Her şeyi ödemek için borçlanma olmaz. Onun için de destekleme alım- lanndan vazgeçiimesi ve KİT'- lerin sınırsız desteğinin kaldınl- ması zorunluluk haline gelmiş- tir. Devlet bunlan yapmadığı zaman para piyasalanndan da kısmen çekiliyor demektir. Çe- kildiği takdirde de faizler diiser. Ama bu kararlan alabilen bir iktidar geleceğini de riske so- kar." Hacıoğlu, faiz konusunda verdikleri bu mesaj karşılığında Başbakan Akbulut'un, "Kamu- yu, koşulların bu duruma zor- ladıgmı ve daha fazla yapabile- cekleri bir şeyin olmadığını, ama siyasi riski göze alacaklan" mesajını verdiğini aktardı. Ha- cıoğlu şöyle dedi: "Biz gerektiği şekilde mesa- jımızı verdik. Artık, bir yaz da- ha idare edilemeyecek, ertelene- meyecek bir durum var. Erte- lendigi zaman büyük kayıplara uğranz. Sanıyonım hükümet de bu dunımu gördü. KendUerinin yapacağı, siyasi cesaret isteyen bir iş. O cesartti gosterecekkrini belirtiyorlar. Bekleyip görece- Batılı markalar yenipazar arıyor Ekonomi Servisi — Giderek daha hızb bir ivme kazanan dış dünyaya açılma eğilimi, Batılı ülke ekonomilerinde yay- gın bir şekilde kullanılmakta olan "Francbising"i Türkiye'ye getirdi. Tur'SK) seyahat acentesinin düzenlediği bir organizasyonla Türkiye'ye gelen Al- man Franchising Birliği Başkanı Hans Lang son aylarda birçok Türk girişim- cinin bilgi almak amacıyla Avrupa'da- ki Franchising birliklerine başvurduğu- nu söyledi. Kısaca ünlü bir finnanın isim hakkı- ru alarak bu firmanın markasıyla üreti- len malları ya da hizmeti satmak olarak özetlenen "Franchisiııg" başta ABD ol- mak üzere Fransa, Almanya, Ingiltere, ItaJya ve Ispanya'da milyarlarca dolar- lık ciroya ulaşılan bir iş tekniği. Siste- min en güzel örneklerinden biri neredey- se girmediği ülke kalmayan Mc Do- nald's. Kendi adına bir Mc Donald's zinciri açmak isteyen girişimci ana şir- kete başvurarak talebini üetiyor. Eğer o ülkede Mc Donalds yoksa ve ana firma girişimcinin bu işi "kıvırabilecegine" inanırsa ikili görüşmeler başhyor. Giri- şimcinin "Franchisiııg"deki avantajı bu- lunduğu ülkedeki tek yetkili temsilci ol- ması. Buna karşılık ana firmaya bazı ta- ahhütlerde bulunuyor. Bunların en önemlisi sektörde Iideruğe o>ııamak ve özel durumların dışmda ana fırmanın tüm standartlarına uymak. Anlaşma imzalandıktan sonra girijnn- ci firma ana firmaya belli bir giriş ücre- ti ödüyor. Bundan sonraki ödemeler gi- rişimcinin cirosuna bağlı. Girişimci söz- leşme uyarınca ayük cirosunun belli bir bölümünü ana firmaya aktarıyor. Almanya'da her gün bu yolla 5 işlet- menin açıldığını belirten Alman Franc- hising Birliği Başkanı Hans Lang ,Türki- ye pazarından çok şeyler bekliyor. Bu beklentinin en önemli kanıtı 24-26 ma- yıs tarihleri arasında Almanya'nın Wi- esbaden kentinde düzenlenecek olan Uluslararası Franchising Fuarı'na katı- lacak olan Türk fırmalanmn masrafla- nnın yüzde yirmisinin Alman Franchi- sing Birliği tarafından karşılanması. En ağır krizi küçükler yaşıyor Ekonomi Servisi — İstan- bul Sanayi Odası'nın yaptı- ğı araştırma, küçük ve orta boy sanayi işletmelerinde "ağır bir krizin yaşandığını" ortaya koydu. Önceki gün İSO tarafın- dan Başbakan Yıldırım Ak- bulut ve Devlet Bakanı Işın Çelebi'ye sunulan rapor, 700'ü aşkın küçük ve orta boy sanayi işletmesinde ya- pılan araştırma sonucu oluş- turuldu. Bu tür işletmelerde j yaygın bir küçülmenin ve iş- çi çıkarmanın gündemde ol- duğu belirlendi. Araştırma- nın sonuçlan özetle şöyle: • 1991 ydının ilk üç ayın- da küçük işletmelerin yüzde 36.80'i. orta boy işletmelerin de yüzde 41.85'i isçi çı- kardılar. • Kapasite kullanım ora- nı küçük işletmelerde tartılı olarak 1990'ın son ayında yüzde 51.49 iken, 1991'in ilk üç ayında bu oran yüzde 39.84'e düştü. Orta boy iş- yerlerinde ise tartılı kapasi- te kullanım oranlan 1990'ın son çeyreğindeki yüzde 51.49'dan 1991'in ilk üç ayın- da yüzde 47.90'a indi. • Küçük işletmelerin yüz- de 66.9'unun satışlan azal- dı. Orta boy işletmelerde sa- tışlan azalan işletmelerin oranı yüzde 50.5 oldu, • İşyerlerinin 1991'in gele- cek günleri için beklentileri de "karamsarlık" dolu. Kü- çük işyerlerinin yüzde 59.2'si, orta boy işletmelerin yüzde 44.2'si üretimlerinde azalma bekliyor. • Küçük işyerlerinin yüz- de 66.9'u, orta boy işletme- lerin de yüzde 50.5'i satışla- rında azalma olacağını tah- min ediyor. Bu değerlendirmelerden sonra raporda "küçük ve or- ta boy sanayi işyerlerinin 1991 yılı başındaki durum- ian, bize geneide 1980 ydın- dan beri görülmeyen bir darboğazla karşı karşıya ol- duklanoı göstermektedir" denüdi. Özeilikle Körfez kri- zi nedeniyle talepteki büyük gerilemenin, üretimi kısma zorunluluğunu getirdiği, kaydedildi. Turizm sektörü,bankasınıgeri istiyorSektörünfinansmansorunlarını çözmek için 'Turizm Bankası'nın yeniden oluşturulması düşüncesini olumlu karşılayan Turizm Bakanlığı, bunun özel turizm bankalarından birisinin yüzde 51 hissesinin devletçe almarak sağlanabileceğini düşünüyor. CEM HAMULOĞLU Turizm sektörü, "bankasını" geri is- tiyor. Sektörün finansman sorunlarını çözmek için Turizm Bankası'nın yeni- den oluşturulması düşüncesine "sıcak" bakan Turizm Bakanlığı, bunun, özel turizm bankalarından birisinin yüzde 51 hissesinin devletçe alınarak sağlana- bileceğini düşünüyor. Turizm Bankası'nın 1989 yılında Türkiye Kalkınma Bankası bünyesin- de "eritilmesi" eleştiriliyor. Sektörün sorunlarını yakından tanıyan ve çözü- mü için çalışan bir bankanın ortadan kaldırılmasının Turizm Bakanlığı'nı "güçsüz bir bakanlık" konumuna ge- tirdiği savunuluyor. Bu sorunu aşmak için Turizm Bankası'nm yeniden oluş- turulması görüşü sektörde ağır basıyor. Turizm Bakanlığı Müsteşarı Savaş Küce, önceki pazar günü Cumhuriyet- te yayımlanan söyleşisinde "Sektörün de ortak olacağı bir bankanın olması lazım" diyerek açıkladığı görüşleriyle konuya yeni bir boyut getirdi. "Bana göre turizm bankasının yüzde 51'i bi- zim, yüzde 49'u özel sektörün olabilir. Ya da özel sektörün turizm bankalann- dan birisinin hisselerini devlet alarak bir turizm bankası şekline getirebilir" diyen Küce, "Böyle bir çalışmanız var mı" sorusuna ise şu yanıtı vermişti: "Ben sektörden böyle bir teklif bek- liyorum. Sektör, 'Bu işin sermayesinin yüzde 49'unu biz verebiliriz' derse, biz de bakanlık olarak devlete böyle bir tekiif götürebiliriz." Türkiye'de ağırhklı olarak turizm aianuıda etkinlik gösteren iki özel ban- ka bulunuyor. Lapis Grubu'nun sahi- bi olduğu Türkiye Turizm Yatınm ve Dış Ticaret Bankası (TYT) Yönetim Kurulu Başkaru Bülend Ener, Turizm Bakanlığı Müsteşarı'nın görüşünü ak- tardığımızda, "Bizimle hiç alakası yok. Öbür taraf olabilir. Çünkü bize böyle bir teklif gelmedi, biz de gitmedik" di- yor. Net Grubu'nun bankası olan Net- bank'ın Yönetim Kurulu Başkanı Be- sim Tibuk ise "Hiç bir yonun yok bu konuda" diyor. Sektörün bir banka sa- hibi olmasmm yararlı olacağını belir- ten Tibuk şunları söylüyor: "Ama özel bir bankanın alınması hiç akhmıza gelmedi. Hiç bir şey düşün- medik. Bence eski Turizm Bankası tek- rar ihya edilebilir." Özel bir bankanın satın alınmasının sektöre bütünüyle hitap edemeyeceği- ni düşünen Bülend Ener konuyla ilgili görüşlerini şöyle acıklıyor: "Doğrudan doğnıya sektöre hitap edebilecek bir banka modeli, yeniden kurulan, sektördeki binlerce kişi ve ku- ruluşun hissedar olacağı bir banka mo- deli ile sağlanabilir. Oteki türlü bunu sağtamak biraz güç olur." Turizm Bankası'mn yeniden oluştu- rulması konusunda görüşlerini aldığı- mız Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD) Başkanı Barlas Küntay. dernek olarak bu konuda bazı önerileri oldu- ğunu ve yakın bir gelecekte açıklama- yı düşündüklerini belirterek şunları söylüyor: "Turizm Bankası ile Turizm Bakan- lığı'nın birbirinden aynlması tamamıy- la yaniış bir uygulamadır. Nitekim bu işin başlangıcından bu yana bu yanlış- lık bütün çıplaklıgı ile tespit edilmiş- tir. Biz turizmde iddiaiı olması gereken bir ülkeyiz. Bu ülkede hiçbir fonksiyo- nu olmayan bir Turizm Bakanlığı ile ne yapabiliriz? Vaktiyle Turizm Bankası, Turizm Bakanlığı'nın planladığı, des- teklediği birçok projeyi kaynak sağla- yarak süratte gerçekleştirirdi. Şimdi Türkiye Kalkınma Bankası'nı böyle bir anlayış içinde göremiyoruz. Bütün iyi niyetlerine rağmen turizm konusuna gereği gibi yakın değiller. Bu sebeple zarann neresinden dönülse kârdır. Tek- rar bakanlık ile yan yana çalışacak bir turizm bankası oluşturmak gerekmek- tedir. Biz sektör olarak bu bankanın kurulmasını, kurulurken sektörün de ortak olacağı, daha güçlü, daha ufku büyütülmüş bir banka olarak baslama- sını arzu ediyoruz."