Katalog

HAFTA C Ayşe SAĞLAM Redaksiyon/Redaktion: Starkenburg Str. 5, 64546 MörfeldenWalldorf. email:[email protected] Tel: 0610598174446 İmtiyaz Sahibi/Inhaber: İlhan Selçuk (Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.’yi temsilen, Cumhuriyet Vakfı adına) Genel Yayın Yönetmeni/ Chefredakteur: İbrahim Yıldız Yazı İşleri Müdürü/ Redaktionsleiter: Osman Çutsay Editör/ Redakteur: Gonca Kanber Yayın Koordinatörü/ Koordinator: Hayri Arslan Reklam/Anzeigen: Ömer Aktaş Yayın Kurulu/Redaktionsbeirat: İlhan Selçuk (Başkan/ Vorsitzender), Prof. Dr. Emre Kongar (Berater), Orhan Erinç, Hikmet Çetinkaya, Şükran Soner, İbrahim Yıldız, Orhan Bursalı, Mustafa Balbay, Hakan Kara Baskı/Druck: Hürriyet A.Ş Zweigniederlassung Deutschland, An der Brücke 2022 D64546 MörfeldenWalldorf. Dağıtım/ Vertrieb: ASV Vertriebs GmbH (Der Verlag übernimmt keine Haftung für den Inhalt der erscheinenden Anzeigen) Dünyayla yaralı Zelda katılmadan sende yaşıyorum, /dirimimsin benim, / doğarken öldüğüm.” Şair “Nilgün’dü / intihar karası bir kardeş / adını verdi Marmara denizine” dedi bir başka şairi tanımlarken “saçları şelaleli bir amazon / içe dönük bir anarşist”… Anlatan İlhan Berk’ti, anlatılan Nilgün Marmara. Yakın dosttular, sonra Marmara çekip gitti, Berk’i, diğer dostlarını Cemal Süreya’yı, Ece Ayhan’ı ve diğerlerini... Sonra dostlarının bir bölümü de aynı yolculuğa çıktı, ama erken giden oydu, tam otuz yıl önce, 13 Ekim 1987’de. Nilgün Marmara 13 Şubat 1958’de İstanbul’da doğdu. Kadıköy Maarif Koleji’nden sonra Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Filolojisi’nde eğitimine devam etti; tez konusunu çok sevdiği yazar Sylvia Plath üzerine hazırladı. Bugün de Nilgün Marmara denince akla ister istemez kesişik yaşamları, benzer yollardan geçip aynı dilde yaşamla aralarındaki kavgayı sonlandırmaları nedeniyle Sylvia Plath gelir. Hem dünya hem de Türk şiirini çok iyi bilen, bu bilgisini de değerlendirebilen usta bir kalemdi. Yaşama içkin tuttuğu ölüme sanki hep alay edercesine göndermeler yaptı. İkisini hiçbir zaman birbirinden ayırmadı. Hayat aslında başlarken bitmeye yüz tutuyordu: “Dünyamsın benim, zorbam, düzenim / Bundan gözlerim göğe çevrili, / ellerim denizde. / Hiç ŞİİRİNDEN KONUŞMAZDI... Kırılıyor, anlamlandıramıyor, kimselere sezdirmeden diplere varıyordu. Bu, salt kendi dünyasında yaşadığı, dışarıya sözcükler yoluyla akıttığı; dostlarının yanında coşkuya dönüşen hassas ruhunun eseriydi. Dizelerinde bütün isyankâr ve öfkeli tavrının arasında çocuksu saflığını, ışığa ulaşma umudunu da barındırıyordu. Yorulduğu, tükeneceğini hissettiği anlar oldu. Yine de dostları Nilgün Marmara’nın coşkusundan, dostluğundan ve cesaretinden çok etkilendiler. Kimi salt varlığından; kimi yazın dilinden ilham aldı. Yakın dostu Seyhan Erözçelik onu “çocuk hanımefendi” olarak tanımlıyordu. O yıllarda “umutsuzlar merdiveni” olarak adlandırdıkları yerde, derslere girmeyip o merdivende uzaklara dalıp gidişi hatıraları arasındaydı Erözçelik’in. Yaşamı boyunca yazdı ve çeviriler yaptı; yalnız bir kez bir reklam ajansında çalışmayı denedi, ancak ilk işi bir ölüm ilanı yazmak olunca hem çok güldü hem de işi bıraktı. Ece Ayhan’ın sivil şairi, Cemal Süreya’nın ise dünyayla yaralı’sı oldu. Süreya ona Scott Fitzgerald’ın çılgın eşinin adı olan Zelda ismini yakıştırdı. Alaycı bir biçemde ama ille de ölüme yüz tutan şiirlerinde yaşamına dair çok fazla ipucu vermedi okuyucuya. Sadece çok anlamlılıktan herkesin kendinden bir şeyler bulabildiği, aslında çocukkadın Nilgün Marmara’nın biyografisiydi yazdıkları. En yakın dostu Gülseli İnal’ın derlediği “KırmızıKahverengi Defter”de bile diğer sanatçı güncelerinden çok farklı notlar, anıştırmalar vardı. Okuyucuyu zorlu bir yolculuğa, labirentler içinde bir oyuna sürüklüyordu. Hayatın neresinden dönülse kârdı onun için; bitmeyen, dinmeyen acının tek bir çıkış kapısı olduğundan emindi. Bunu her defasında dillendirmekten çekinmeyişi, ölüme uzanan yolda yürüdüğünü açıkça tarifleyişi çocuksu cesaretine, biraz da yaşamı çok iyi tanıyor oluşuna bağlanabilirdi. Bir anlamda da dostlarının Nilgün’ü olması bu yaşamla arasındaki tuhaf ve esnek ilişkideki cesaretinden, herkesten farklı oluşundandı. Kızıltoprak’ta eşiyle birlikte yaşadığı evin kapısı bütün dostlarına her zaman açıktı. Evi, dönemin ünlü sanatçılarının buluşma, toplanma ye riydi. Cemal Süreya’ya göre saat beşten sonra kılık değiştiren, ruhu bambaşka bir biçim kuşanan biriydi. Coşkusu ve herkesi kendine hayran bırakan güzelliği bu saatlerde ortaya çıkıyordu. Gözleri eşsiz güzellikte, insanı büyülercesine bakan, konuşan bu kadın, herkesin gerçek marjinal dediği ve Ece Ayhan tarafından tasvirlenen bir hayali bir müzik grubunda bando şefiydi. Ece Ayhan ve Cemal Süreya bir söyleşide Nilgün Marmara’nın şiirlerinden, şairliğinden çok söz etmeyişinden söz ederler. Ece Ayhan bunu Nilgün Marmara’nın gerçek bir marjinal oluşuna bağlar; ona göre gerçek marjinaller kendi şiirleri hakkında konuşmazlar. Nilgün Marmara da zaten yazdıklarını içinde yaşayan;bunları söze aktarırken yalnızlığına çekilen bir şairdi. Çocuksu sevinci, asla terk etmediği masumiyeti, hayatla bu kadar inatlaşırken bir yandan da ona sıkıca sarılma çabasının sonucuydu: “bir şeyden kaçıyorum. Kendimi bulamıyorum. Dönüp kendime yerleşemiyorum. Kendime bir yer edinemiyorum. Kafatasımın içini bir küçük huzur adına aynalarla kaplattım. Ölü ben'im kendisini izlesin her yandan, o tuhaf sır içinden. Paniğini kukla yapmış hasta bir çocuğum ben. Oyuncağı panik olan sayrı yalnızlık kendi kendine nasıl eğlenir…” ALABALIKLARDA BİR SLAV DÜŞESİ Hayat onun için salt bir bekleme salonuydu. Misafirlerle dolan, insansızlıkla saydamlaşan, yolculuklarda bile bırakmadığı... Bir sene kadar Libya’da yaşadı, sonra da Avusturya’ya gitti. İzlenimleri şiirlerine yansıdı. Marmara’nın dostlarından biri, yazılarında ve söyleşilerinde adını sıkça geçiren Lale Müldür’dü, kahvaltıları, rafadan yumurtaları Hint baharatıyla sunuşu, kalabalık buluşmalarında dikkati en çok onun K çekmesi... Müldür son kitabı “Anne Ben Barbar mıyım?” da onun için “kalabalık toplantılarda bir Slav düşesi” diye söz edecekti. Müldür’e göre; gece yaşamına, konyağa ve aryalara yakışan biriydi Marmara. Cezmi Ersöz içinse esin perisi ve gerçek bir dosttu. “Kırk Yılda Bir Gibisin” adlı kitabında “Biraz Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonnasıydın, biraz Ahmed Hamdi Tanpınar’ın Huzur’da anlattığı Nuran” diye yazıyordu “en çok da Nilgün Marmara’ydın.Yine Tanpınar’ın Bir Yaz Yağmuru romanındaki o büyülü, uçarı kadında da senden çok izler vardı. Masum bir sevinç için ikbal yakan kadınlardandın sen”. Asla yerleşik olmak istemeyişi, hayata saplanıp kalma fikrinin şiirine yansıyan kâbusu, kendi çığlık tünellerini oluşturdu. “Cam kırıklarından bir elbise” giyerek hayat içinde, insanlar arasında yaşadı. Bu karanlık tünellerde yalnız başınaydı. Ne kimseyi dahil etti; ne de akşam beşte kılık değiştirir gibi üzerinden attığı bu acı renkli elbiseyi birilerine gösterdi. Birilerinin dostu, sırdaşı, eşi, ilham perisi oldu. Yine de pek çoğu onu, şiirlerinde bağıra çağıra dillendirdiği ölüme taşıyan gerçek sebebi bilemedi. Kimi hafızasını yokladı, kimi ipuçlarını sonradan birleştirebildi. Ama herkes için 29 yıllık bir yaşamın sonlanışı kekremsi bir tatla yıllarca içte çağıldayan bir yara oldu. Her ölüm erkendi; ama Nilgün Marmara için daha da erken. Oysa o en son söylenecek sözleri en başta dile getirmiş, bekleme salonunu terk etmek, çağırdığı ölüme gitmek için bütün hesapları görmüştü. Cemal Süreya, Marmara’nın ölümünden sonra bir anısında şairin, bir dosta ölüm tasarısından söz ettiğini hatta ölmeden beş altı gün önce “Aydan el sallıyorlar bana” dediğini anlatmıştı.Bir başka durağa varma arzusu, yeni yolculuğuna çıkma zamanı kendince belirlediği biçimde ve anda geldi, bunu kendi yöntemiyle; ancak çok hazin bir biçimde gerçekleştirdi: “ölürken kahkahamı ona bırakacağım, kış uykusundaki melek” Güzel kahkahasını kime bıraktığı elbet bilinmiyor; ama sözcüklerini, yaşamının izlerini kimlere, nasıl bir etkiyle bıraktığı apaçık. 29 yıllık yaşamı 13 Ekim 1987’de İstanbul Kızıltoprak’taki evinde son buldu. Kentlerin havaalanlarından çok düş alanlarına gereksinim duyduğuna inanan “Dünyayla Yaralı Zelda”, Ece Ayhan’ın anlatımıyla, “üzerinde mor bir elbiseyle, denize ters yönde bir çığlık bile atmadan, kendini 6. kattan aşağı bıraktı.” Ölümünün ardından en trajik yorumu Nejat Bayramoğlu yaptı: “Bizim hiçbirimizin yapamadığı şeyi yaptı kız”. Yaşamı boyunca çığlık tünelleri kazıyan Nilgün Marmara ölüme giderken hazırlıklıydı. Sevdiği renge bürünmüş, çığlık bile atmamıştı. küçük İskender’in deyimiyle, Nil’de Gün Ansızın Battı! Nobel ‘yeşil’ çalışmalara Çeviri Servisi Norveç Nobel Komitesi, bu yılki barış ödülünü, küresel ısınma konusundaki çalışmaları nedeniyle Bill Clinton’ın ABD Başkanlığı süresince yardımcılığını üstlenen Al Gore ile BM Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) ve panelin başkanı Racendra Paçauri’ye verme kararı aldı. 10 Aralık’ta, Norveç’in başkenti Oslo’da düzenlenecek törenle altın madalyalarını alacak ve 1.5 milyon dolarlık (yaklaşık 1.77 milyonYTL) para ödülünü paylaşacak olan Gore ve Paçauri 181 aday arasından seçildi. zandı. Okullarda gösterimi İngiltere Yüksek Mahkemesi tarafından bilimsel olarak kanıtlanmamış iddialar ve siyasi mesaj içerdiği gerekçesiyle yasaklansa da; film birçok çevre derneği ve eğitim kurumu tarafından çeşitli projelerde kullanılıyor. Çevre konferansları veren, haziran ayında Türkiye’ye de gelen Gore hakkında, Nobel’e aday gösterildikten sonra ABD’de başlayan “Yerküreyi kurtararak 2008’deki seçimde yeniden başkan adayı mı olacak” tartışmalarına yanıt danışmanı Carter Eskew’den geldi:“O, gerçekten küresel ısınma sorununa eğilmek istiyor. Ödülü alırsa bunu başkanlık yarışı kampanyasında değil çevre platformunda kullanacaktır.” Paçauri’nin başkanlığındaki, 3 bine yakın bilim adamından oluşan BM Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli ise yayımladığı çarpıcı raporlarla hem dünya kamuoyunun “tehlikenin farkında olmasını” sağlıyor hem de “ortak ve etkin” mücadele yürütülmesi için hükümetler üzerinde baskı unsuru oluşturuyor. Bu yıl yayımlanan raporda, hava sıcaklıklarının 2100’e kadar ortalama 1.1 ila 6.4 derece yükseleceğine Al Gore işaret edilmişti. PARAYI BAĞIŞLADI Nobel Barış Ödülü’nü IPCC’yle birlikte almaktan gurur duyduğunu açıklayan Gore, “İklim krizi siyasi değil ahlaki bir sorundur” dedi ve para ödülünün kendisine düşen bölümünü Çevre Koruma Birliği’ne bağışlayacağını söyledi. Hintli bilim adamı Paçauri ise “İnanamıyorum, şaşkın ve çok mutluyum” sözleriyle duygularını ifade etti. 2000’de Demokrat Parti’nin başkan adayı olarak seçim yarışında George Bush’a yenik düşen Gore, aktif siyaset sonrasında kendini küresel ısınmayla mücadeleye adadı. İmzasını attığı çevre filmi “Uygunsuz Gerçek” 2006’da Oscar ka