Katalog

Cumhuriyet Strateji 22 Eylül 2008/221 zel istihdam bürolarının, işgücü piyasalarında iş arayanlar ile işgücü arayanları bir araya getiren, kimilerine göre işsizlik gibi ciddi bir sorundan kar sağlamayı hedefleyen, genel bir ifadeyle aracılık hizmeti veren kuruluşlar olduğu söylenebilir. Türkiye’de yasal olarak kurulmalarına izin verilmediği dönemde dahi faaliyet gösteren özel istihdam büroları, 2003 yılında çıkarılan İş Kur yasası ile yasal statüye kavuşmuştur. Yasaya göre İş Kur’un izin ve denetimine tabii olan özel istihdam büroları kamu kurum ve kuruluşları dışındaki kurum ve kuruluşlar için iş ve işçi bulma faaliyetinde bulunabiliyorlar. İş Kur ise özel istihdam bürolarının üstünde, onları denetleyen kurum olma özelliğine sahip. Avrupa ülkeleri ve ABD’de geçici istihdam büroları, sadece iş bulan aracı bürolar, danışmanlık hizmeti sunan bürolar, yurtdışı istihdam büroları gibi çeşitli özel istihdam büroları mevcuttur. Ö Çiğdem ERMAN TUSAM Çalışma Hayatı ve Türkiye Araştırmaları Masası İşKur’a bir alternatif Türkiye’de yasal olarak kurulmalarına izin verilmediği dönemde dahi faaliyet gösteren özel istihdam büroları, 2003 yılında çıkarılan İşKur yasası ile yasal statüye kavuştu. Yasaya göre İşKur’un izin ve denetimine tabii olan özel istihdam büroları kamu kurum ve kuruluşları dışındaki kurum ve kuruluşlar için iş ve işçi bulma faaliyetinde bulunabiliyor. Özel istihdam büroları ST R A T E J İ c 23 bir işe uzun süre beklemeden girebilme veya kısmi çalışma esnasında başka bir iş daha yapabilme imkanından yoksunluk, Türkiye’de söz konusu çalışma türlerinin zorunluluk gerekmedikçe tercih edilmemesi sonucunu doğuruyor. Zira iş arayan işsizlerin neredeyse tamamına yakını gerek ekonomik yönden gerekse kariyer planlama yönünden sürekli ve tam süreli çalışma şeklini tercih ediyorlar. TÜRKİYE’DE ÖZEL İSTİHDAM GEÇİCİ İSTİHDAM Hollanda ve İngiltere’de 18. yüzyıldan itibaren ortaya çıkan geçici istihdam büroları, Avrupa’da modern anlamda 19. yüzyılda ortaya çıkarak etkin olmaya başlamıştır. 1967 yılında Paris’te kurulan Uluslararası Geçici İstihdam Büroları Konfederasyonu (CIETT), ulusal çaplı geçici istihdam bürolarını temsil eden tek uluslararası örgüttür. İşveren kuruluşlarıyla sıkı ilişki içinde olan CIETT’in Belçika, Almanya, Hollanda’da işçi sendikalarıyla birlikte çalışmalar yaptığı biliniyor. Özel istihdam bürolarının bir türü olan geçici istihdam bürolarının işverenlerin işini kolaylaştıran güven aracı olan kurumlar olduğunu söylemek mümkün. Küreselleşen dünyada değişen işgücü piyasaları, kısa süreli, geçici işler yarattığına göre, geçici de olsa çalışma isteği ve zorunluluğunda olanlar için bu bürolar istihdam yaratan merkezler olma özelliği gösteriyorlar. İşverenler bu işlerde çalışacak işgücüne ihtiyaç duyduklarında, iş bittikten sonra herhangi bir yasal yükümlülük altına girmeden çıkarabileceği işçileri bu kurumlar aracılığı ile temin etme yolunu seçiyorlar. Bu bürolar kendilerine başvuran işçilerin asıl işvereni durumundalar. Bu nedenle işverenle aralarında bireysel iş sözleşmesi mevcut değildir. Bu durum işçilerin, yasal düzenlemelerle kendilerine tanınan sosyal ve ekonomik haklardan yararlanmalarını engelliyor. Kısmi çalışma, geçici çalışma türleri çoğu Avrupa ülkesinde işgücü piyasalarında etkinliğini artırmış, özel istihdam bürolarının büyük çoğunluğu geçici istihdam bürosu olarak faaliyet göstermeye başlamıştır. Bu bürolar veri tabanı oluşturarak kendilerine bağlı çalışan kayıtlı elemanlarını, bir işyerinde çalışma süresi bittikten sonra mesleki bilgi ve beceri açısından uygun oldukları başka işlerde, işyerlerinde istihdam ederek adeta işçi kiralama yoluna gidiyorlar. Sürekli iş değişikliğinin sendikal haklardan yararlanmayı engelleyeceği kesindir. Avrupa’da son yıllarda ses getiren etkin grevlerle birlikte biraz olsun canlanmaya Türkiye’de özel istihdam büroları, büyük çoğunlukla işveren müşterilerinden gelen talepler doğrultusunda işgücü ihtiyacı doğan işe uygun nitelikte lisans eğitimi, mesleki eğitim alan, gerekli teknolojiyi kullanabilecek donanıma sahip olan eleman bulma işini üstlenen kurumlar olarak faaliyet göstermeye başlamışlardır. Bu kurumların işe yerleştirmede başarı sağladığı kitle deneyimli işsizler veya başka iş arayanlardır. Deneyimsiz, yeni mezun gençlerin işe alımlarda pek tercih edilmediği hatta çoğu iş ilanında deneyim sahibi olmanın ön koşul olarak belirtildiği, deneyimsiz işsizlerin başvurularının, özgeçmişlerinin özel istihdam büroları tarafından değerlendirmeye bile alınmadığı sıkça karşılaşılan durumlardır. Esasen bunun, acil olarak çözüme kavuşturulması gerekiyor. Bu konuda öğrencilerin okula devam ederken çeşitli dönemsel işlerde çalışıp deneyim kazanmalarının sağlanmasının sorunun çözümünde etkili olacağı belirtiliyor. Ancak burada firmaların biraz daha esnek olması büyük başlayan sendikacılık, düzene uymanın getirdiği bedel yarar sağlar. Deneyimsiz, yeni mezun işsizlerin neticesinde her geçen gün karşısına çıkan yeni stajyer olarak belli bir ücret karşılığında istihdam yapılanmalarla mücadele etmek zorunda kalacağa edilerek iş öğrenmeleri sağlanıp, memnun kalındığı benziyor. takdirde tarafların karşılıklı anlaşmasıyla bu Geçici istihdam büroları Türkiye’de mevcut elemanların istihdam edilmeleri daha doğru bir değildir. Fakat işverenler tarafından sıklıkla esnek yöntem olur. Nitekim öğrencilik döneminde yapılan çalışmanın bir gereği olarak bu tür bürolara imkan çalışma ile öğrencinin ne oranda başarı sağlayacağı, tanımak gerektiği vurgusu yapılıyor. Bu yanlış kanı, öğrenciden ne kadar verim alınacağı tartışma esnek çalışma biçiminin, çalışma sürelerinde konusudur. esneklikten ziyade, daha çok kısa ve geçici süreli Teknolojik gelişmelerin tüm çalışma yaşamına istihdam biçimi olarak algılanmasından yansımasıyla, önceki dönemlerde olduğu gibi gazete kaynaklanıyor. Oysa ki geçici süreli işler için süresi ilanı ile iş aramanın pek kabul görmediği bir ortamda belirli hizmet sözleşmesi yapmak suretiyle de işçi özel istihdam büroları neredeyse tüm Türkiye çalıştırılması yürürlükteki iş mevzuatı açısından çapındaki istihdam olanaklarını sunması nedeniyle mümkündür. Ayrıca son yıllarda yüzeysel bir öngörü işgücü piyasalarında önemli bir açığın kapanmasını ile her ne kadar işsizliği azalttığı gibi bir kanı ortaya sağlıyor. Bu bağlamda özel istihdam bürolarına atılıyorsa da kısmi çalışma, geçici çalışma, içinde işsizlik ve istihdam politikalarında önemli görevler bulunulan ekonomik koşullarda bağımlı çalışanlar için sürdürülebilir bir çalışma biçimi değildir. Yüksek düşüyor. Sadece iş ve işçi bulmaya yönelik aracı kurum olmaktan öteye giderek danışmanlık ve eğitim enflasyon, bir işte hizmet süresi sona erdiğinde başka faaliyetlerine önem vermeleri gerekiyor. Veri tabanlarında kayıtlı bulunan İşKur panosunu takip eden işsizler... elemanları vasıflarına uygun olan işte tam süreli olarak istihdam etmek ve iş arayan özellikle yeni mezun gençlere iş dünyası, verimlilik, meslekte etkin ve başarılı olma yolları ve süreçleri, kariyer planlama gibi konularda eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunma faaliyetleri işgücü piyasalarını canlandıracağı gibi işçi ve işveren taraflarının da daha bilinçli olarak iş yaşamlarını sürdürmelerine katkı sağlar. Üniversitelerde seminer çalışmaları düzenleyerek çalışma hayatına atılmaya hazırlanan öğrencilerle bir araya gelip onların geleceğe yönelik kaygılarını dinleyip, sorunlarını çözecek doğrultuda projeler geliştirmelerinin de büyük fayda sağlayacağı kuşkusuzdur.