Katalog

6 SONUÇ BİLDİRİSİ Aliyev, Gül ve Saakaşvili... C S TRATEJİ tersi durumunda ise ulaşılması hedeflenen Türk Birliği birbiriyle anlaşamayan Arap Birliği benzeri eylemde değil söylemde bir birlik olmaktan öteye geçemeyecektir. Örneğin sonuç bildirisinde yer alan ve Türk halklarının yaşadığı coğrafyanın tanımlanması merhalesinde ortaya çıkan kavram kargaşası Türk Birliği’nin gerçek bir "birlik" arz etmesi için daha uzunca bir yol kat edilmesi gerektiğini göstermektedir. Sonuç bildirisinin hazırlanması için kurultayın ikinci günü 6 komisyon (Uluslararası İlişkiler, Medya ve İletişim, Ekonomik, Ticari, Mali ve Turizm, Bilim, Eğitim ve Teknoloji, Kamu Yönetimi ve Hukuk, Dil ve Kültür, Gençlik) çalışma yaptı. Kurultayın üçüncü gününde hazır olan sonuç bildirisi komisyon raporlarına göre hazırlanmış olsa da Komisyon raporları ile sonuç bildirisi arasında farklılıklar da bulunmaktadır. Sonuç bildirisi mevcut konjonktür ve küresel politik yapı dikkate alınarak hazırlanmıştır. Sonuç bildirisinde yer alan şartlar bir zorunluluk değil tavsiye niteliğindedir. Bu nedenle bildiriye imza atan devletler bu koşullara uymakla yükümlü değildirler. Sonuç bildirinsin ana konuları ise şunlardır: ? Türk Devletler Birliği’nin oluşturulması için ideolojik, hukuksal ve kurumsal altyapının oluşturulması, ? Türk Cumhuriyetleri Devlet Başkanları Zirvesi sekreterliğinin oluşturulması, ? Ermenistan’ın işgal politikasına karşın Türk devletlerinin Azerbaycan’a destek vermesi, ? KKTC’nin (bildiride Kuzey Kıbrıs olarak geçmektedir) izolasyondan kurtulması için Türk cumhuriyetlerinin çabalarının birleştirilmesi, ekonomik, bu bağlamda kültürel ve politik ilişkilerin kurulması, Kıbrıs Türklerinin haklarının savunulması için Türkiye’ye destek verilmesi, ? Irak Türkmenlerinin savunulması için Türk Cumhuriyetlerinin uluslararası alanda işbirliğini yoğunlaştırması, ? Türkiye ve Azerbaycan lobi teşkilatlarının koordinasyonunun geliştirilmesi, ? AB üyeliği için diğer Türk Cumhuriyetlerinin Türkiye’ye destek vermesi, ? Türk halklarının yaşadığı coğrafyayı kapsayan Avrasya ekonomik ve politik birliğinin kurulması ve Tacikistan ve Gürcistan’ın da bu birliğe davet edilmesi, ? Ahıska Türkleri’nin kendi topraklarına dönmelerinin desteklenmesi, ? Gürcistan Azerbaycanlılarının sorunlarını gündemde tutulmasının desteklenmesi, ? Hocalı katliamının soykırım olarak tanınması için Azerbaycan’ın çabalarının desteklenmesi, ? Karabağ’dan sürgün edilen Azerbaycan Türklerinin haklarının korunması için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde dava açılmasının teşvik edilmesi, ? Ermenilerin "soykırım" iddiaları bütün Türklüğe karşı bir adım olarak değerlendirildiği için soykırım iddialarıyla mücadelenin Türk Cumhuriyetlerinin dış politikalarının öncelikleri arasına dahil edilmesi, ? Ortak alfabe için çalışmaların yoğunlaştırılması, ? Türk Dünyası ilimler akademisinin kurulması için çalışmalar yapılması, ? Türk Dünyası bilim kütüphanesinin sanal versiyonunun hazırlanması, ? Diğer devletlerin topraklarında toplu halde OLASI ETKİLERİ Kurultayda Türkiye ve Azerbaycan devlet ve bilim adamları arasında şahsi ilişkilerin çok üst düzeyde olduğu açıkça gözlemlendi. İlk defa Türkiye dışında bir yerde yapılmış olması bu dalganın Azerbaycan dışında diğer Orta Asya Türk cumhuriyetlerine yayılacağı ve arzu edilen Türk Dünyası bütünleşmesine yakınlaşılacağı umudunu artırıyordu. Kurultay Türkiye ve Türk Devletlerinin yer aldığı Hazar Havzası, Güney Kafkasya ve Orta Asya coğrafyası açısından hassas bir dönemde gerçekleştirildi. Böylece bu coğrafya ile ilgili devam eden mücadele için kurultayın sonuç bildirisinde Türk devletleri de kendi planlarını açıklamış oldu. Fakat kurultayın 11.’sinin düzenlenmesine rağmen kurultay Türk devletlerinin planlarının dikkate değer bir plan olması için daha yapılması gereken çok şey olduğunu ortaya koydu. Türk kimliğinin çok önemli olduğu Bakü’de bu toplantının düzenlenmesi Azerbaycan’ın kendi kimliğinin dışa vurumu olarak da değerlendirilebilir. Azerbaycan muhalefeti kurultaya davet edilmediyse de Tük ismiyle bu kurultayın düzenlenmesi muhalefet tarafından da rağbet gördü. Tabii ki bu kurultay Azerbaycan iktidarının 2008 cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki durumunu olumlu etkileyecektir. Kurultay ayrıca Azerbaycan’da kimlik tartışmalarına yönelik de tutarlı bir yanıt oldu. Birçok etnik ve mezhep kimliğinin bir arada yaşadığı Azerbaycan’da Türk kimliğinin devletin kendi kimliği olarak benimsediğini ortaya koydu. Bu aynı zamanda Azerbaycan Türkü’nün kimliği üzerine oynamak isteyen dış güçler için de önemli bir cevap oldu. Kurultay sırf bu nedenle yapılmamış olsa da Türkiye ve Azerbaycan iç siyaseti açısından da iktidar partilerinin hükümetteki pozisyonlarını pekiştirecek sonuçlara neden olacaktır. Bunların yanı sıra kurultayda Irak Türkmenlerine yönelik özel ilgi de gösterildi. Irak Türkmenlerini Azerbaycan Milli Meclisi Başkanı Oktay Esedov özel olarak kabul etti. Kurultayda dikkat çeken bir diğer husus da Avrupa Konseyi’nden davet edilen Türk kökenli milletvekillerinin kurultaya katılabilmek için kurultayın isminin daha farklı bir şekilde konulmasını istemeleri oldu. Bu milletvekillerine göre kurultayın isminin bir ırk ve etnik temelli olması kurultaya PanTürkizm damgasının vurulmasına neden oluyor. Fakat Avrupa ve ABD’deki Türk lobi teşkilatlarının temsilcileri kurultaya katıldılar. Kurultaya katılanlar ise tam tersi bir talepte bulunarak kurultayın ismindeki Türk dilli devletler kısmını eleştirerek bu bölümün Türk devletleri şeklinde olması gerektiğini vurguladılar. yaşayan Türk halklarının (Rusya, Ukrayna, Moldova, Makedonya, Bulgaristan, Irak, Gürcistan) ana dillerindeki ders kitaplarının temin edilmesi ve varlıklarını korumak için destek verilmesi (bu maddeye İran’da yaşayan 35 milyon Türkün dahil edilmemesi kurultayda çok büyük eleştirilere neden oldu), ? TİKA koordinatörlüğünde Türk Dünyası belediyeler birliğinin kurulması, ? Türk devletleri hukuk sistemlerinin uyumlu hale getirilmesi, ? Türk devletleri Parlamenterler Asamblesi’nin oluşturulması, ? Türk devletlerinde yabancı yatırımlar için uygun ortamların oluşturulması, bu ülkelerin birbirlerinin pazarlarına girmelerinin kolaylaştırılması, bürokratik engellerin ortadan kalkması ve serbest ticaret bölgelerinin oluşturulması, ? Türk işadamları ve girişimciler arasında işbirliğinin geliştirilmesi, ? Türk devletleri ulusal petrol şirketleri arasında işbirliğinin geliştirilmesi ve Hazar havzası enerji kaynaklarının tüketici ülkelere ulaşması için Türkiye’nin pozisyonunu desteklenmesi, ? Doğalgaz ve petrol üreticisi olan Türk devletleri arasında OPEC benzeri Türk Devletleri Ekonomik Birliği’nin kurulması. ? Bunun dışında sonuç bildirisi gençler ve çocuklar arasında yakınlaşmanın geliştirilmesi için bazı projeler öngörmektedir. Çok iddialı bir içeriğe sahip olan sonuç bildirisi gerçek anlamda Türk devletlerinden Azerbaycan ve Türkiye’nin birçok sorununun çözümünde işbirliği önermekte ve bir Türk birliğinin oluşturulması için zemin olabilecek niteliktedir. Bununla birlikte sonuç bildirisinde yer alan bazı kararlar erken ve bu aşamada uygulanması zor kararlar olarak tanımlanabilir. Gerçekleşmemesi kurultayın diğer 10 kurultaydan farklı olmadığını gösterecektir. Daha büyük hedefler koyup ulaşamamaktansa daha küçük hedefleri gerçekleştirerek büyüklere ulaşmakta fayda vardır. Örneğin ekonomik birlik ve OPEC benzeri bir teşkilattan önce Türk devletleri tarafından ortak bütçenin oluşturulması daha gerçekçi bir hedef olabilirdi. Bu konuda özellikle Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan maddi yükü kaldırabilecek potansiyele sahip ülkelerdir. Alınan kararların uygulanması kurultaylarda pasif kalan Orta Asya Cumhuriyetleri’nin kurultayı ciddiye almasını ve önemli güç merkezlerinin plan yaparken Türk devletlerini dikkate almasına neden olacaktır. Bunun