Katalog

8 Türkiye, Kafkasya’daki ortağı... C S TRATEJİ Azerbaycan kıtasal önemde Em. Tuğg. Nejat ESLEN ürkiye’nin güvenliğinin ağırlık merkezi batıdan doğuya kaymış durumda. Aslında, sadece Türkiye için değil, küresel jeopolitik anlamında da doğunun değeri ve önemi batıya oranla artmaktadır. Çünkü, enerji kaynakları doğuda yoğunlaşmıştır. Yeni jeopolitik güç merkezleri doğuda ortaya çıkmaktadır. Geleceğin ekonomik zenginlikleri ve pazarları da doğudadır. Doğu Anadolu ile birlikte Güneydoğu Anadolu’dan oluşan Anadolu’nun Doğusu’nun güvenliği ise Türkiye’nin güvenliği içinde öncelik kazanmaktadır. Çünkü Anadolu’nun Doğu’su, enerji zengini Ortadoğu’ya, Hazar Havzası’na yakınlığı, Ortadoğu ve Orta Asya’ya istikametindeki jeostratejik hamlelerle ilişkisi, su kaynakları, kırılgan etnik yapısı ile öne çıkmaktadır. Ayrıca Anadolu’nun Doğusu, Türkiye’nin Orta Asya ve Avrasya’nın kaynakları ve zenginlikleri istikametinde yapabileceği jeostratejik açılımlar için ise çıkış kapısı oluşturmaktadır. Türkiye’nin güvenliği ve geleceği Anadolu’nun Doğusu’na, Anadolu’nun Doğusu’nun güvenliği ise dış kaynaklardan körüklenen etnik kırılganlıkların aşılmasına, su kaynaklarının korunmasına, Kıbrıs’ta statükonun sürdürülmesine, Irak’ın Kuzeyi’nde Türkiye’nin yaşamsal güvenlik çıkarlarına ters düşecek oluşumların engellenmesine ve Karadeniz’de inisiyatifin kaybedilmemesine bağlıdır. T "Azerbaycan, Hazar Havzası ve Orta Asya zenginliklerini içeren şişeye giriş sağlayan yaşamsal önemdeki tıpa olarak tanımlanabilir." Z. Brzezinski Hürmüz Boğazı, Babülmendep Boğazı, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı gibi dar coğrafi bölgelerden geçmek zorunda olan Basra Körfezi enerjisine kıyasla çok daha güvenli bir enerji köprüsü oluşturmaktadır. Hazar Havzası enerjisini Anadolu üzerinden batıya taşıma yeteneği olan Azerbaycan bu özelliği ile Rusya coğrafyasını baypas eden yeni bir enerji köprüsünü oluşturma imkanı sağlayarak kürsel enerji güvenliğinde önemli bir rol oynayabilmekte, bu nedenle de Avrupa ve ABD çıkarları açısından Azerbaycan’ın jeostratejik değeri yükselmektedir. Ayrıca Azerbaycan, Rusya üzerinden batıya açılan enerji yollarına alternatif oluşturmak, Avrasya’nın enerji kaynaklarını ve güzergahlarını kontrol etmek, Karadeniz’e ve Güney Kafkasya’ya girerek Rusya’yı çevrelemek, Orta Asya’ya erişim yollarını garanti etmek, Hazar Denizi’nde nüfuzunu artırmak, İran’ı ve Orta Doğu’yu bölgeden etkilemek isteyen ABD için jeostratejik önem taşımaktadır Avrasya enerjisini batıya aktaran köprü, gelişmiş bir ekonomi, model bir devlet, kardeş ve hami bir ülke ve güvence anlamına gelmektedir. AZERBAYCAN’IN ÖNEMİ K Güney Kafkasya’da güç mücadelesi devam etmektedir. Türkiye ile birlikte ABD, Rusya, İran ve hatta Çin ve İsrail bu güç mücadelesinin içindedir. Güney Kafkasya Anadolu, Karadeniz, Güney Akdeniz, Ortadoğu ve Orta Asya coğrafyalarının kesiştiği bölge; Türkiye’nin güvenlik kuşağı ve jeostratejik atlama tahtasıdır. Azerbaycan ise Türkiye’nin Güney Kafkasya ve Avrasya jeostratejisinin hem ağırlık merkezini ve hem de eksen ülkesini oluşturmalıdır. Bunu sağlamak için Türkiye’nin öncelikle bir Güney Kafkasya jeostratejisi olmalıdır ve Türkiye’nin Güney Kafkasya jeostratejisi şu kilit sorulara cevaplar aramalıdır; ? Güney Kafkasya’nın Türkiye’nin güvenliği ve refahı bakımından önemi nedir? (Türkiye’nin Güney Kafkasya ile ilgili güvenlik ve refah çıkarları nelerdir?) AYBEDİLMİŞ TOPRAKLAR ? Türkiye nasıl bir Güney Kafkasya arzu etmektedir? (Türkiye için ideal Güney Kafkasya ne Rusya için Güney Kafkasya ve Azerbaycan, anlama gelmektedir?) kaybedilmiş topraklar, Karadeniz ile birlikte güney ? Güney Kafkasya’da hangi güçler arasında hangi istikametinde açılımı sağlayan çıkış, ABD çıkarlar için mücadele cereyan etmektedir? çevrelemesine karşı direnme bölgesi, kendi enerji AFKASLARIN TÜRKİYE’YE ETKİSİ ? Türkiye, Güney Kafkasya’da ABD’nin, kozuna karşı geliştirilebilecek rakip alternatif enerji Rusya’nın, İran’ın, İsrail’in, Çin’in nüfuzunu Anadolu’nun Doğusu’nun ve Türkiye’nin nasıl engelleyebilir veya dengeleyebilir? güvenliği, Güney Kafkasya’daki gelişimler ile de ? Güney Kafkasya’daki ABDRusya güç çok yakından ilgilidir. Çünkü, coğrafi yapısı mücadelesi Türkiye için bir fırsata dönüşebilir nedeni ile Anadolu’nun Doğusu ile Güney mi? Nasıl dönüşebilir? Kafkasya bir bütündür; coğrafi yapısı ve ? Türkiye, hangi dengeler için hangi güçler karakteristikleri nedeni ile Güney Kafkasya’yı ile işbirliği yapabilir? Anadolu’nun Doğusu’ndan soyutlamak ise ? Güney Kafkasya’da hangi etkenler mümkün değildir. Güney Kafkasya, istikrarsızlığa neden olmaktadır? İstikrar nasıl Anadolu’nun Doğusu istikametinde kuzeyden ve sağlanabilir? doğudan gelişebilecek jeostratejik açılımları ? Türkiye, Güney Kafkasya’da nüfuzunu nasıl engelleyen bir coğrafi blok, Türkiye’nin Avrasya artırabilir, Güney Kafkasya’yı kendi açılımları için ise bir jeostratejik atlama taşıdır. çıkarlarına göre nasıl şekillendirebilir? Bu nedenle de Türkiye’nin Güney Kafkasya’daki ? Türkiye, Azerbaycan’ı kaybetmeyi nasıl gelişimleri etkilemesi, bunu yapabilmek için ise önleyebilir? bölgede aktif rol oynaması gerekmektedir. ? Türkiye, Azerbaycan ile nasıl Türkiye’nin Güney Kafkasya’nın kilit ülkesi bütünleşebilir? Azerbaycan ile ilişkileri ise hem Güney ? Türkiye, Azerbaycan üzerinden Avrasya’ya Kafkasya’daki gelişmelere aktif katkılar ve nasıl girebilir? Azerbaycan üzerinden Avrasya’ya açılım Günümüzde refah enerji, girişim, tecrübe, imkanları sağlamak bakımından hem de Hazar Bölgesi enerji kaynakları, mevcut ve planlanan iletim hatları teknoloji, pazar, genç ve dinamik nüfus ve Anadolu’nun Doğusu’nun ve Türkiye’nin güvenlik kavramları ile örtüşürken ve bütünleşirken güzergahı için çıkış noktası anlamına gelmektedir. güvenliğinde Güney Kafkasya’nın önemi nedeni ile Türkiye ve Azerbaycan’ın bu konularda karşılıklı Tarih boyunca Azerbaycan, Hazar Denizi önem kazanmaktadır. Türkiye’nin yakın ilişkiler çıkarlarını dengeleyebilecek önemli değerleri vardır. güneyinden Hindistan’a, Hazar Denizi Kuzeyi’nden geliştirmek zorunda olduğu Azerbaycan’ın, küresel, Geleceklerini garanti etmek için etkin jeostratejik Orta Asya’ya açılan ticaret yollarının kilit giriş ülkesi kıtasal ve bölgesel jeopolitikjeostratejik önemi vardır. güçler doğunun enerji kaynaklarına ve pazarlarına olmuştur. Günümüzde ise Azerbaycan, Avrasya Coğrafi konumu ve özellikleri nedeni ile Azerbaycan yönelirken Türkiye, jeopolitik mantığı olmayan AB pazarlarına uzanan ticaret yollarının kritik ülkesi olarak dünyanın en önemli ülkelerinden biridir. Azerbaycan süreci, Genişletilmiş Ortadoğu projesi ile gerçek değer kazanmaktadır. Avrasya’nın jeostratejik eksen ülkesidir, çünkü; çıkarlarından uzaklaşmakta; gerçekçi hamleler yapmak Azerbaycan, coğrafi konumu ve enerji kaynakları ile Azerbaycan, Hazar Havzası ve Orta Asya enerji için ortam oluşunca da PKK terörü ile meşgul Avrasya’nın Ortadoğu, Kafkasya ve Orta Asya’dan kaynaklarına açılım ve erişim için kilit bir giriş noktası edilmektedir. oluşan yaşam sahasının içinde yer almakta; ayrıca, Orta görevi yaparken Hazar Havzası’ndan ve Orta Asya’dan Dünyada tarihi, etnik, kültürel, dini, coğrafi bağları, Asya’ya, Ortadoğu’ya yapılacak jeostratejik açılımlara batıya açılan ve açılacak olan enerji ulaştırma hatlarının güvenlik ve refah çıkarları ile Türkiye ve Azerbaycan üs ve lojistik destek sağlama yetenekleri ile de öne (damarlarının) kesiştiği, bütünleştiği coğrafi bölge kadar birbirine yakın ve birbirini bütünleyen iki ülke çıkmaktadır. olarak önem kazanmakta, batıya açılan enerji yollarının yok gibidir. Azerbaycan, Türkiye’nin güvenlik ve refah Güney Kafkasya’daki dengelerin kilit ülkesini çıkış kapısını oluşturarak küresel enerji güvenliği içinde çıkarları için yaşamsal değer taşımaktadır. Türkiyeoluşturan Azerbaycan, Güney Azerbaycan ile kilit rol oynamaktadır. Azerbaycan üzerinden BaküAzerbaycan ilişkileri, hem iki ülkenin geleceğinin, hem bütünleşerek genişleme ve güçlenme potansiyeli ile de TiflisCeyhan gibi doğrudan Akdeniz’e indirilen veya de bölgedeki jeopolitik dengelerin belirlenmesinde anlam ve önem kazanmaktadır. kıta üzerinden Avrupa’ya açılacak enerji yolları, önemli rol oynayabilme potansiyeli de taşımaktadır. Türkiye, Azerbaycan için batıya açılış kapısı, K