Katalog

10 için bir turnasol kağıdı gibi göstermiş, Predrag Bulatoviç liderliğindeki bağımsızlık karşıtı partilerin koalisyonu ise "Hep Birlikte Yugoslavya İçin" sloganı ile seçimlere girmişler ve seçimlere katılım oranı Karadağ tarihinde bir rekor olarak değerlendirilen yüzde 81.8 olarak gerçekleşmişti. Seçim sonuçları ise dikkat çekiciydi: Yugoslavya yanlısı koalisyon oyların yüzde 40’ını alırken bağımsızlık yanlısı koalisyon yüzde 42’ye yakın bir oy almıştı. Karadağ’ın bağımsızlık talebinin Sırp milliyetçiliğini yeniden kabartacağından endişe duyan AB, 2006 Ocak ayı başında Karadağ referandumunu Kosova müzakerelerinin sonuca bağlanacağı varsayılan 2006 sonbaharına kadar erteleme önerisi götürmüş fakat bu öneri Karadağ hükümetinde kabul görmemişti. AB VE CEPHELEŞME Şubat ayının sonlarında AB’nin Karadağ özel elçisi Miroslav Lajcak’ın yaptığı görüşmeler sonucunda iktidar partisi (Sosyalist Demokrat PartisiDPS) AB’nin tavsiyelerini kabul etmişti. Buna göre, referandumun geçerli sayılması için kayıtlı toplam seçmen sayısının en az yüzde 50’sinin referanduma katılmış olması; bağımsızlık talebinin kabulü için verilecek ‘evet’ oylarının en az yüzde 55’i bulması ve bağımsızlık istemeyenlerin referandumu boykot etmemeleri; ettikleri takdirde referandumun geçerli sayılmayacağı şeklinde başka referandumlarda olmayan, sadece bu referandum için ortaya konan özel şartlar bulunuyordu. Bu durum neyin göstergesiydi? AB’nin aslında Karadağ seçimine pek sıcak bakmadığı ve Balkanların zaten yeterince bölünmüş bir coğrafya olmasından dolayı yeni bölünmelerin yaratabileceği milliyetçi tepkilerden ciddi endişe duyulduğu yorumu genel bir kabul görebilecek niteliktedir. Karadağ’da 2006 Mart ayı sonlarına doğru başta DPS (Sosyalistler Demokrat Partisi) olmak üzere bağımsızlıktan yana olan partiler bağımsızlık Bağımsızlık kutlamalarında Karadağ ve Gürcü bayrakları yan yana... oy vermelerinin gerektiği yorumları yapılıyordu. statüsü için yapılacak kampanyaya ortak katılım Etnik açıdan karmaşık bir yapı gösteren anlaşması imzaladılar. Bu koalisyona karşı Karadağ’da 2003 sayımına göre nüfus 616.200. Bu Sosyalist Halk Partisi öncülüğünde dört muhalif nüfusun yüzde 43’ü kendisini Karadağlı olarak partisi ortak kampanya anlaşması imzaladılar. tanımlarken yüzde 32’si Sırp, yüzde 8’i Boşnak, Bu cepheleşme sürecinde bağımsızlık yüzde 5’i Arnavut ve yüzde 4’ü Müslüman olarak karşıtlarının kampanyalarını Djukonoviç’i karalama tanımlamaktadır. Bu açıdan özellikle Boşnak ve stratejisine dayandırarak Djukonoviç’i kendisi için Arnavutların seçimlerde kullanacakları oyların "özel" bir devlet kurma isteği ile suçlamasına önemi büyüktü. karşılık muhalefetin Karadağ’ın bağımsızlığına karşı çıkması ve devlet birliğinin devam etmesini savunmalarının hiçbir mantıklı ve gerçekçi nedene OŞNAK VE ARNAVUT FAKTÖRÜ dayanmadığı, asıl muhalefet nedeninin Djukonoviç Boşnaklar ve Arnavutlar Karadağ nüfusunun ve Partisine yönelik olduğu bağımsızlık yanlısı yaklaşık yüzde 13’ünü oluşturuyorlar. 2002 siyasiler tarafından dile getirilmekteydi. Bu açıdan seçimlerinde Boşnak ve Arnavut oylarının yaklaşık muhalefetin Djukonoviç’i yüzde 4 olduğu dikkate hedef alan seçim alınırsa tercihlerinin stratejilerinin referandum üzerinde büyük bir hata belirleyici bir etkisinin olduğu olduğu açıktır. görülüyor. Bağımsızlık yanlısı Avrupa’nın hareketin azınlıkların ilgili ülke ve desteği konusunda daha kesimlerinin şanslı olduğu biliniyordu. büyük bir Zira ne Boşnakların ne de dikkatle takip Arnavutların Sırbistan ile ettikleri arad ağ’d aki halk bir ortaklığı sürdürme oyla mas ının geniş bir katılım ile referandumla profesyonel ve sakin bir ortam içerisin konusunda istekli ilgili seçim de gerçekolacaklarını düşünmek leştiğini bildirmekten memnuniyet öncesi anketlere duyuyorum. mümkün değildi. Bununla göre, seçmen Bu, oylamanın meşruluğu için önemli dir. İlan edilen resberaber Karadağ nüfusunun safları ve mi sonuçlar göstermektedir ki, bağ ımsızlık yandaşları yüzde 8’ini oluşturan tercihlerinin kazanmıştır. Bütün taraflar sonuca sayg ı duymalı ve AvBoşnakların yoğun olarak seçmenin rupa değerleri ile standartlarının kab yaşadığı Sancak bölgesinin, ul edilmesi temelincoğrafya ve yaş de uzla şma sağ lanm Sırbistan ile Karadağ ası için çalışmalıdır. esaslarına göre Şimdi ben Belgrad ile Podgorica’nın arasında kalan sınır bölgesi saflaşmaya sonucun pratikolması nedeni ile Boşnaklar teki uygulamasına başlanması için başladığını doğrudan iletişime arasında referandum göstermişti. geçmesini bekliyorum. Gerekli kriterle r yerine getirildiöncesinde bazı tereddütler Buna göre, ği takdirde özellikle Eski Yugoslavya için Uluslararası yaşanması son derece yaşlı nüfusun Savaş Suçları Mahkemesi (ICTY) ile işbirliği içindedoğaldı. Çoğunluk ve Sırbistan ile Avrupa bakış açısı, Sırbistan’a oldu bağımsızlık yanlısı bir tutum ğu gibi, Karadağ’a da açıktır. içinde iken bazı Boşnaklar Sonuçların nihai olarak onaylanmas bağımsızlığın kendilerini ı sürecini bekleböleceğini ve sınırın yen Avrupa Komisyonu şimdi, Bakanla r Konseyi için iki kesinleşmesi halinde bazı ayrı teklif hazırlayacaktır: görüşmeler de yetkili olacak akrabalarının Sırbistan bağımsız Karadağ temsilcileri için yen i İstikrar ve İşbirtarafında kalacağını liği Anlaşması (SAA) teklifi ve birl düşünerek bağımsızlığına eşik devlet ardılı olan Sırbistan’ın temsilcileri için değ mesafeli yaklaşmaktaydılar. iştirilmiş bir SAA teklifi. Buna karşılık Karadağ Teklifler, elde edilen sonuçları sağ toplam nüfusunun yaklaşık lamlaştıracak ve yüzde 56’sına tekabül eden görüşmelerin üzerinde devam edeceğ i ana temeli oluşArnavut nüfusun bağımsızlık turacaktır. yanlısı harekete destek verdiği kuvvetle tahmin ediliyor. komşu bölgelerin Bu konuda yapılan resmi açıklamalar her iki bağımsızlığa karşı; etnik unsurun da bağımsızlık yanlısı tutumunu genç nüfus ve gözler önüne seriyor. Karadağ Parlamentosu Başkan Adriyatik Yardımcısı Rifat Rastoder yaptığı açıklamada, sahillerinde yaşayan "Karadağ’lı Boşnakların da Karadağ’ın kesimin ise bağımsızlığına oy verecekleri"ni duyurmuştu. Aynı bağımsızlık şekilde Arnavut Demokratik Birliği Başkanı Ferhat yönünde görüş Dinoş da yaptığı açıklamada "Arnavutlar bağımsız belirttikleri, genel Karadağ’a destek vereceklerdir" demişti. Seçim siyasi eğilimin bu sonuçları konusunda henüz ayrıntılı bilgiler mecrada gelişmekte yayınlanmamış olsa da, Boşnak ve Arnavut olduğu, bağımsızlık azınlığın oy tercihleri konusunda şu tahmini blokunun birkaç yapmak mümkün; Arnavutlar bağımsızlık yanlısı oy puan ile önde verirken, Boşnaklardan bir kısmı yukarıdaki haklı gitmesine rağmen endişelerinden dolayı bağımsızlığa hayır oyu vermiş bunun yüzde 55’e olabilir. henüz ulaşamadığına dikkat çekilmişti. EKLENTİLER VE OLASILIKLAR Yüzde 55’lik orana Referandumun sonucu, Belgrad ile Podgorica ulaşabilmek için arasında gelecekteki ilişkiler ve ortak malların Karadağ’da yaşayan bölünmesi konusunda yapılacak müzakerelerin birtakım önünü açıyor. SırbistanKaradağ Anayasa Tüzüğüne azınlıkların da göre, devlet birliğinin bütün uluslararası bağımsızlık lehinde C S K TRATEJİ B Olli Rehn’in Karadağ referandum sonucu üzerine yorumu: B