Katalog

hai'tanın konusnıası Inönü'yle çalışma yaşamı üzerine ERBtL TUŞALP nkara Genel Başkanı A Prof. ErdalSODEPçalışma yaşamını Inönii düzenleyen yasalarla "sendikaların özgür içinde, ama sendikalara siyasel yasak. Bu çelişkiyi nasıl yorumluyorsunuz? İNÖNÜ Bu durum demokrasi ile bağdaşmayan bir çelişkidir. özgur demokrasiler içinde sendikalann toplumlardan soyutlanarak siyasal yaşamın dışında tutulması söz konusu olmamalıdır. Bütün demokrasilerde sendikalann toplumun bütün sorunlarında ve onların çözümlerinde sözleri vardır. nlmadıklarını" söyledi. Prof. lnönü çalışma yasalarının "rejimin niteligini" oluşturduğunu söyleyerek "Bugünkü yasalann oldugu gibi devam etmesi ve onlara dokunulmaması Özal iktidarı ddneminin niyeti içindedir." dedi. Inönü'yle çalışma yaşamı üzerine söyleştik. Işçiler açısından önemli kısıtlamalar yaşandı ve yaşanıyor. 12 Eylul oncesinde yaşanan olaylarda sizce işçilerin sorumluİugu ne orandaydı? INÖNÜ Demokratik siyasal rejimin askıya alındığı dönemlerde genel olarak işçi hakları ve özgürlükleri sınırlamalardan yasaklamalara kadar ulaşan durumlarla karşılaşırlar. Ülkemizde de zaman zaman böyle olmuş ve grevin işlemediği durumlar yaşanmıştır. Kabul edilen yeni sendikalar yasası ile toplu iş sözleşmesi, grev ve lokavt yasası olağanüstu dönemin etkisi altında oluşmuştur, özgür demokrasi ile çelişen yanları vardır. Kısıtlamalar ve yasaklar oldukça çoktur. Bu yasalarla sendikalar özgür değildir. Serbest toplu pazarlık ve grev hakları sınırlanmıştır Sınırlamalar kimi durumlaıda yasaklara dönüşmüştUr. Bu yasalar 12 Eylül öncesinin olaylarına bır tcpki olarak doğmuştur. Fakat şunu hemen saptayabıliriz: 12 Eylül öncesinin anarşi ve terör ortamının ve yaşanmakta olan enflasyon olayının doğmasında genellikle işçilerin ve sendikalann bir rolü ol Yüriırlukteki sendika, toplu iş sözleşmesi ve grev haklannı genel demokratik hak ve o/gurlukler açısından degerlendirir misiniz? İNÖNÜ Sendika, toplu iş sözleşmesi ve grev haklannı ve özgürlüklerini düzenleyen yeni yasalar, biraz önce de değindiğimiz gibi, son derece sınırlayıcı hükümlerle doludur. Bu yasalar her dönemde ve her yerde rejim yasaları olmuştur. Çalışma yasaları rejimin niteliğini yansıtırlar. Bu yasalann özgürlükçü demokrasi ılc bağ daşmayan sınırlamalardan ve kısıtlamalardan anndırılması eerekir SİVASKT 8 4 Eşyanın doğası Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanılması ile siyasal yaşama katkı sizce nasıl sağlanır? İNÖNÜ Bütün sosyal denıokrat partilerin temelınde ışçıler ve onların temsilcileri sendikalar vardır. Sendika hak ve özgürlükleri sendikaları sosyal demokrat partiler ile yakın işbirliğine ve dayanışmaya götürür, eşyanın doğası da bunu gerektirir. Özal iktidarının işçi işveren ilişkilerine bakışını nasıl degerlendiriyorsunuz? İNÖNÜ Yeni iktidarın bir sosyal po• litikası olduğıı söylenenıez. Bugünkü yasalann olduğu gibi devam etmesi ve onlara dokunulmaması Sayın özal döneminin niyctı içındcdir. Izlemeyc koyulduğu eko yasalaranız demokrasiyle çelişiyor Ekonomik bunalımların doğmasında işçilerin çok az rolü olur. Bu bunalımlardan en çok etkilenen ve yük taşıyan kesimi işçiler oluşturur. nomik programın temelinde scndikasızlık, toplu pazarlıksızlık ve greve yer vermeyen bir düsünce vardır. Özgıir sendikacılık sizce nedir? İNÖNÜ Bizim gözumüzde özgür sendikacılık kendi çalışmalarını özgürce duzenleyebilen ve toplumun sorunlarumı çö/ıımunde soz sahibi olma hakkına sahip olan scndikacılıktır. Kuşkusuz her kurum gıbı sendikalar da demokratık ılkclcre ve kurallara uyarak çalışmalarını ve faaliyetlerini düzenlemek durunıundadırlar. Nasıl grev yapılacak? Hak grevinin >asal ulınaklan çıkarıldıgı orlamda grevin anlamı var mı? İNÖNÜ Yeni yasalarda grev hakkının kullanılması son derece SINIRI ANDIRILM1ŞTIR. Hükumetlere grevlerı erteleme ve bir bakıma ışlcmezlığe götürme yetkilcri tanınmıştır. Ayrıca hak grevlennin Demokratik rejimin askıya alındığı dönemlerde genel olarak işçi hak ve özgürlükleri sınırlamalardan yasaklamalara kadar uzanan durumlarla karşılaşır. mamıştır Kimi olaylara doğru teşhis konmamasından ötuıu, tepki özgür sendikacıhkla bağdaşmayacak sınırlamalara kadar gitmiştir. Bu yasalar kuşkusuz ele alınma"ıdır. Önemli bir yargı Ulke ekonomısi ne zaman çıkmaza girse işçi ucrcilerinin yuksek oldugundan yakınıyorlar. Bu konuda sizin düşünceniz nedir? İNÖNİI Ekonomik bunalımların doğmasında işçilerin çok az rolu olur. îşçiler bu bunalımlardan en çok etkilenen ve yük taşıyan kesımi oluştururlar. Türkıye'de de böyledır ve böyle olmuştur. İşçi ücretlerinin ekonomik bunalımların nedeni olduğunu ileri sürmek önemli bir yargıdır. öyle olmadığı 1979 yılından beri izlenen düşük Ucret politikalarıyla ortaya çıkmıştır. 197984 döneminde işçi ücretleri yüzde 50'ye varan bir satınalma gücü kaybına uğramıştır. 1979'dan önceki kimi artışlar birıkmış yctcrsızliklcri bir ölçUde telafi edebilmiş ve iyileşmeler ulusal gelirin artış hızlannı hiçbir zaman geçmemiştir. Çalışma yasaları rejimin. niteliğini gösterir. Varolan çalışma yasalarımızda kısıtlama ve yasaklar çoktur. Bu yasalarla sendikalar özgür değildir. yasaklanması yolu ılc başka nitelıklı bir sınırlama da getirilmiştir. Bu dıırum toplu ış sözleşmelerıni uygulamama doğıultusunda verilmiş olan ve adaletsizlik yaratabılecek bir ödün nitelığı taşımaktadır. YHK'nın sosyal hukuk alanında nasıl bir yerl var sizce? İNÖNÜ Bugünkü yasalar içinde YHK'nın ayrı bir yeri var. Yetki alanı çok genişletilmiştir. Bu yasalarla işçi işveren ilişkilerini düzenleyen ilkeler zaman içinde zorunlu bir tahkım sıstemıne bütünü ile dönuşebilir. Böyle bır durum ise demokratik kurallarla ve özgür sendikacılık aıılayışı ile kuşkusuz bağdaşamaz. Demokrasi ile Dağdaşmayan çelişki Yurt ge/ilerinizdc çeşitli işçi tupluluklan sizi karşılıyorlar. tşçller aklif siyaset LİDER OLUNCA Prof. Inonu yurt gezisinde. öpen öpene... (Fotoğraf: RIZA EZER)