Katalog

SİYASET 84 13 Yeni bir Arjaııt iıA a Juıacak dersler JACOBO TIMERMAN kozalağının güney G üney Amerika ile askerler arasında ucundaki ülkelerde siyasal iktidarı elinde lutan siviller hiçbir zaman iyi bir ilişki olmamıştır. Yirminci yüzyılın ilk altmış yılında siviller, yönetimdeki yerlerinin her zaman askerler tarafından alınabileceğini bilmişler ve bundan korkmuşlardır. Generaller ve albaylar iktidara geldiklerinde ise, bir zaman gelip bunalıma düşebileceklerini ve iktidarı yeniden politikacılara devretmek üzere seçime gitmek zorunda kalabileceklerini her zaman bilmişlerdir. Sürekli gidip gelen bu sarkaç 1970'lerin başında durduruldu. 1973'de Uruguay'da, gene 1973'de Şili'de ve 1976'da Arjantin'de yeni ve köktenci bir askeri ideoloji egemen oldu Güney Amerika'ya. Bu ideoloji ulusal guvenlik, sürekli savaş, Marksist uluslararası yıkıcilık ve Üçüncü Dünya Savaşı korkusu ustune karmakarışık bir teoriler salatasından oluşmaktaydı. Daha önceki dönemde askerler, poliıikacılar arka kapılardan birini her zaman :tcık bırakrmşlardr askeri yöneticiler, bir gün mutlaka meydana geleceğinden emin oldukları bir sona, kışlaya dönuşe ha/ırlıkh olmak için ellerinden geleni yapmışlardı. Bu geriye dö acobo Timerman, ülkesı Arjantin'de General Videla'nın askeri yönetimi sırasında, sahibi olduğu "Opinion" gazetesini çıkanyordu. Bir süre sonra, ortadan kaybolan ve bir daha da kendilerinden haber alınamayan binlerce insanın adını gazelesinin / başsayfasmda yayımladı. Askeri yönetım hemen gazeteyi kapatmakla yetinmedi, Jacobo Timerman'ı da gazetesinde yayımladığı kayıp listesının arasına katıverdi. Timerman, 1977 nisamndan 1979 eylulüne kadar hapishanede kaldı. Daha sonra bir süre ev hapsinde tutuldu, oradan da dort yılsürecek bir stirgune gönderildi. Timerman'ın teksuçu, gazetecilık göreviniyerine getirmesi ve insan haklarını savunmasıydı. Arjantinli gazetecinin başından geçenler, Amerikah yönetmen Linda Yeüen'in çevirdigi ve başrollerinde Roy Scheider ve Liv Ulman'm oynadıkları "Adı, Hücresi ve Numarası Bilinmeyen TLtuklu" adlı filmle beyazperdeye de yansıdı. Jacobo Timerman, Arjantin'de seçimlerin yapılrnasından ve Raul Alfonsin'in başkan seçilmesinden sonra ülkesine döndü. Yüksek Mahkeme'nin karartna karşın kendısini hapiste tııtan General Videla'yı, kendisini evinden kaçırıp işkenceyaptıran Buenos Aıres eski Polis Muduru General Camps'ı mahkemeye verdi, Timerman'ın burada sunduğumuz yazısı, 19 mart günlü Newsweek 'de yayımlandı. nüşun barışçı bir bieimde, sivil yöneticilerle çatışmaksızın vc mahkemeler kurulmaksızın gerçekleşmesi için çaba harcamışlardı. Sonra birden geçen yıl Arjantin'de seçimlcr yapıldı. Seçimler, yalnızca yedi yıllık askeri yönetime son vermekle kalmadı, aynı zamanda ülkenin yönetimini Raul Alfonsin'e, yarım yüzyıldır ilk kez 07gurce seçilen bir devlet başkanına teslinı ctti. Arjantin'de demokrasinin yeniden doğuşundan alınacak ilk ders şudur: Askeri aşırılık, Güney Amerika'nın güney ucundaki ülkelcrin cn önemlisinde başansızlığa uğramıştır. Ellerindeki olağanüstü güce ve uyguladıkları ezıyel ve işkenceye kaışın, askeri yöneticiler iktidarı ellerinde tulamamışlardır. Arjantin'i tam bu kargaşa içine sokmuşlar ve Lalın Amerika'nın en zengin ulkesinin ekonomisini yıkıma surüklemişlerdir. Bugün Latin Amerikalılar biliyoılar ki, askerlcrin gucü ne denli sınıısı/ olıırsa olsun sivil yönetime dönmc umudu her zaman vardır. Gene bıyorlar kı, bu ke/, sıvillerin gelişi, askerlerin kışlalarına çekilmelerinden öte anlamlar taşıyor. Çunkü bugün Arjantin'de askeri ve sivil mahkemeler, "Kirli Savaş" (askeri yönetimin muhaliflerine karşı giriştıği yok etmc mücadelesi) sırasındakı cinayctlerden ve ınsan haklarının çeşitli biçimlerde çiğnenmesinden sanık kişileri yargılamaktadır. Köpriileri attılar Ne var kı, 1970'lcrde iktidara gelen askeri yöneticiler kendilerini sivıl topluma bağlayan tum köpruleri attılar. Taktik bir gcri çekiliş hazırlamayı akıllarının ucundan bile geçirmcdiler; askeri yönetimin kuşaklar boyu süreceğinden zerre kadar kuşkuları yoktu. Eğilim hâlâ var ama... Bu durum, silahlı kuvvetlerin sol terörün bastırılmasında hâlâ rol oynadığı Vene/uela, Kolombiya, Peru ve Ekvator'daki sivil rejimleri güçlepdirmektedir. Hiç kuşkusuz, yeniden bir sürekli savaş ve sınırsız askeri iktidar ideolojisi yaratma eğilimi hâlâ çok büyüktur. Ama Arjantinli askeri yöneticilerın bugün içinde bulundukları güç durum, bu tur eğilimleri etkisiz kılabilir. Bir bütun olarak Güney Amerika acısından, Arjantin'de demokratik yönetimin geri gelişinin en önemli sonucu budur. Bunun ufak tefek etkileri, askeri hükumetlerin bulunduğu iki komşu ülkede, Şili ve Uruguay'da daha şimdiden hıssedilmektedir. "Yeni" bir Arjantin'in doğuşu, aynı ?amaııda, Latin Amerika demokrasileri arasında daha yüreklı bir ıttıt'akın ortamını oluşturmuştur. İktidara gelclı daha 11 halta olan Alfonsin, Venezuela ve Kolombiya devlet başkanlarıyla göruşnıuştur. Mart ayında Meksika Devlet Başkanı Miguel de la Madrid Hurtado, Buenos Aires'i /iyaret edccek. Bu dört ülkede, ba/.ı temel sorunlar konusunda ortak bir cephe kurına yolunda acık bir istek vardıı: Latin Amerika'nın 350 milyar dolara varınış bulunan dıs borçları; ABD de dahil olmak üzere Kuzey ve Güney Amerika'nın tüm ülkelerinin suç sayması gerekcn insan hakları ihlalleri; Orta Amerika'da yabancı birliklerin varlığı; ve surmekte olan askeri daıbe tehditleri. Contadora Grubunun uyeleri olarak Meksika, Vene/uela ve Kolombiya bu ilkelcrı Orta Amerika'da savunmuşlaıdır. Şimdi artık, Latin Amerika'nın pılneyinde de aynı hedefleri amaç edinen biı ıılkeye güvenebilirler ve tum I atin Amerika adına daha rahat konusabilııleı. (Kullur Servisi) Arjantin'den bir "e.'ıkı zaman"goruntüsü...