Katalog

StYASET 83 Brandt dönemınde ızlenen bır dızı reformun tatlı anısı sılınıyor, Schmıdt yönetıtnı altında ışçıler basbayağı "kazanılmışı koruma" mücadclcsme gırışmek zorunda kalıyordu Alman Sendıkalar Bırlığı DGB'nın eskı Başkanı, şımdı SPD'nin ünlülerınden Heınz Oscar Vetter, 1980 dolayındd "Farli, buyuk endustrinin temsilcilerine fazla taviz veriyor," demck zorunda kalmıştı. "Bu dcvam ederse hukumete karşı bir şeyler yapmuını/. gerekeeek." Sosyal Demokratlann hcr şeye rağmen kazandığı 1980 seçımlennden yaklaşık bır yıl sonra, Stuttgart'ta 70 bın ışçı SPDFDP hu kümetını protesto edıyor, SPD ıçınde, "partili sendikacıların partiye karşı gosteriler düzenlemesi" önenılı bır tartışma konıısu oluyordu. Hükümetın sosyal guvenlık alanındakı uygulaması "Gayrı Sosyal Politika" dıye adlandırılıyor, mıtinglerde "Schmidı, bu tarafa don!" pankartla rı görulüyordu Üstelık, SPD'nin "temsili demokrasi"nın politikaya genış bır katılımı dıştalayan "temsili" nıtehğımn ta/la ağır basmasından ötüru yönetıcılennın kendı çıkarları nı yeterince savunmadıklarına ınanmaya başlayan işçiler bir yandan, büyük sendikacıların adının kanştığı konut yolsuzluğu olayı öbur yandan sendıkacıları sıkıştırıyordu Bunun doğal sonucu, onların da SPD ağırlıklı hükümcte yüklenmesıydi SPD, solundakı kesımler ve hareketlerle arasındakı larıhı uçurumlar ne kadar derın olıırsa olsun, bunlarsız varolmamıştı. Toplum hayatında çeşıtlı değışımler ısteyen değışık kesımler, seçımlerde SPD'ye oy vermıştı SPD, sağa karşı toplunıun "sol yarısı"nın uzerınde yaşamıştı Haklarını koruma mucadelesı konu&unda sağlam bır geleneğı olan Alman ışçılerıyle arasına gıren soğukluk haylı sarsıcıydı Sosyal Demokrat Partı, bütun bu gelışmelerın sonucunda, 1982 sonbaharında ıktıdardan düştüğunde toplumun dınamık bır kesımının özlemlerını temsıl eden "umut" partısı olmaktdiı çok uzaklardaydı Ama bu kadar da değıl, çevre kırlenmesıne karşı mücadelc, nükleer enerjinın insan hayatı acısından arzcttığı tehlıkelerden korunma, politikaya kıtlcscl katılım, sılahlanma yarışının önlenmesı... Ve bır araya geldıklerınde sıyasal toplumsal hayatın tamamını kaplayan bırçok konuda sosyal dcmokratlardan umudu kesmış kesımlerın karşısında gıderek güçlcncn Yeşıller, Alternatıfler, AntıNükleer Hareket, Barış Hareketı gıbı alternatıfler artık ellc tutulur bıçımde bulunuyordu Bu "kesimler"ın önemlı bır dılımını SPD'nın tabanı, özellıkle genç tabanı oluşturuyordu. Schmıdt hükümetıne karşı 1982 sonbaharı ıçın protesto göstenlerı planlayan, hukümet duştuğü ıçın bunları yapmaya fır sat bulamayan ışçıler, yıne de SPD'nin kaybctmedığı dayanağıydı Büyük ölçude "hasbelkader". Ama bu kesımde de partı acısından sorun vardı. "Aşın solcıılarla aynı yolda yurüme" fıkrını uzun sure kâbus gıbı gören sendıkaular, tabanlarından gelen baskılarla Barış Hareketı'nın taleplerıne yanaşıyorlardı 1981'de DGB Ulusal Kongresı "Oria menzilli nukleer fuzeler Avrupa'ya yerleştirilemez" kararı almıştı. Gerçık 10 ekım 1981'dekı Buyük Banş Gösterısı'ne DGB resmen katılmamıştı ve bunun önemlı bır nedenı, nükleer fuzelecasusluk skandalının polıtık sorumluluğunu Ustlenerek "çekilmesini bilmiş", uluslararası düzeyde saygınlığa sahıp polıtıka üretıcı ve yürütücu Brandt... Wılly Brandt, partı ıçıne yönelık doğal sonucu Schmıdt'ın harcanması olan sürecı Yeşıller'ce dıle getıren sosyal sorunlara, taleplere kısmen sahıp çıkarak başlattı Tam seçım arıfesınde, önce Yeşıller'ı "muhatap almadığını" söyledi, hemen ardından, ba/ı sorun ve taleplcrı onların elınden alma ope rasyonuna gırıştı. Uyandırmak ıstedığı ımaj, "Çocuklann haklı olduğu noktalar yok degil. Ama bunları ancak doğru duriıst, guçlu, koklu, bizim gibi bir parti gerçekleştirebilir. O çocuklar degil" yolundaydı. Asıl bu çıkışın devamı önemlı. Seçımlerde SPD yenılgıye uğradı ve bır süre muhale fette kalacağı garantılendı. Schmıdt vc yakın çevresının "En kısa zamanda yeniden iktidar" önerılerı dıkkate alınmadı. Böylece Brandt artık "iktidar sorumlulugu''ndan, "gereklilikler"ın baskısından kurtıılmuş bır partının, "Nihayet ne iktidar ortagı Hur Demokratlar'a ne başkasına taviz vermek zorundayız, nihayet 'saf sosyal demokrat pulilika izleyehilecegiz" havasındakı tabanına seslenecektı Ve seslendı "Sağ blokun solunda yeni çogunluk yaratalım!" Böylece SPD iktidar makamlarının bulunduğu "orta yeri" terk ederek toplumun "sol yansı"nın üzerınde 15 yelim, sonra tavır belirleyelim" tutumu hem de 1982 nısanındakı Münıh Kongresı'nde alınaıı "Goruşmeleri izleyelim, 1983 sonbahanndaki kongrede tavrımızı saptarız" kararı partı ıçı kapışmanın ertelenebılmesını sağlamıştı Seçim sonrası ve yumruk Seçım sonrasında nükleer füzelere karşı olumsuz kamuoyu tepkısı çok daha köklcştı ve genışledı Cenevre'de havanda su döğülup uzlaşma yönunde adımlar gecıktıkçe tüzeler daha somut bır tehlıke halını aldı Barış Hareketı yeni yandaşlar ka/andı SPD tabanının bunlara paralcl radıkalleşmesı olgunlaştı 22 ekım 1983'te, Wılly Brandt Bonn'da onbınlerce barış gösterıcısının karşısına çıktı, "Nukleer fuzelere hayır!" deyıp yunı ruğunu sıktı, kürsüye ındırdı. Bu yumruk aynı zamanda Schmıdt'ın de katasına ındı sayılır "Fiizelere hayır" 181^ kasımda SPD Köln'de hem Avrupa Parlamentosu seçımlerı ıçın adaylarını saptama amacıyla oiağaıı kongresını hem de nukleer fuzelere karşı kesın tavır kararlaştırma amacıyla bır olağanuslu kongre topladı Kongre oncesınde SPD yonetımı top lanarak delegelere sunulmak uzere kendı göruşünü formüle ettı Daha önce koşullu da olsa NATO kararına fıılen evet demış bır partı yonetımı olarak, geçmıştekı tutuma kaynakhk eden motıfleıle bağlan tılar kuruldu ve, "SPD tederal Alman topraklarına Amerikan orta menzilli nukleer fuzelerinin yerleştirilmesine karşıdır," dendı Cenevre görüşmelerının devam etmesı, ABD'nın fuzelerı yerleştırmeyı durdurması, Sovyetler'ın Avrupa'ya yönelık orta menzilli füzelerını azaltmaya başlaması talep edıldı Karar ıçın oylama 27'ye 5 bıttı Sadece Schmıdt, Savunma eskı bakanlan Apel ve l eber, Başbakanhk eskı Musteşarı Wıschnıwskı ve Malıye eskı bakanı Matthöfer karşı oy kullandılar Fuzelere evet dıyenlerın yönetım kaiındakı hezımetını kongredekı yenılgı ızledı 4(X) kadar delegeden sadetc 14 kışı füzelerın yerleştırılmesıne başlanmasını ıstedi Fuzelere hayır kararına evet dıyenler sayılmadı bıle Bir dunya goruşu olarak sosyal demokrası, sıyasalfelsefi konsultasyonlara konu oluyor. Buna yol açan, Federal Alman sosyal demokratlarımn geçırdiği çalkantı. Uzun yıllar boyunca başlıca uğraşlan "Biz vatan haini, servet duşmanı değiliz"i kamtlamak olan sosyal demokratlar, kimlik değiştirme sureçlerinin sonunda devlet partisi olmayı başardılar. Başbakan Schmıdt'in "gereklilikler" ve "iktidarsorumluluğu"nca yonlendırilen yonetici partisi, şımdi Willy Brandt 'm "ilkelerine bağlı" kit/e partisi halıne mi geliyor? rın davetçısı Schmıdt'ı 'Sırtından vurmama" ısteğıydı Ama "gaynresmi", fıılı du rum, yanı ülkede göstenlerı önlemekle gö revlı polıs>lerın bır kısmı dahıl pck çok ınsanın Banş Hareketı'ne gıderek yaklaşması daha belırleyıcıydı. 6 mart 1983 seçımlerıne SPD, "komployla devrilmiş, gadre ugramış", ıklıdarı kay betmış ve "haysiyetıni korumuş" partı ımajıyla gırerken, Yeşıller son derece canlı, dınamık propagandalarıyla SPD'nin tabanına seslenıyor, partının solunda cıddı bır tchdıt oluşturuyorlardı. Nukleer korkunun her yanı sardığı ve buna karşı hareketın bebek arabalarıyla aılelerı, yaşlı kadınları sokaklara dökmeye başladığı bır ortamda, Avrupa'ya fuzeler yerleştırılmesı kararının "baba"lanndan Schmıdt haylı sevımsız bır ımaja sahıplı Çeşıtlı eyaletlerde SPD'lı yönetıcılerın Yeşıller'e karşı takındığı olumsuz tutum "devlet partisi" SPD görüntusünun sürmesıne yol açıyordu. lşte bu sırada Wılly Brandt atağa kalktı Ispanyol lçsavaşı sırasında Cumhurıyetçı lere ülke dışından yardım ve destek ışlerını koordıne eden ırtıbat adamı olarak çahşınış, Nazılerın sosyal demokrasıyı sılıp süpüruşunu yaşamış, II. Dünya Savaşı son rasının (yukarıda sözü edılen) ortamını görmüş geçırmış, 1966'nın Buyuk Koalıs yonunda Dışışlerı Bakanlığı gıbı krıtık bır görev yurutmüş, savaş sonrasının ılk sosyal demokrat ağırlıklı hukürnetının Başbakanı olmuş, Başbakanhğa kadar sızan bır varolmaya yeniden yönelecektı Şınıdı yaşanan, ışte bu yönelış Iktıdardan duşüşun zamanın Başbakanı Schmıdt ıçın bırçok yerden düşüş anlamına geleceğı, 6 mart seçımlerı oncesınde bellı olınaya başlamıştı. Brandt'ın çıkışı, SPD'nin yılların tecrubesıne sahıp Başbakanını değıl paılı genel başkan yardımusı IlansJochen Vogel'ı başbakan adayı göstermesıyle eş zamanlıydı. Ve Vogel şu anda en hayatı konu halıne gelmış bulunan nükleer füzeler konusunda seçım propagandası konuşmalannı "muhtemel mubalefet" habercısı motıflerle süslüyordu. Schmidt huzuru sağlıyor 1970'lerde Federal Almanya'nın ıkıncı önemlı olayı ekonomık değıl bıraz polıtık bıraz da "polisiye"ydı Kızıl Ordu Fraksıyonu (RAF) ve 2 Ha/ıran gıbı sılahlı örgutler bombalarna, soygun, adam kaçırma gıbı eylemlerı ardarda dızıyor, dzımsanmayacak bır sempatızan kıtlesı onları desteklıyordu. Bır yandan da nukleer santrallere karşı, polıtık olnıaktan çok "sosyal" denebılecek bır hareket gelışıyordu Nüklcer santral yapım alanları ışgal edılıyor, polısle çatışanlar, gözaltına dlınanlar arasında sadece "militan gençler"ın bulunnıadığı görılluyordu Schmıdt hukümetı "huzur ve düzen"ı sağlamak üzere çok kararlı davrandı En kuçuk şüphe U7erıne bınlerce kışının fışlen dığı, gozetlendığı bır denetım kuruldu Sı lalılı eylemulere gözdağı vermek ıçın RAF onderlerının hapıshanede "intihar etmelerl" senaryosu düzcnlendı ve uygulandı Hukumetın "teroru bastırma" önlemlerı gerçı halkın buyuk çoğunluğunca onaylanıyordu uma bu onlemlerın hedetı önce "terorist" ıken sonra "sempatizanlar kitlesi" halıne dönuşunce, buna hükümetın "aykırı unsurlar"a karşı gosterdığı hoşgörunun bırden daralıvermesı cşlık edınce Schmıdt önderlığındekı SPD tarafından "gozden çıkarıldığını" duşünen kesımler çoğaldı Bugun Federal Alman parlamentosuna gır mış bulunan Yeşıller dahıl bırçok hareketın yukarda sozu geçen zemınden doğduğu gözönune alınırsa, SPD'nin "beslenme kaynaklan"nın bu sureçtc ne bakımdan kı sıtlandığı anlaşılır Nıtekım, 6 mart 1983 seçımlerınde SPD'nin 1%1'den bu yanaen az oy sdyısını lutturnıası, Yeşıller'ın doğrudan doğruya SPD labanııu kemırmesı, sosyal demokratların yaşadığı "konum kayması"nın sonucu "Evetle hayır çelişmiyor" Brandt, kısa süre önce "Kendimizi yeniden bulma toplantısı olacak," dcdığı kongrede, bır sure onı.esının "fuzelere evef'ıyle şımdıkı "hayır" arasmda "partinin hekası" acısından ılışkı kurmak ıçın ustahklı bır manevra sergıledı. Aslında ta seçım propagandalarından berı başlattığı bu manevranın Ö/u, "NATO kararına vaktiyle ses çıkartmayışımız bugunku reddedici tavrımızla çelişmiyor" ıddıası Nıtekım hem Vogel hem Brarjdt, "NATO kararından hareketle," dıye konusuyorlar, "fuzelerin yerleştirilmesine karşı çıkma noktasına varan bir çogunluk var. Biz de bunun icindeyiz." Brandl ayrıta, "NATO kararına karşı fikirlerimi zamanında ortaya sermedim, çunku Başbakanın (Schnıidt'in) hareket yetenegini kısıtlamak isteıni>orduıtı", dedı ü /aman "iktidar sorumluluğu" vardı, şımdı yok Şımdı kongıede Barış Hareketı'nı öven (ve bu nedenlc uzun uzun alkışlanaıı), partı ışlerıyle layıkıylu uğraşabıl mek ıçın Avrupa Parlamentosu ıçın aday lık dahı koymayan, barış mııınglerınde kursülerden "Fuzelere hayır!" dıye seslenen Genel Başkanın yeniden yukselışı var Lastikli tutum Aslında SPD'nin Avrupa'ya yerleştırılecek Amerıkan fuzelerı konusundakı tutumu başlangıçtan berı oldukça elastıkıydı Yanı, bazı yazarların SPD'yı eleştırırken dedıklerı gıbı, "içine her tutumun girebilecegi, daha sonra istenen yone çekilebilecek olçude muğlak"... 1979'dakı Berlın Kongresınde SPD, Cenevre'dekı ABD Sovyet nükleer pazarlığına ılışkın olarak şu kararı almıştı "Goruşmelerin hedefi, Sovyet fuzlerinin ve Dogu ve Batı Avrupa için ortaklaşa kararla^tırılacak hiçimde orta menzilli fıı/elerin azaltılması yoluyla Batı Avrupa'ya yeni orta menzilli fuzeler yerleştirilmcsini gcreksi/ kılmaktır."Vogel'ın seçım propagandasında kullandığı tema da buydu Hcm bu ara formıil hem Vogel'ın de dahıl olduğu bır yonetici grubunun "Cenevre goruşmelerinin sonucunu bekle