Katalog

Alıııaıı sosyal demokrasisi "niyeti bozdu" ııııı? UMİT KIVANÇ B ır polıtıka ve yönetım anlayışı, bır toplum dü7enı tasavvuru, bütünüyle bır dünya görüşu olarak sosyaldemokrası, Avrupa top raklarına getırılen Amerıkan nükleer füzelerıyle bırlıkte sıyasal, felsefi tartışmaların odağına taşınıyor. SPD'nın sembolık ve karı/.matık kımlığını hâlâ bellı ülvulerde koruyan lıderı Willy Brandl'ın "yenıden yukselişi" dıye adlandınldtı surecın öbur yuzunde, 8 yıl kadar dünya pulıtıkasının "yapılmasına" en übt duzeyden katılan son derete ıtıbarlı polıtıkacı, eskı Ba^bakan Helmut Schmıdt'ın "çokuşu" var Başbakan Schmıdt'ın "gereklilikler" ve "soruınluluklar"ca yönleıı dırılen ıktıdaı purtısı, şımdı, Brandt'ın "sosyal hedefler" ve "ozlemler'Me hareket eden kıtle partısı hahne mı gelıyor' Sosyal Denıokratlar, II Dunya Savaşı sonrasında yenıden kurulduklarında sıyasaltoplumsal duzeydc kesın ve sağlam bır ye re oturmamiblardı kendılerınm de kı^kırt tı2ı mıllıyet^ılık rıızgârları I Dunya Sava ),ı yıllarında vaktıyle enternasyonalıst olmalarının ausını sosyal demokratlardan (,ıkarmış, 191823 arasında Almanya'dakı sol ayaklanmaları bazı yerlerde sıddet kullanarak basiırmanın larıhı mırası sol taraf larına asılma/ bır sınır çekmıştı Nazı ık tıdarı onUrı da sollarındakı güçlerle bırlıkte e7ip dağıtmış, sosyal demokratlar o zaınana kadarkı toplıımsal muhalefet hareketlerının özlemlermı taşıyan kcsımlere kar^ı daha bır "ayıplı" duruma duşmUs lerdı II Dunya Savaşı ertesınde, Avrupa'ııın "Sovyetleştirilmesi" korkıısu ve Soğuk Savaş koşullarında sosyal demokratlar, tarıhı tercıhlerını daha bır sındırmış olarak, en buyuk öncını "Bı/ vatanmillet haiııı, mal mulk duşmanı dcgılıı"! kanıtlamaya vermısleıdı Bu hatlar uzerınde Hırıstıyan Demokratlarla yarı^amdydLaklarından, Alman yurttaşlannın çoğu bu "erdem'Mere onem verdığınde zaten büyuk sağ partılerı s«.ı,tığınden, 2425 yıl muhalefette kaldı lar partı gözönüne getırıldığınde şu yukarda anlaülan süreç " N e iİRİsi var?" dıye kar şılanabılıı belkı Ama unutınayalıtn kı bu gün bıle SPD'yı "Mos>kova'nın S. kolu" diye nıteleyen sağcı polıtıkatılar <,ıkabılıyor Bu çelışkıh, ıkılemlı, bazen ıronık du ruınlar, SPD'nın tunhınm ağırlığmı bıı tur lü uzerınden atdinayı^ının sonuı.u Schmıdt'ın yonlcndırıulığmdekı SPD, yıl larca uğraşıp bu ağırlıktan kuıtulmanın cşığıne geldığı donemde ıktıdardan du$tü Şımdı Schmıdt de partıye yön verenler ma sasından dıiştü ve SPD'nın en yetkılı dğız lanndaıı radıkal türküler dökulüyor 1965 seçımlerınde o ana kadarkı en buyuk başarısını clde ederek bır yıl sonra Hırıstı yan Demokratlarla bırlıkte "Buyuk Koalisyon" oluşturan SPD, 1969 seçımlerınde ana ıktıdar partısı hdlıne gelmıştı Iktıdaı ortağı, geı,en sonbahardakı ıktıdar değışımı skandalının kahramanı Hur Demokrat Partı'ydı (J DP) Sosval Demokıatlar 1982 sonlaTina kadar, buyuk böluınıı havlı "parlak" geven bır ıktıdar sürdurduler 1974, bu sureçte ttncmlı bır tarıh Vanın da çah'jan bu göıevhnın (Guıllaume) Demokratık Almanya C umhunyıtı'nııı uasıı su çıkması ü/enne Başbakan VVılly Brandl vekıldı, yerınc Helmut Schmıdt geçtı bu ta rıhte Şımdı "Brandt'ın yenıden >uks«li>ı, Schmidt'in duşuşu" dıye ı/lenen gelışme lenn tohumları da atılmış oldu Brandt artık "iktidar sorumlulugu" kuygılannı da ha a/ taşıyan, 'Sosval demokrat hedef ve ılkeleri' kalasında daha çok yaşatan bu partı önderıdır Schmıdt'se Batı'nın ıkıntı büyük gutunun Başbakanı, bır hükümetdevlet adamı Temsilci demokrasisi Sosyal demokratlann ıktıdarı, "temsili demokrası" fıkrının mükcmnıelleştırılmı^ al ternatıf uygulamalanndan bırını oluştur muştu Her seyın anahtarı oUn bır "meşruiyet" kavramının yönlendırıcılığı altın da, "du/enin unsuru" kabul edılen butıın guı,ler "temsilcılerı" araLilığıyla ıktıdaı la dıyalog ıunde olabılıyordu Burada bclırleyıtı olan, ısverenlerın en önde gelen, ağır lıklı ısımlerının bır yanda, her bırı kosko (.aman örgutselmdlı odaklar halındckı sen dıkaların en ust kademelerının öbur yan da, SPD onderkrının de ortada oturduğu "sosyal diyalog" olayıydı Parlamentoda ıfadesını bulmayan çesıtlı demokratık ınısyatıf grupları ve hareketlerc karşı SPD'nın polıtıkası "hosgortT'ydu "Meşruıyel" sı nırlaıı bıınlar ıvın ^ızılnustı /aten Dunyd ekonomısınde 1973 petrol zammı ertesınde yasanan çalkantı, 1970'lerın son larına yakla^ılırken lyıce kcndılennı hısset tıren güvlukler, Federal Alman ı> hayatın ; da bır dönem başarıyla snrdürulen "al guluın ver gulum" maıuarasını kdrartmaya ba^lamıştı SPD'nın, ışverenlere kendını "duıenıktidar partisi" olarak kabul ettır me uğrasj ba^arıya ulaşmışken, bu ke/ de partının aııa dayanağı sendıkalarla arası açıhyordu Gecikmiş tarihi atlım 1959 yıhnda SFD "tarihı bır adım"ı gecıknıış olarak attı Bad uodesbcrg'de formule edılen progranıla, SPD, anık "sınıf partısı" dcgıl "halk partısı" olduğunu ılan et tı Ydkın /arııana kaddi pdrtının unlu "sacayagı"nın bır bacağı olan polıtıka kurdu Herbert Wehner 30 hazırdiı 1960'da parlanıentoda sıyasal lıterature dltı vızılı ola idk gtv'n bır konusma yaptı ve pdrtının ye nı konunıunu dosta du^mana bıldırdı Batı tttıtakının ıkınu guçlu dınanıosunu koalısyonlarla 16 yıl yoneten, bu surenın azımsannıayacak bölumunde Federal Al man buyuk sanayıı ılc balayı yaşayan, Ba^bakanlık koltuğunda oturan başkan yardımcısı (Schmıdt) Avrupa'ya Amerıkan fu/elerının yerleştırılmesıyle ılgılı NATO kararıııın "baba.sı" ünvanını kazanmış bır H / H F R h HAY1K Wılly Brandt kursude. Yer: Bonn . larıh 1983 sonbaharı. . Arka plan: Onbınlerce barıs. gosterıcısı... (.ekırn: (•undu//dışv>akin plan. Hlm: Bır I ıdenn Yenıden Yukselısı Bir l'artının Radıkal Kıyafelını Kuşanısı...