Katalog

Atina'daki Küçük Asya Araştırma Merkezi'nin duvarlarmda poster yapılmış siyahbeyaz Papakathrepti ailesi mübadeleden önce objektife böylepoz vermiştL fotoğraflar asılı. Birçoğunda mübadeleden önce Rum okullannda öğrenim gören Bergamatzınir arasındaki Horozköy'denyerelgîysüer içinde bir Rum. OğTenCller Vai*... 'mMB 1 kez'inpersonelivemaliolanaklanhedeflerine ulaşmada yetersız kalıyordu. Anadolu'da yaşayan Ortodoks Rum nüfusunun kültürünü ve tarihini kâğıda dökmek gibi kutsal bir hedefe, bu konudabilgi verebilecek son birkaç kişi ölmeden önce ulaşmaya çalışmak Merkez'ın günlük işlemlennı daha da acil bir havaya sokuyordu. Günümüzde Merkez, az sayıdaki çalışanıyla Akropol'den birkaç sokakötedeki tarihı Plaka bölgesinde, tunstlerle dolu bir caddede büyük bir neoklasık bınada faaliyet gösterıyor. Bugün çok daha mütevazı araştırma hedefleri ve aynı ölçüde yetersız malı kaynakları olan Merkez, Yunan ve uluslararasıtanhyazıcılığındakıgelişmelerden olmasa da şehırdekı halkın gündelık yaşamından kopmuş huzurlu bir mekândır. Bırarşıvegirmenınyolunubulmak siyasi ortamla bu ortamın şekıllendıği epıstemolojıkçerçeveyıanlamayıgerektirir ve ınsanların böylesi birarşıvi nası! kullandığı üzerıne kafa yormak da o günkü tarihi ana, tarıh bılgısıyle uygulamalarının günümüzdekı anlayiijina ışık tutar. Bınanın en üst katında yer alan küçük okuma salonuna sağlam tahta merdıvenlerden çıkılır. Bu odanın karşı duvarı önündekı metal dolaplarda Kapadokya bölgesıyle ılgılı belgelerbulunur; bunlar; ıçlerınde düzgünce katlanmış küçük kâğıtların olduğu sıra sıra zarflarla saklanır. Duvardakibronzmadalyonlar"Babalar'Y/>ateres) olarak tanınan veOsmanlıcabelge Kapadnkya'dan Selanik'e mübadele ilegelenler. (Selanik 1956) 145 bin sayfada mübadele "Türkıye 'nın Toplumsal Hafızası " var mtyok mu sorusu sonyıllann başlıca tartışma konulanndan. lletışım Yayınları geçen hafta aynı adı taşıyan bir kıtap yayımladı. Kitap, Esra özyürek 'in derlediği 11 makaleden oluşuyor. önsözde şöyle diyor Esra özyürek: "Toplumsal hafıza bugün dünya akademisyenlerı arasında büyüyen bir ilgi alanı. Önce tarıhıni sılen sonra da ona büyük bir heveslesarılan Türkiye toplumu, geçmışin kurgulanması ve hattrlanması konularında araştırmacılara essız bir kaynaksunuyor. Ehmzdeki kıtap, Türkıye çahşmaları alamnda sonyıllarda yazmaya başlayan venı kuşakakademısyen ve entelektüellerın toplumsal hafıza konusuna gösterdıklerı yoğun ılgının ürünü. Buyazılar, hatırlamanın ve unutmanm bırevsel olduğu kadarsosval vepolıtık bırsüreç de olduğunu ortaya kovuyor."Esra özyürekMıchıgan Ümversıtesı Antropolo/ı bölümünde 1930 'lara duyulan nus taljı, modernhk ve özellesme konulu bir doktora tezi hazırlıyor. Kitabın ıçinden aktardığımız bölüm mübadelenin ardından Atina da olusturulan bılgı ve belge merkezı üzerıne bir ınceleme. Makaleyi kaleme alan Penelope Papailıas New York City de büyümüş, halen Atina da vasa\ an bıraraştırnıacı Yunan toplumunda kısı s el belleğınyazılıp belgelenmesinde kullanılan sıyaset ve uygulamalar üzerıne çahşmaları var. Lozan 'da nüfus mübadeiesine karar verılmesınden yedi yıl sonra, 1930 yılında, kozmopolit bir aristokrat olan Yunan Melpo LogothetiMerlier, Küçük Asya Helenızmi 'nın tarıhı ve kültürünü yok olmaktan kurtarmak amacıyla Küçük Asya Etüdleri Merkezi'ni kurdu. Merkez, 1930'lann başlarından 1970'lerin başlanna kadar beş binden fazla mültecıyle yapılanropörtajlarla 145.000sayfayıaşanbir arşıv oluşturdu. Mültecı akını, ülkenîn ekonomık, aynı zamanda datoplumsal ve kültürelgelişımiaçısındanokadarbelirleyıcı oldukı, uzmanlarçağdaş Yunan ulusunun gerçek kuruluş tarihini 1832 olarak değil de, 1922 olarak kabul etme eğilimindedir.(...) Melpo Merlıer'in zamanında Merkez, başkentin seçkin kültürel ve entelektüel yaşamının kalbı olan Kolonaki semtinde yer alıyordu. Araştırmacıların çoğu hem masa işiyle saha çalışması, hem de Merkez'le Fransız Enstitüsü'ndekı süreklı işlerı arasında mekık dokuduğu ıçin, Mer Merlier'in Küçük Asya Etüdleri Merkezi'ndeki çalışma odası.