Katalog

27MAYIS2001.SAYI792 rikimini/.de sürgünlöğün de payı yok mu? Birikimimde sürgünlüğün payı, azımsanmayacak kadar öneml i. öncelikle Türkiyc'yi gündelik olarak değil, geçmişi ve geleceğiylekavramayaçalıştım. Bazeninsan ülkesini dışanda daha iyi kavrar. Ancak 70 başlannda dünya müzisyenleriyle, yazarlanyla tanışmak onların nasıl müzik yaptığını, nasıl yazdığını görmek de ufkumun açılmasına neden oldu. Türkiye'de o zamanlartabu sayılan çoksesli müzik çalışmalarımı başlatmamda beni çok cesaretlendirdi. Aynca.Nâzım Hikmet'insürgün şiirlerini bestelememde de îsveç'in büyük etkisi vardır. Karlı Kayın Ormanı bestesinin ana melodisi, evimin yanında karlarla kaplıormandayürürkenortayaçıkmıştı. Isveç'te olduğunuz y ıllarda sesiniz sizden önce ulaştı Türkiye'ye. Kimi kaset kapaklarınızın başkalarının fotoğraflarıyla piyasaya sürüldüğfinü biliyoruz. Neydi bunun hikâyesi? tsveç'e gıttığımde profesyonel birmüzisyen olmaya hiç niyetim yoktu. Her zaman olduğu gibi kitap yazma işiyle uğraşıyordum. Ama Oslo Radyosu 1973 yılında bendcn müzik yapmamı istedi. Bir programda parçalanmı söylcdim. O kayıt çok ilgi gördü ve çeşitli süreçlerden geçerek Belçika'da yayınlanan bir albüm kaydına kadar ulaştı. Albüm çıktıktan sonra bu işi yine unuttum, kitap yazmaya dcvam ettim. Aradan bir yıl geçtikten sonra Ortadoğu Teknik Üniversitesi 'nde okuyan kardeşim Ferhat Stockholm'e bizı ziyarete geldi ve Türkiye'de büyük gençlik kitlelerinin benim parçalarımı söyleyerek yürüdüğünü anlattı. Hayatımın en büyük şaşkınlık anıydı bu. Duyduklarıma inanamadım. Çünkü insan sürgündekendisini,körbirkuyunundibindekalmış bir taş gibi hisscder. Şarkılanmın yaygınlaşmış oluşu bana güç verdi ve Stockholm'dc ikinci, daha sonra üçüncü albümleri doldurup Türkiye' ye gönderdim. Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz ve Merhaba albümleriydi bunlar. Birinin kapağını Abidin Dino, ötekininkini ise Mehmet Sönmcz yapmıştı. Yani plak kapaklarında benim resmim yoktu. Türkiye'deki korsan kasetçiler, çok satan; listebaşı olan bu plaklan gözden kaçırmadılar elbette. Milyonlarca kaset sürdüler piyasaya. Ama benim resmimi bulamadıkları için de kaset kapaklanna gelişigüzel fotograflar bastı lar. Kimisinin üzerinde palabıyıklı bir halk ozanının, kimindc bir öğrencınin, kiminde Boğaz sırtlannda ağaca dayanmış romantikbirdelikanlınınresmıvardı. Türkiye'ye döndükten sonra Ülker'le birlikte bu kasetlerden 60 tanesini bulup satın aldık. O sıralardabirdergide"BinbirsuratZülfü"diye haberyaptı. Bunun sonucu olarak müziğimın telif hakkı hiçbir zaman bana dönmedi. Nâzım Türküsü albümümün 51 haftada 1 numarada kaldığı yıllarda bilc, 90 metrekarelik bir evdezoryaşayabiliyorveotomobilimizolmadığı için her yereotobüslegidiyorduk. Sürgün y ıllarınızda başka sürgünlerle ilişkiniz oldu mu? Onların yaşadıkları şarkılarınızı, filıtılerinizi ve yazdıklarınızıetkiledimi? Stockholm'de tranlı, Japon, lspanyol, Yunanlı, Şilili ve Jsveçli arkadaşlanmız oldu. Romanda biraz da onlann deneyimleriniaktardım.Ayncao yıllarda Şilili müzisyenler Angel ve tsabel Parra ile konserler verdim. Belçika'da Julos Beacuarne ile turne yaptık. Yunanistan'dan Maria Franaduri' nin beni aray ıp bulması ve beste istemesi ise bir dönüm noktası oluşturdu. Arkasında Theodorakis'le dostluk ve çalışma dönemibaşladı. darbcsı karşıladı bizi. Türkiye hâlâ sürjjünleri, mültecileri olan bir ülke. Bu durum tahminlerinize göre ne zaman son bulacak? Türkiye gibi ülkelerden, demokrasisi daha gelişmiş bölgelere iltica akımı kolay kolay bitmez. Hatta ilerde artar gibi geliyor bana. Çünkü dünyada büyük bir adaletsizlik var. Bazı ülkeler ekonomik kriz içinde demokrasi ve insan haklannı ayaklar altına alırken, başka bölgelerdeki bireyler onurlu birer insan olarak yaşayabiliyorlar. Bu dengesizlik büyük göç dalgaları yaratıyor. Sizi hâlâ cezaevi kapılannda görüyoruz. Hapishanelere karşı dııyarlılığınız sürüyor. Ölüm oruçları için bir uzlaşma kapısı bulamamak 21. yüzyılı yaşayan bir toplum için makul mü? Cezaevleri Türkiye'nin kanayan yarası. Geçenlerde ltalyan televizyonu Rai bu konuda benımle bir görüşme yaptı. Birkaç gündür Türkiye'de olan televizyoncu, ölüm oruçlan konusundaki umursamazlık ve kayıtsızlıktan dehşcte düşmüştü. Görüşmelerin ve bir çözüm yolu bulma girişimlerinin tıkanması ne yazık ki can almaya devam ediyor. Bu kitap için tam 20 yılımı aldı diyorsunuz? Neden 20 yıl sürdü... Romanın ilk biçimini 20 yıl önce yazıp bitirmiştim. Sonra biraz beklettim. Tekrar yazdım. Daha sonra zaman zaman yine ele aldım. Çünkü çok duyarlı bir konuydu. Kristal yontar gibi bir emekle, yazabileceğim en iyi kitaba ulaşmak istiyordum. Bu yüzden bu kadar uzun sürdü. Kitabınızı bir yargısız infaz öyküsü üzerine kurmuşsunuz. Bu tür gerçeklerin bir roman içinde yer alması uzun vadeli bir kavga biçimi aynı zamanda. Bu romanı bir kavga romanı olarak mı düşündünüz? Romandaki genç kızın öldürülüşü, Türkiye'de ve dünyanın birçok ülkesinde sık sıkyaşananbirtrajcdi. Romarumdabuolay, ana karakter olan Sami'nindavranışlannı açıklamak bakımından çok önemliydi. Hiçbirpolitik görüşle ilgisi olmayan, içedönük birkışininbile, nereleresürüklenebıleceğini gösteriyordu. Bunabenzerbirtrajediyi, gazete haberi olarak okuduğumu da hatırlıyorum. Romanlar biraz dayaşamatanıklık etmek içinyazılmıyormu?^ DERGIDEN Merhaba, Dergimizin en çok merak edilen köşesi uzun yıllardan beri armağanlı bulmacası. Çünkü Pazar bulmacamn okurla müthiş bir keyif ve tartışma ilişkisi var. Sedat Yaşayan 'ın bulmacasımn başına oturanlann sayısı hayli kalabalık olmalı. Biz sadece sonuna kadar çözenleri biliyoruz. Çünkü onlar bulmacayı kâh kesip kâhfotokopi edip çözümünü herpazartesi günü dergimize postalıyorlar. Bize gelenleri açıp doğru çözümleri bir kenara ayınrıyoruz. Yapılan hatalar öylesine küçük oluyor ki yanlış sepetine atmaya kıyamıyoruz. Hiç istemeye istemeye, Armağanlı Bulmaca 'nm armağanmı kaldırmak zorunda kaldık. Belli olmayan bir süre için bulmaca çözenlere kitap gönderemeyeceğiz. Bu nedenle, lütfen siz de bizeyanıt göndermeyin. Umarız ekonomik kriz dergimiz açısından yeni tasarrufları gerektirmez. *** önceki hafta Çocuklar için Evet kampanyasına biz de Dergi olarak katılmıştık. Eylül 2001 de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu çocuk oturumuna sunulacak imzalar için okullar harekete geçti. Izmirden özel Ekin Lisesi ilköğretim öğrencileri küresel çocuk hareketine katıldıklarım bir basın toplantısı ile duyurdular. Çocuklar için Evet Kampanyası telefonlarım bir kez dahayayınlıyoruz... (0212) 282 89 16 ve 282 89 17 *** Bize yazı gönderen okurlarımıza bir duyurumuz var. Lütfen bizefotoğraf niyetine fotokopi göndermeyin. Fotokopiyi fotoğraf olarak kullanmamız mümkün değil. Email ile fotoğraf ve yazı göndermek isteyenler için adresimiz şöyle: sistem cumhuriyet.com.tr Ancak yollanacak foloğrafın profesyonelce taranmış olması gerekiyor. Yani göndermeden önce sormanızda yarar var. iyi hafta sonları diliyoruz... CUMHURİYET DERGİ İMTİYAZ SAHİBİ: YEDİ MAYIS HABER AJANSI BASIN VE YAYINCILIK AŞ ADINABERİN NADİISORUMLU MÜDÜR: FİKRETİLKİZ • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNUR ÇOLAK • BASKI: ÇAĞDAŞ MATBAACILIK LTD. ŞTİ. • İDARE MERKEZİ: TÜRKOCAĞICAD. NO: 3941CAĞALOĞLU, 34334 İSTANBUL TEL: (0212)5120505 IREKLAM: MEDYAC "BirKedi,BirAdam,Bir Ölüm" Zülfü Livaneli'nin 20 yıldır yazdığı bir roman. Kitabı üzerine sorulanmızı yanıtlarken "Mülteciler, sürgün yaşamını ağır ve uzun bir hastalık gibi çekiyorlardı" diyor Zülfü Livaneli. Dönüşünüz nasıl oldu? Aftan yararlanarak Türk pasaportu aldım. Ondan önce Birleşmiş Milletler'in en alt düzcydeki kimliği olan mavı renkli mültecı pasaportu taşıyordum. Hayat işte! Yıllar sonra UNESCO beni büyükelçiliğe atadığı zaman Birleşmiş Milletler'in en üst düzey kimliği olan kırmızı pasaport verdi ler. Yaşam böyle iniş çıkışlarla dolu. Hiç istemem ama belki ilerde yine mavi pasaporta terfiederim.(!) 1978 yılında Ecevit'iniktidaragelmesi üzerine döndük. Ama bu kez de 78 ve79'un inanılmaz terör ortamı ve daha sonra 80 Zülfü Livaneli, izini sürüp müziğe soyunan kızı Aylin ile... KAPAK FOTOĞRAFI:VEDATARIK