Katalog

Hurmalar yenik mi düşecek? MURAT DOĞAN B odrutn Gölköy 'de sahilc yakın bir alanda dozcrler çalışıyor. Göltürkı bükü Belediyesi bir "spor tesisi" inşaatınabaşlamış. Birsöylentiye göre arazi, golf sahası yapılması için bir turizm şirketine kiralanmış. Birbaşka söylentiye göre isc hclikopter pisti yapılıyormuş. Söylcntiler muhtelif olsa da yapılan iş sonuçta yasalara aykın olarak yapılan bir doğa katlianu. Spor sahası gibi "masum" amaçlar da bu gerçcği gizleyemiyor. Yer, Gölköy'de sahilin hemen yanındaki AkdcnizGölü. Belkide Gölköy'eadınıveren göl burası. Gölün özelliği, çevresinde 68 hektarhk bir alanda tck tek ya da toplu olarak hurmalar bulunması. Şubat 1998 'de yapılan "Bodrum Yanmadası Çevre Sorunlan Sempozyumu"nda 10 Orman Fakültesi'nden Beril öztürk'ün vcrdiği tebliğde, bu hurmaların Finike hurması ile Bağdat hurmasının melezi olduğu, kesin bir tanımlama için lngiltcre'dc Royal Botanic Garden'de çalışmalaryapıldığıbclirtiIiyor.Görünüşleri çok güzel. Gölköy hurmalan Bodrum Yarımadası'nda kök salana kadar çok yol almış, çok maccra yaşamış olmalıdır. Çünkü Finike hurmasına ilkkez 1967 yılındaGirit'te rastlanmış, daha sonra Türkiye'dc Datça Yanmadası ve Finike Kumluca'da görülmüş. Bağdat hurması ise, adı üzerindc Bağdat'tan gelmişti. Beril öztüsk'ün raporuna göre Gölköy hurması ancak taban suyu seviyesi yüksck alüviyal toprakta gelişebilıyor. „ Girit'ten yola çıkan ve Egc denizini aşarak AnadolutopraklannadüşenbirGirit hurması tohumu ile Bağdat 'tan yola çıkarak çölleri, gölleri, denizleri geçcn bir Bağdat hurma sı tohumu bir günGölköy'dekarşıIaşırlarve birbirlerineâşıkolurlar.Aşklan Gölköy'ün taban suyu yüksek alüviyal topraklannda gelişirve... Köylülerin anlatrığına göre hurmalann geçmişi yüz yıl kadar geriyc gidiyor. Bu arada yörede bir yangın olmuş. Bu felakete rağmen hurmalar varlıklannı koruyabilmiş. Bugün de çevrelerindeki yapılaşmaya, hatta bazılannın evlerin bahçelerinde kalmasına rağmen, doğal ortamlarında yaşamlannı sürdürüyorlar. Yaşam, hele günümüzde, maalesef mutluluk öyküleri yazmak için insana çok fazla esin veımiyor. Hatta tersine, doğa hâlâ bazı esinler verse dc bunları dağıtmak için elinden gcleni ardına koymuyor. Gölköy'dc dc böyle. Bir doğa serüveni, doğanın bir sürprizi, yüzyıldırdoğal felakctlere direnebilmış, inatla varlığını koruyabilmiş bir doğa varlığı insanın eliyle gelen kıyıcılık karşısında yok olma tehditi altında. Gölde ilk felakct, dcnizle göl arasında kanallar açılmasıyla yaşanmış. Deniz börülceleri, ıstiridyeler yok olmuş. Sonra denizle gölün arasında dozerler dolgu yapmaya başlamış. TMMOB Bodrum Şehır Plancıları Odası'nın 11 Ekim 2000 tarihli raporuna göre, bölgc "III. Derece Arkcolojik SİT Alanı" olarak değerlendirilmiş, "mevcut göl kuruduktan sonra düzenlenmesı planlanmış ve sportesisi ile günübirlikkullanım için yapılaşma"önerilmış. 1991 yılmda 1/25OOOÖİçeklı Bodrum Yanmadası Çevre Düzeni Planı yapılmış ve bu plan Bayındırlık ve lskân Bakanlığı tarafından onaylanarak yürürlüğc girmiş. 1998ve 1999'daplanda yapılan değışikliklcrlc göl bölgesi "bugünkü arazı kullanımı devam ettirilerek doğal karaktcri ko runacak alanlar" içinde değerlendirilmiş. Şehir Plancılan Odası'nın raporuna göre, önceliklc ikı plan arasındaki çelişkinin giderilmesi gerckiyor. Çevre Yasası 1988 tarihli uygulama planından sonra çıkanldığı için bu plan kanunun gereklerine göre yeniden incelenmeli ve gerekli değişiklikler yapılmalı. Aynca 1999 yıl ında yürürlüğe giren "Koruma Amaçlı lmar Planlannın Yapılmasına llişkin Tebliğ"de SİT alanlannda bir yıl içinde koruma amaçlı imar planı yapılması zorunluğu getirilmişti. Aynca yapılaşmanın Kfyı Kanunu'na göre de gözden geçirilmesi gerekiyor.. Oysa gölün bulunduğu bölgenin kıyı kenarçizgisi henüzbclirlenmemiş. Hal böyleyken Göltürkbükü Belediyesi'nin, Türkiye'de henüz koruma alanında fazla bir adım atılmadığı, her yöresinin talana açık olduğu 1980'li yıllarda yapılmış bir plana dayanarak bölgcyi "spor tesisi" adı altında ycrleşime açmayı planlaması ya da söylentilerdoğruysakiralaması herhalde yasa bilmezl ikle veya "hizmet" isteğiyle açıklanamaz. Nitckim, birkamu kuruluşu olan belediye.planlar arasındaki çelişmeleringiderilmesi için üzerine düşenleri yapmadığı gibi, bölge Arkeolojik SlT Alanı olduğu için dolgu işlcmlerine başlamadan önce Kültür veTabiat Varlıklannı Koruma Kanunu'nun gereklerini yerine getirmesi gerekirken kaçak inşaat yapmayı tercihediyor. Herkesbiliyor ki Bodrum'da Arkeolojik SlT Alanı içinde kalan yerlerdc bina yapmak isteycn sıradan vatandaşlar, önce Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'na başvuruyor, sondaj yaptınyorlar. Araştırmanın sonucuna göre kuruldan aldıkları izinle bina ruhsatı alabilıyorlar. Göltürkbükü Belediyesi de herhalde kcndi bölgcsindc sıradan vatandaş tan bu işlemleri istiyor. Amakendisini bu uygulamalann dışında tutuyor. DenebilirkiFırtınaVadisi'ndebüyükbir doğal yıkım göze almırken 35 hektarhk bir alanda küçük Göltürkbükü Belediyesi'nin yaptığı nedir ki? Doğrusu Bodrum gibi bir yerde, "spor tesisi" adıyla da olsa yerleşime açılacak 35 hektarhk bir alan çokkişiyi iştahlandıracak bir değerdedir. Saldınnın küçüğü büyüğü yok Doğaya karşı yapılan saldırılar arasında "küçük", "büyük" gibi aynmlann yapılması anlamsız. "Küçük" bir saldın, dönümlerce ormanlık alanın yok edilmesinin başlangıcı olabiliyor. Bodrum'da sivil çevre kuruluşlarınm ve Bodrum MimarlarOdası Tcmsilciliği' nin yaptığı girişimler sonucu Muğla Valiliği 'nin Bodrum Kaymakamlığı'na gönderdiği kararda, gölün bulunduğu bölgenin Bakanhkçaonaylı 1/25000 ölçekli Çevre Düzcn i Planı' na göre "doğal karaktcri korunacak alan", kısmen dc SÎT alanı olarak değerlendirildiği, aynca Kıyı Kanunu kapsamında olduğu belirtiliyor. lmar Kanunu'na göre belcdiyccc hazırlanacak Uygulama lmar Planı' tun Çevre Düzeni Planı 'na uygun olması, SlT alanında kalan alanlar için Koruma Kurulu'ndan izin alınması, kıyı açısından da uygulamalann bakanlık tarafından onaylanması gerekiyor. Yani dolgu işlemlerinin derhal durdurulması, alanın cskı doğal halıne getirilmesi, 11\ 000' likplanlann yeniden yapılıp onaylanması ve kıyı kenar çizgisinin tesbıti isteniyor. Durum bu kadar açık. Ama bu Akdeniz Gölü'nün ve Gölköy Hurması'nın kurtarılması için yetcceki"!? Muğla Valiliği'ninyasalanuygulatma' •lasıyetcrholacakmı?^