Katalog

18ŞUBAT2001.SAYI778 da Columbıa Üniversitesi' nde sı "Çömelmiş Chan filmi gibi sunmalıydım. nema kuramı doçenti olan James Ancak, daha sonra aynı filmi BaSchamus oturuyor. New York Kaplan, b ' ya götürup bir sanat yapıtı biçikökenli bu ufak tefek, gözlüklü minde sunmak zorundaydım. adam duru ve açık seçik bir dille, Saklanan Herkesin nabzına şerbet vermeye Çin sinemasının "uluslararası çalışıyonım" derken kıkırdıyor. ilişkiler" geleneğinden ve Asya Ejderha" Lee'nin Tayvan ile ABD arasinemasındaki "ortaklaşa finansında mekik dokuduğu öğrencise etme" eğiliminden söz ediyor. filmiyle likyıllarıona kültürelbiresnekSchamus, kimi zaman Çinli yö Ang Lee, likkazandırmış. netmenleri belli bir sanatsal sınıTayvan 'da doğup büyüyen Ang fa sokmaya çalışan, "bilgilendi sinemada yeni Lee ülkesinde iki y ıl sanat eğitimi rilmemiş, ancak iyi niyetli cleşalarak bircok film ve tiyatro yapıtirmenler topluluğuna" gösteri bir Çin rüzgân tındarolaldı. 1978'de,23yaşınlen tepkiyi coşkuyla karşıhyor. dayken, Illinojs tiyatro okuluna Öyle İd, Tayvanlı iseniz, bir Ed estiriyor. Çinli yazıldı.îkiyıl sonra NewYork'un vvard Yang, ya da Hou Hsiao Hsien ustun yetenekli sinemacılanen olmanız bekleniyor. run yetiştiği N YU 'da film yapımcılığı kurslanna katılma şansını Lee ve Schamus bircok cephekazandı. Lee burada büyük bir de birlikte savaş veriyorlar. önbaşan sağladıysa da, çağdaşları celikle, Uzakdoğulu sinemacılaSpike Lee ve Jim Jarmusch gibi, nn genellikle uluslararası festihemenmesleğeatılmadı. Yaklavallerin gözdesi olduklannı bilişık iki yıl boyunca "Fine Line" yorlar. Bir de sanat ağırlıklı filmadlı "tez" niteliğindeki filminin lerin gişe rekorlan kırmasa bile, çckimleriyle uğraştı. Ne var ki, büyük bir ilgi topladığını çok iyi 1986 yılına gelindiğinde, Lee biliyorlar. Ustalıklı bir Çin filmiAmerika'nın Çin filmlerine duynin uluslararası düzeyde yankı duğuilgisizliktenöylesine umutuyandırması için yoğun bir sasuzluğa kapıldı ki, bir ara her şeyi vaşım gerektirdiğinin bilincinsinemacılann bırakıp kansı ve çocuğuyla ülkedeler. sine geri dönmeyi bile düşündü. Ang Lee, "Amerika'da yaşa başansını Ancak bir festivaldc ödül kayan iki oğlum var ve her ikisinin zanması onun bu tasarıdan vazde Çin kültürüyle ilgili tek odak enerjiye geçmesine neden oldu. Lee'nin konusu Jackie Chan ve Jet Li. deyimiyle, bir anda "gözde öğbağlayan Onların fılmlen belki de Çin külrenci"oluvermişti. Bunualtı yıltürünün en kaba saba yönlerini lık bir hüsran döncmi izledi. Bu yansıtıyor. Buna bir çözüm getir Ang Lee, dönemde art arda çevirdiği filmmem gerekiyor. Işte bu noktada Oscar alması ler hep başansızlıkla sonuçlandı. bir baba olarak çocuklanma gösSıfın tükettiği ve tüm umutlannı terdiğim sevgi ve ilgi gündeme beklenen, yitirdiği bir anda Tayvan hükügeliyor" diyor. meti tarafından düzenlenen bir "Çrouching Tiger, Hidden ilk Çinli senaryo yanşması yaşamını tümDragon" filminin konusu Du Lu dendeğiştirdi. Ncw York'taoğluWang' ın beş ciltten oluşan bir ro y ö n e t m e n . . . nun ailesiyle birlikte yaşayan man dizisinin dördüncü "öyküyaşlı bir taichi ustasını konu alan Pushing sünden" uyarlanmış. Bu filmde Lee, besHands' in senaryosunu gönderirken, yıllarbelli ki, Asya ve Amerikan sineması arasındır çekmeccsinde duran " Wedding Banquda bir köprü kurmaya çalışıyor. Film, Çin siet" adlı senaryoyu da yanına iliştirdi. Yanşnemasının en usta y önetmenlerinden birinmada "Pushing Hands" birincilik, "Weddenbeklendiğı gibi, alabildiğineestetikbir dıng Banquct" ise ikincilik ödülünü aldı. incelikleçekilmiş. HongKongticari filmlerine özgü, o yerçekimini adeta yok sayan, Böylece Lee, 1992 yılında yönetmenliğe göz kamaştıncı dövüşme sahnelcnne de yer ilk adımını atmış oldu. 1993'te gösterime veriliyor. Filmde, ülkenin uluslararası üne gören "The NVedding Banquet", göçmenlesahip iki oyuncusu, Michelle Yeoh ve Chow re uygulanan baskıyı abartısız ve akılcı bir Yunfat rol ahyorlar. biçimde yansıtmasıyla, beklenmedik bir ilgi gördü ve yılın en çok gelir sağlayan filmLee, "Beklentiler bir hayli yüksek oldulerindenbiri oldu. ArdındanTayvan'agiden ğundan, kendimi rezil etmeden hertürde izyönetmen "Eat Drink Man Woman" filmileyiciye seslenmeye çalıştım. Asya'da filmi nin çekimlenne başladı. biryazeğlencesi biçirainde, tıpkı bir Jackie ••k ZhangZiyi Filmin iki kadın oyuncusundan biri... Michelle Yeoh ve Ang Lee, "Çrouching Tiger, Hidden Dragon"filminin çeUmlerinde... Jane Austin'in yapıtında sinemaya uyarlanan "Sense and Sensibility" filmi Lee'nin meslek yaşamında bir dönüm noktası oldu. Doğulu bir yönetmen için, bu gerçek anlamdailkBatılı fılmdeneyimiydi. Bufilminelde cttiği başannın ardından Lee ve Schamus yine büyük bir yankı uyandıran "The Ice Storm" filminin çekimlenne başladılar. Rick Moody'nin 70'lerde kaleme aldığı romandan sinemaya uyarlanan bu film de izleyicilerden büyük bir beğeni topladı. Bunda Ang Lee'nin filmin her karesini önceden tasarlaması ve her sahneden önce tüm çckim ckibini toplayıp cn ince aynntılan uzun uzadıya tartışmasının büyük bir payı vardı. "Ben işadamı değilim, yalnızca bir yönetmenim. Ama bınlçri için çalışmak, stüdyolarla muhatap olmak, yöneticilerle tartışmak bana göre değil" diyor Lee. Eğcr herkesin bcklediği gibi, "Çrouching Tiger, Hidden Dragon" filmiyle Oscar ödülünü alırsa, biçem, tür ve diller arasında, daha önce kimsenın başaramadığı biçimde köprüler kurarak, sinemadaki kültürlcrarası kimliğini iyiden iyiyepekiştirmiş olacak. Peki, ya sonra? Ang Lee sessizce, "Bilmem. Sonsuza dek film yapabilirim" diye mınldanıyor.^ Türkçesi.R/TA URGAN 0'.. ,\J'ı •> Yeoh birkaç hafta içinde iyileşerek yeniden çekimlere başladı. Doktoru dizini muayene edip ona dikkatli olmasını önerdi. Ne var ki, savaş sanatı, dikkatli olmak gibi bir özelliğe sahip değildi. Yumrukların şakası yoktu. Bu yüzden dövüşen kışi darbeden kurtulmak için karşısındakinin devinimine tam zamanında tepki göstermek zorundaydı. Doktorun uyarısına Konfüçyüsvari bir yaklaşımla karşı çıkan Ang Lee, "Aci geçicıdir, ama selülit kalıcıdır," yorumunu yapınca çekiı ilere yeniden başlandı. Filmdeki, dansı andıran bir uyum içindeki, o uzun dövüşme sahnelerinin koreografısi için haftalarca uğraşılmış olmalıydı. Oysa, Yeoh filmdeki dövüşme sahnelerini tasarlayan, "Doınken Master" ve "Matrix" filmlerindeki başanlı koreografiyle üne kavuşan Yuen WoPing ile ilgili olarak da, "WoPeng'ın ınanılmaz hızlı bir çalışma temposu var. Filmdeki sahneler önceden tasarlanmış değildi. Işık düzeni hazırlanana dek, kimse ne yapacğını tam olarak bilmiyordu. Ancak ışıklar hazırlanırken prova yapılabiliyordu," diyor. Filmde kendisine eşlik eden Chow YunFat konusuna gelince, Yeoh onunla daha önce de çalıştığını, son derece yetenekli olduğunu belirtiyor. "Çrouching Tiger" filminde oynamaya neden bu denli istekli olduğu sorusuna ise, "Ang sayesinde aksiyon filmi oyuncusu olmakla oyuncu olmak arasındaki dengeyi kurabileceğime inandım. Bu filmde oynamak benim için büyük bir önem taşıyordu," dıyor. Yeoh bir beş yıl daha vurdulu kırdılı filmlerde oynamayı, ardından yapımcılığa soyunmayı düşünüyor. Insan, acaba o zaman yönetmenler Yeoh'nun yüzündeki "o ifadeyi" gördüklerinde ne yapacaklar, dıye düşünmeden edemıyor doğrusu.^ i Michelle Yeoh, vurdulu kırdılıfîlmlerebeşyıl sonra ııokiu koyup yapımcılığa soyunacak.