Katalog

AngLee, "Crouching Tiger, Hidden Dragon" (Çömelmiş Kaplan, Saklanan Ejderha) fllminin Cannes Film Festivali'ndekigösterimindeMkhelle Yeoh, ZhangZiyL, Chang Chen ile... Oscar'a yürüyen ilk Çinli Ç in sinemasının dünyaya açılması nın üzerinden oldukça uzun bir sürc geçse de bu ülke sineması eninde sonunda sesini tum dünyaya duyurmayıbaşardı. Bubaşanhisimlerden biride 46 yaşındaki yönctmen Ang Lee. Olay yaratacak gibi görünen son filmi "Çtimelmiş Kaplan, Saklanan Ejderha" tam on dalda Oscar'a aday gösterildi. Tayvan doğumlu Ang Lee, uzun süredir ABD'de yaşıyor. On yıldan kısa bir sürc içinde kotardığı filmlerle dünya bağımsız sinemasının en önde gelentemsilcilerinden biri konumuna ulaştı. "Wedding Banquet" (Düğün Yemeği) en yüksek kazanç sağlayan düşük bütçeli filmlerden biri olarak 9O'lı yıllara damgasını vurdu "Sense and Sensibılity" (Aşk ve Yaşam) yedi dalda Oscar ödülüne aday gösterildi. Filmin baş kadın oyuncusu Emma Thompson'a en iyi senaryoheykelciği kazandırdı. "The Ice Storm" (Buz Fırtınası) 70'lere özgü o "benmerkezci" duygusal boşluğu bugüne dek en güzel biçimde yansıtan film olarakbelleklere kazındı. Şimdi ise, Hollywoodonun "Crouching Tiger, Hidden Dragon" (Çömelmiş Kaplan, Saklanan Ejderha) filmiyle en iyi yönetmen Oscar' ını alan ilk Çinli film yapımcısı olacağına neredeyse kesin gözüyle bakıyor. 7. ,. Ang Lee çoğu Amerikalı yönetmenin takındığı o garip havadan ve Batı'nın kucak açtığı öteki Çinli film yönetmenlerine özgü özentili tavırdan uzak, son derece alçakgönüllübirkişiliksergiliyor. Lee, her şeyi inceden inceye ölçüp biçerck adımını atan, New York bağımsız sinemasının liberal çevrcleriyle tartışarak yolunu çizen bir yönetmen. Ne var ki, Çinlilerin nasıl olup da bu noktaya gelebildikleri sorusuna o bile kesinbir yanıt getiremiyor. Donuk bir scsle, "Bunda 'chi'nin (enerji) bir payı olsa gerek. Her şey bir devinim ve değişim içinde. Dünyanın neresinden geliyor olursa olsun, günümüz kuşağı ortak bir kül « • • türel temeli paylaşıyor. Bizlerherne kadar Çin melodramı ile yetiştikse de, eğitim ve benzeri şeylerle, zamanla bambaska seylere yöneldik. Şimdi, film endüstrisinde çöküşün yaşandığı bir dönemde, kimse ne yapacağını tam olarak bilemıyor. Derken, bir iki film patlatıhyor ve film festivallerinde büyük bir yankı uyandırarak dünya çapında bir izleyiciye ulaşıyor. Bızlersc yalnızca film yapmayı sürdürüyoruz" diyor. Lee'nin yanı başında, meslek yaşamına atıldığı günden beri birlikte çalıştığı, altı yıllık bir çabanın ardından 1992'de çevirdiği ilk filmi "Pushing Hands" ile başlayıp tüm filmlerinın yapuncılığını üstlenen ve şu an SAVAŞÇI PRENSES: MICHELLE YEOH Aksiyon filmlerinin gözde yıldızı Michelle Yeoh, selvi boyu, o son derece alımlı MalayaÇinli kanşımı çıkık elmacık kemikleri, omuzlarına dökülen ışıl ışıl kuzguni gür saçlanyta herkesin bakışlannı üzerinde topluyor. Gelgelelim yüzünde, "Hepimizi öldürebilecek güce sahibim" dercesine sinir bozucu, buz gibi bir ifade göze çarpıyor. "Yüzümdeki ifadeyle izleyicide karşıma çıkanı yok edebileceğim izlenimini yaratmak zorundayım" diyor. Bu söylediklerini yetennce inandıncı bulmayanlar o soluk kesici, insanı büyüleyen son filmi "Crouching Tiger, • Hidden Dragon"da Yeoh'nun yüzündeki ifadeyi daha yakından izleyebilirter. Wang Du Lu'nun romanından uyarlanan, Ang Lee tarafından yönetilen film, tarih, romantizm, dram, insanüstü güçler ve dövüşme sanatı gibi unsuıian büyüleyici bir biçimde harmanlıyor. Yeoh, "Amacımız, öncelikle Çinli izleyiciyi mutlu ederken, dünyanın geri kalan bölümünü de küttürümüz ve söylencelerimizle tanıştırmaktr diyor. Bir zamanlann Malaya güzeli olan, şimdi 38 yaşındaki Yeoh'un Ang Lee ile ilk karşılaşması 19951e oldu. Lee o sırada yıldızın daha önce çevirdiği vurdulu kırdılı filmlerinin bir retrospektifini izlemek üzere New York'taydı. Yeoh'nun peşine düşen ve ona övgüier yağdıran tek Hollyvvood'lu yönetmen Lee değildi. Dublöriük yaparken geçirdiği bir kazadan sonra Ouentin Tarantino günlerce başucunda beklemişti. Oliver Stone ise ondan, "Ezelden beri en beğendlğim yıkJız," diye söz ediyordu. Ne var ki, Ang Lee'nin ziyareti çok farklıydı. Lee'nin tüm filmlerini izleyen Yeoh için, onunla tanışmak bir onurdu. Yeoh, "Şimdi geriye dönüp baktığımda, 'Crouching Tiger' tiplemesine uyup uymadığımı görmek istediğini düşünüyorum," diyor. Birkaç yıl sonra Yeoh "Tomorrovv Never Dies" fitminin tanrtımı için Los Angeleste iken, Lee de iç savaşı konu alan "Ride with the Devil" fılminin oyuncu kadrosunu oluşturuyordu. "Bir yerde buluşup içki içerken bana 'Sense and Senslbility' filmine, biraz da savaş sanatının katıldığı türde bir fılmde rol alıp atmayacağımı sordu. Soruya yanrtım, 'Ne zaman başlıyoruz' oldu." Bu iş için Yeoh biçilmiş kaftandı, ama rolüne hazırlanması yine de yıldızın beş ayını aldı. Bu sürenin bir bölümünde Yeoh, Ching hanedanlığı döneminde kullanılan çeşitli silahlan kullanmanın inceliklerini oğrendi; geri kalan zamanını ise bir taichi ustasıyla birlikte çalışmaya adadı. 15 yıldır savaş sanatının incelikleriyle haşır neşir olan Yeoh'ya neden bir usta ile çalışma gereğini duyduğu soruldugunda, "Savaşmanın bin türiü yolu var ve her biri farklı özelliklere sahip. Tai chi'de ellerinizi tutuş biçimi ve devinimleri çok daha seri ve akıcı," yanrtını veriyor. Yeoh günlerce ayna karşısında çalışıp, kelebek kılıcı sol eliyle de rahatlıkla kullanabilecek bir diizeye gelmeye uğraştı. Çekimlerin ilk haftasında bir tekme atmaya yeltenırken ters bir devinim sonucu dizi burkularak hastanelik oldu. Çinli olduğuna göre, pekâlâ akupunktur yaptırabilirdi ama "Tomorrovv Never Dies" filminde onca engelin üstesinden geiebilen, iri yan adamlan alt edebilen Yeoh çekingen bir sesle, "Oldum olası iğneden ödüm kopar" diyor.