Katalog

18 CUMHURİYETDERGİ Goya, 1808. Madrid'de h'ranstz birlikleri sivilleri katlediyor. Picasso'nun Guernica'sı Franco'nun öldürdüğü 7 bin kişi için resmedilmiş bir protesto "anıtı"ydı. Leon Golub ise Vietnam, G. Amerika ve Afrika'da yaşanan vahşetin resmini yaptı. Antik Yunan vazolanndan bugüne savaş resimleri. Sanatçının savaşa karşı tepkileri... Dehşethı sanatı... D ünya Ticaret Merkezi 'ne yapılan saldınnın üzerinden birkaç dakika geçtikten sonra, Kuzey Kutbu fotoğraflanyla geçen yıl büyük yankı uyandıran bir fotoğrafçı/ressam, cehennemi görüntüyü yakalamak için dumanların yükseldiği olay yerine koşturdu. Sanatçının çektiği fotoğraflar, büyük bir olasıhkla, galeri duvarlarınaasıhpilgilenenlertarafındankapışılacak.Şimdilerde sergisi sürmekte olan New Yorklu bir ressam, vatanseverlik duygusuyla, olayın meydana geldiğı gece boyunca çalışıp Amerikankartallı bir sancak yapıp kent merkezindekı evinin duvarına astı. Olaydan iki gün sonra bir başka sanatçı, stüdyosu olay yerine bakan ve soyutresimleryapan bir ressam, bu felaket karşısındakı tepkilerini dışa vuran yeni bir dizi resim yapmakta olduğunu bildirdi. Bu üç olayda, ve bunları izleyecek daha nicelerinde, çağdaş sanatçıların kıyım ve felaketın yol açtığı dürtülerlc sanatsal yeteneklerini sergilemeye, seslerini halka duyurmaya ve meslek yaşamlannda daha ıyi bir yer edinmeye, ve bu arada da duygularını dışa vurmaya çalıştıklarına tanık oluyoruz. Duyguların dışa vurumu, hiç kuşkusuz, çağdaş sanatçıların ortak hedef ini oluşturuyor. Şimdi bu sanatçıların büyük bir bölümü yaşanan korkunç olaya el atacaklar. Çağdaş sanatçılar, kökleri romantik Ispanyol ressam Francisco Goya'ya dayanan, felaketlerin tutkuyla işlendiği çağcıl geleneğe bağlı sanatçılann mirasçılarıdırlar. Goya, Fransız kuşatması sırasında yaşanan korkunç olaylara tanık olmak için, 1808'de Madrid'den Zaragoza'nın yolunu tutmuştu. Bu yolculuğun ürünü, kurumuş bir ağacın gövdesine asılı boğulmuş üç çıplak adamı yansıttığı, o eşsiz "Savaşın Felaketleri" adlı yapıtı oldu. Goya acımasız savaşın sonuçlarına karşı ikincı ünlü haykırışını, savunmasız sivillerin gözleri dönmüş askerler tarafından kıyımını olağanüstü fırça darbeleri ve çarpıcı renklerle yansıttığı "3 Mayıs, 1808" adlı dev yapıtıyla gerçekleştirdi. öte yandan, Eugene Delacroıx ünlü "Sakız'da Kıyım" (1824) adlı, Türklere başkaldıran 30 bin Yunanlının kıyımını yansıtan çok daha büyük boyuttaki yapıtıyla neredeyse görkemin doruğuna ulaştı. Delaxroix savaşı yalnızca gazetelerden tanıdığından, ön plandaki fıgürlerhayal meyal seçilirken, gökyüzünün çok görkemli bir görüntüsü var. h Madrid'de sergllenen reslm... Bınncı Dünya Savaşı'nı konu alan en etkileyici yapıtlar, bızzat savaşı, katılıp yaralanan ve Demır Haç ıle ödüllendınlen Alman ressam Otto Dix gibı, savaşın ruhsal çöküntüsünü ve acısını yaşayan eski askerler tarafından oluşturuldu. Savaşın acımasızlığına karşı çıkan en çarpıcı ve en ünlü yapıt Picasso'nun "Guernica"sı (1937) oldu. Picasso, çalakalem çiziktırdiği bu tek renklı duvarresminde, Bask bölgesindeki Guernica kasabasının, Ispanya lç Savaşı döneminde Franco'nun emri üzenne Naziler tarafından bombalanıp 7 bin kişinin öldürülmesini protesto ediyordu. Şimdi Madrid'deki Reina Sofia Müzesi'nde sergilenen bu resmi gören hiç kimse acılar içinde inleyen anneyi, bez bebeği ve ölümün son derece çarpıcı birbiçimdesimgelendiği,kazığaoturtulmuş, haykıran atı belleğinden silip atamaz. Amerikalı yontucu H.C. Westermann (19221981) II.Dünya Savaşf nın sonlarına Golub'tan "Sorgu" 1981... doğru gemide görevli bir bahriyeli olarak kamikaze saldınlarına karşı koyana dek, savaşın yarattığı dehşet ve hayreti yapıtlarına yansıtmadı. Daha çok halk sanatlanna yatkın bir sanatçı izlenimini verdi. Oyuncağı andıran bir uçağın parçalanmış bir gemıyi delıp geçtiğini yansıtan küçük parçalannda savaşı sessiz, ancak etkili bir biçimde protesto etti. Sanatçı bir "Bu tür yapıtlara ölümün o korkunç kokusunu daeklemekısterdim, amaheyhat! 2300 kişi Picasso'nun Guernica'sı 1937tarihinitaşıyor.