Katalog

12 CUMHURİYETDERGİ "Mizah özgür toplumların işidir" diyor Miyase Ilknur. Bu söz, "Bahçe Biziz, Gül Bizdedir" başlıklı kitabında derlediği Alevi fıkralarının arkasındaki cevheri açıklıyor. Fıkrayı geçmişin küllerinde aramıyor Ilknur, belleğine değen her kişiyi, her mekânı, her zamanı olanca canlılığı ile aktanyor... Baba Shalizi, askeri eğitimini Türkiye 'de almıştıf fotrşapkalı) Soldan ikinci ise A. Türkeş. Nedenböylebiryalanagerekduyulmuş olabilir? Bilmiyorum. Bütün bu yaşanılanların ortasında bir Afgan kimliği de yeniden şekillendi. Bu yeni şekil sizi etküiyor mu? Geçenlerde bir televizyon programına katıldım. Orada Afganlar'ın karakterinden söz edildi, işte ülke dağlık insanlan da onagöre... Sizne zaman bir Afganlakarşılaştınız? Nasıl bir toplum böyle tanımlanabılir? Bir de orada savaş var, Taleban'ın böyle davranması normal, günah dadeğildiyenlervar...Buradagünaholan nasıl Afganıstan için normal olabilirki? Afganistan için gelecekte nasıl bir yönetimbiçiminiöngörüyorsunuz? ^ Öyle bırini ıstıyorumki, kültürlü olsun, ilerlemeyi istesin. Iktidara kendini güçlendirmek için oturmasın. Zahir Şah tecrübe sahibi, onun döneminde cinayetler, hırsızlıklar yoktu. Ruslarla, Iranlılarla, Araplarla dosttu ama hiçbirinin etkisi altında değildi. Biz o yaşamı özledik. Afganistan'ın Uzerine bombalaryağarken ne düşünüyorsunuz? Afganistan bunu yeni yaşamıyor ki. Ben, 23 sene daha sürmesin, 23 gün sürsün ve bitsin istiyorum. Orada teröristler, eroin kaçakçıları var, artık eroindenbaşka iş yok. Kimse okumuyor, cahiller; 20 yaşındaki gencin şimdi kafası boş... Kafası boş diyc ölmeli mi? Ölmesini istemiyorum ama Afganistan terörist bölgesi olmasın. Eroin ihracatı yapan ülke halinde kalmasın. Bizim zamanımızda kimse eroini bilmiyordu. Ölenlere tabii ki üzülüyoruz ama bu insanlarbizim son şehitlerimiz olsun. Butemenni ve umutla bu savaşa mecbur razıyız. Bız ıstiyoruz ki, ülkemize dönelim, sıfırdan da olsa yeni bir ülke yaratalım, paramparçaolmuşailelerimizlebiraraya gelip kendi ekonomimizi ilerletelim. Türkiye'deki Afganlann nüfusıı nedir? Tam bilemiyorum, üç ya da dört bın arasındaolmalı.Rahmetli Özal.uçakgönderip Pakıstan'dan istemişti. Belli kentlereyerleştirilmiş, inek,toprakverilmiştı... Sizce bunu Türkiye niyeyaptı? Çünkü Türkiye'nin de bu işten kân var, Afganlar'ın yaptığıhepağırişler... T.C. uyruğuna da çok bekletilmeden ahndınızdiye, anımsıyorum... Hvet, o zaman çok yardım ediliyordu. En azından kolaylıkla ikamet izni ve nüfus kâğıdı alabiliyorduk. Ben, 1987'de geldim, bir ay içinde ikamet izni sahibi, bir buçuk yıl içinde de nüfus cüzdanı aldım. Sonra bu uygulama değişti mi? Yavaş yavaş sıkılaştı. Şimdi mültecilere ikamet izni verilmiyor, nedeni: Kaçak yoldan geldiniz. Savaş zamanında nasıl normal yollarlagelebilirlerki? Son bir senedir de ikamet izni olmayan hemen sınır dışıediliyor. Şimdi, savaştan kaçanlann kabulü için girişimleriniz var mi? Türkiye, NATO üyesi, bu nedenle savaş olan bir ülkeden gelen mülteciyi kabul etmek.onabakmakzorunda. Bizbakmasını da istemiyoruz, tek istediğimiz oturma belgesi... Gerisinibizhallederiz. Üstelik bizim geçmişten gelen güçlü bir bağımız, dostluğumuz var, T.C.'yi ilk tanıyan ve Atatürk'ün ilk konuğu bizim kralımız. ÇanakkaleSavaşı'nda Afganistan beşbin şehit verdi. Iş Bankası, Afganistan yardımı ile kuruldu. Kitaplara bakarsak görürüz, o zaman Afganistan'ın durumu Türkiye'den daha iyiydi. lki yıl önce Türkiye'de deprem olduğunda, bu koşullarda olmasına rağmen Afganistan bir milyon dolar yardım gönderdi. Benim Afgan Kadınlar Sorumlusu olarak istediğim, oturma izni. Şu anda Van'da dul kadınlar, kimsesizler var ve buraya gelemiyorlar... KaçAfgaıuTnın oturma izni var? Çok az, yüzde on ya da on beş. Türkiye'de yaşayan kadınlar arasında yüksekeğitimalmışolanlarvarmı? Tabii, oturma izni olanlar bir şeyler yapmaya çahşıyor. Bayan doktor arkadaşlarımızvar,birikisiçalışıyoramabelgeleri olmadığı için çok cüzi bir maaş alı yorlar, bu yüzden de zor durumdalar. Eşiniz de Afganlı mı? Evet, amcası Içişlen Bakanı Abdul Setar Han Shalizi. Babası ıse General M. Nasim Han Shalizi. Babası askeri eğitimini kırklı yılların sonunda Türkiye'de almış.EşimdeHarpOkulumezunu. Arabistan'da tanışıp evlendık. Eşiniz ne iş yapıyor? Benimle birlikte deri ışiyle uğraşıyor, bir işi de müzik. Zeytinburnu'nda Afgan ve Hint müzikleri ve filmleri satışı yaptığı birmağazası var. ^ Not: Afgan müziklerine ulaşmakisttyenler için Arya Music Center. Tel: (212) 546 4033. Alevi'nin biri, bir gün ELİF SU levi'nin biri Ramazan'da körkütük sarhoş eve giderken kendisini gören Sünni komşusu laf atar: Bu mübarek günde iç bakalım. Yann Sırat Köprüsü'nden nasıl geçeceksin, doğrusu merak edıyorum. Ikide bir bu hatırlatmaya kızan Alevi patlar... Nedir ulan ha bire Sırat Köprüsü'nden nasıl geçeceğimi soruyorsunuz. Ben de geçmem. Karşı tarafta mor sümbüllü bağım mı var? Geçip de ne yapacağım? Bu fıkra, gazeteci Miyase llknur'un Cumhuriyet Kitapiarı arasında yayımlanan "Bahçe Biziz, Gül Bizdedir" başlıklı çalışmasında yer alıyor. llknur'la, fıkralar ve Alevi kültürü ile günlükyaşam üzerine konuştuk. Neden fıkra? Böyle bir kitap yazmak aklımda yoktu, ama fıkra anlatmayı ve fikra dinlemeyı çok severim. Dağarcığımda da dünyanın çeşitli ülkelerine, ülkemizdeki bütün yerel kültürlere ait fıkralar bulunur ve ben bu fıkraları yeri geldığınde dost sohbetlerinde anlatırım. Değişik kültürlere aıt fıkralara ilgim olduğu kadar kendi kültürüme ait fıkralara ilgi duymam da çok doğal. Bir gün, haftalık birhaberdergisinde Alevilerin gülmeye ve mizaha olan bakışını ele alanbıryorumhaberyayımlandı. Buhaberde Alevilenn acılarla yoğrulmuş bir toplum oldukları ve gülmeyi ayıp saydıklan yorumu yapılmıştı. Ben de bunun doğru olmadığını ve Alevilerin zengin bir mizah anlaşıy ına sahip oldukları göstermek için oturup fıkraları yazdım. Biryanbşıdüzeltmekaygısıylamıvazdııuz? Tek neden bu değil. Bizim toplumumuzda yaşayan ınsanlar iç içe yaşadıklan farklı kültürleri çok az tanıyorlar. Tanıma konusunda bir çabalan da yok. Ay A ' dınlarımız bile farklı inançlan ya da kültürleri tanıma kaygısı taşımıyor. Kıyısından köşesinden birparçabir şeyler bılıyorlaramaönceliklerini,duyarlılıklannı, dünyevi taraflannı bıldikleri söylenemez. Alevilerdendiğindeakla,tepkisel ve muhalifbir kültür, düşünce olarak sol ideolojiye yakın, hüzünlü ve tepkilı bir topluluk geliyor. Bu yüzden bu kitap, espriyle karışık da olsa, Alevi'nin günlük yaşamını anlatma kaygısı güdüyor. Biz, Bektaşi fıkralanna güidük hep. Alevi mizahı kendini göstermekte neden bu kadar geç kaldı? Çünkü Alevi kültürü yazılı bırgeleneğe dayanmıyor. Yeraltında sürgün veren bir kültür. Bugızlilikten mizahı danasi " bini almış. Alevi ve Bektaşilerin espri anlayışında birfarklılıkvarmı? Yoo, hayır. Ikisinde de bağnazlıkla, softay la dalga geçme, Tanrıyla yarenlik etme vardır. Alevi mizahı biraz daha yereldir ve birçoğu gerçekten yaşanmıştır. Bektaşi fıkrasını dinleyen bir kişi o tarikatın terminoloj isini bilmese bi le rahathkla anlayabilır. Bir Alevi fıkrasını o kültürü tanımayan bırine anlatmak için aynca açıklama gerekıyor. O nedenle kıtaptaki fıkralara bilinmeyen deyimler için dipnotlar düştük. Fıkralar için derlemeçalışması yaptınızmı?