Katalog

24 EYLÜL 2000. SAYI757 ' önündengeçtiğimizölüdenız, Belceğiz ve Faralya'daki evlerin ve turistik tesislerin ışıklan, bir süre bize arkadaşlık yapıyor. Ancak Yediburunlar'a doğru artık arkamızda yavaş yavaş hırçınlaşan Akdeniz, karşımızda da tek bir ışığm bile görünmedıği kapkaranlık dağlar var. Işık sadecc gökyüzündeki yıldızlarda ve bir de Kısmet3 'ün lambalannda... Burası, Ege ve Akdeniz kıyılanmızda belki de insan yerleşmesinın hemen hiç olmadığıtekyer... Anadoluyanmadasınınbuiki denize bakan en güneybatı köşesi... Teke Yanmadasırun Akdeniz'le kuşatılan yalçın kıyılan... Karadan yolu olmadığı gibi, batıdan (Akdeniz'den) ve kuzeyden (Ege'den) esen ruzgârlann buluşmasıyla oluşan hırçın ve dalgal ı karakteri yüzündcn denizden de ulaşımı ve yanaşması çok zorolan birkıyı kuşağı... Tek yol var.. o da ne yapıp edip Yediburunlan "aşmak"; ya da güneye devam etmedengeri dönüp, ölüdeniz'e sığınmak... tşte bu ikincisi her zaman bir "onur" sorunuyarattığından, Faralya'danaçılan teknelcr arasında vazgeçip geri dönene pek rastlanmıyor... Biz de öyle yapıyoruz ve Yediburunlar daha başlamadan kabaran denize aldırmadan, Kısmet3' ün burnunu Patara yönünde tutmaya devam ediyoruz. Meraklısıbelkinoteder; Yediburun'lann adlansırasıylaşöyle;büincisi,ilkçağdaadı "Hieara Akra" (Kutsal Burun) olduğu söylenen "Burunbaşı"... Sonra, sırasıyla; Kötü Burun, Sancak Burnu, Inkahlık, Yassı Burun, Kılıç Burnu ve Zeytin Burnu... Bu yedi çıkıntıyı Patara'ya doğru dalgalarla boğuşarak dönerken, Yassı Burun'dan sonra rüzgân ve dalgalan artık yandan değil, arkadan aldığımız ıçin rahatlıyoruz. Güneşin doğuşuyla birlikte uzun Patara kumsalı açıklanndangeçerken,Salih'in"sırtı"çekerek yakalamaya başladığı palamutlar ise kimi yüzü asık mavi yolculuklann keyfini geri getiriyor. Artık, Likya'nıntarihvedoğacenneti güney kıyılanndayız... 19 I ılarca pek rağbet görmemektedir..." Azra Erhat eğer yaşasaydı, şimdi o deprem evlerinin bile "zevksizliğin doruğundaki" yeni ve yoğun apartmanlar arasında ne denli " sevimli" kaldıklannı görup, belki de yazısını yeniden kaleme alırdı. Geçen yüzyıldaki adı "Kalamaki" olanbu "şirin" kasabanın, çok değil 25 yıl içinde (aslında son 10 yıl içinde) "taşlaşması" karşısında ise mavi yolculuğun adını belki de artık "mavi hüzün" diyeyazardı... Kaş'ı kurtaran Kekova... Kalkan' ı betonlany la baş başa bırakıp, kıyı boyunca2.5 saatlikbiryolculuğun ardından Kaş'a varmadan önce "Adaaltı" denilen koyda öğle molasını veriyoruz. Bukoy, Çukurbağ yanmadasının Meis adasına bakan kesiminde mavi yolcular için korunaklı bir dinlenme limanı hizmeti veriyor. Koya doğru yanaşmadan, yine kıyı boyunca seyrettiğimiz Çukurbağ' ın deniz yönundeki yamaçlan kaplayan "tatil konutu" ve "turistik tesis" yapılaşması ise son 56 yıhn ürunü. Binalarodenli yoğun, uyumsuz vetopoğrafyaya saygısız ki yanmada sanki yakında bu ağırhğı çekemeyip, "denize gömülecekmiş" gibiduruyor. özellikle yüzme havuzlan için dik yamaçlarda düz alan elde etme uğruna inşa edilen yüksek " istinat duvarlan ", aynı dik yamaçlarda ilave bodrum katlar ve çckme çatı katlan elde etmek için imar ızni 2 kat olan binalann 45 kata kadar yükselmesiyle birlikte tam bir "beton istilası" yaratmışlar. Böylece, yakın yı Uara kadar Kaş' m " cennet adası" olarak nam salan Çukurbağ, denize doğru uzanan bir apartman tarlasına dönuşmuş durumda... Aynı imar felaketi ilkçağdaki adı "Antiphellos" olan, Rumcadaise "Andifli" denilen bugünkü Kaş' ı da tutsak almış olmakla birlikte, kent merkezindeki eski limanı çevreleyen yamaç evlerin bulunduğu sırtla, birkaç eski sokağın yer aldığı çarşı kesiminin mimari otantikliğini koruyabildiğini söylemeliyim. Bu yıl tümüy le yayalaştınldığını da görerek sevindiğimiz bu tarihi kent çekirdeğindeki geleneksel Kaş evlen güzcl güzel onanlarak turistik işlevlerle yaşatılıyor. Sokak döşemelerinden bina cephelerine kadar, yöresel malzemenin özel kullanılmasıyla ve avlulann da lokanta, cafe vb. düzenlemeler için değerlendinlmesiyle Kaş' ın bu merkez kesimi turistlerin ve herkesin haklı beğenisini kazanıyor. Ne var ki denizden Kaş limanına doğru yaklaşırken gözlenen ve kentin yaslandığı yamaçlara doğru tırmanarak merkezdeki bu korunmuş eski dokuyu adeta "ezercesine" yükselip tepelerde de devam eden betonarme apartman yığınlan, adeta bir "Türkiye klasiği" gibi tüm bu olumlu etkileri yoketmeyedeyetiyor. Hele, limanın mendireğini oluşturan dalgakıran üzerindeki duvann, Kaş' ın sahilinden karşıdaki Meis' in seyredildiği o dostluk ve kardeşlik "bakışmasını" ortadankaldıracak düzeyde "yüksek" tutulmuş olması ise eğer kasıtlı değilse, tam bir aymazlık ve "sevgisizlik" örneği... Meis Adası 'ndaki yerleşme ile Kaş, ortak tarihlen boyunca hep "karşıhklı" birbirlerini görerek ve severek yaşamışlar. Aynı zamanda "göz" anlamınada geldiği söylenen Meis ile onu Anadolu'dan kucaklayan Kaş arasına bu yüksek duvar çekilirken sessiz kalan, tepki göstermeyen, inşaatı engellemeyen ve tarih boyunca sürmüş karşıhklı bakışmayı korumayan Kaşhlar için ne demeli?.. Kekova'ya ve hemen yanıbaşındaki Demre'ye ait "mavi hüzün" gözlemlerimizi ise bir başka yazıda sizlerle paylaşacağız. . . ^ Tarihi kent kahntüanyla bezeli Gemüe Adası, Ma>i Yol teknclerinin en gözde bannağu Mavi Yolcular, Göcek koylannda artık yer bulamıyor... önceki yamaçlarda kurulmaya başlanmış "kooperatif sitelerinebenzer" yapılaşmalardı. Tekdüze, çirkin ve doğaya meydan okuyan yapılar buralara kadar uzandıklanna göre, Kalkan kimbilirnedurumdaydı?.. Işte bu endişemiz uzaktan kendini gösterince geziye daha başlarken planladığımız vecanatügımız "Kalkan'dakarayaçıkma ve tarihi dokuyu dolaşma" programını iptal ediyoruz... llginçtir, bu karan hiç konuşmadan veriyoruz ve Volkan Kaptan Fırnazaltı'ndaki kahvaltının ardından ipi çözüp, demiri topladığında Kalkan'ın açığından geçip Kaş'ayönelmemize kimseitirazetmiyor... Pekı, Kalkan daha önce nasıldı?.. Bu sorunun yanıtını, Kısmct3 'un küçücük ama çok yararlı kitaphğında bulduğumuz,TURlNG'eait 1977'debasılmış "Belleten" adlı yayınından okuyoruz. "Marmaris'ten Antalya'ya" başlıklı uzun bir yazısında mavi yolculuğun Akdeniz güzergâhını anlatan Azra Erhat, o yıllardaki (25 yıl önce) Kalkan için bakın neler yazıyor: "Teke Yanmadası'nın en şirin kasabalarından biridir, yahut da idi... Çunkü, 1960'larda buranın Rumlardan kalma güzel yapılanm deprem yerle bir etmemişse de, çoğunu oturulamaz, yan harap hale getirmiştir... Depremden sonra yamaçtayapılan evlcr ise bir zevksizl ik örneği olup, Kalkan Yağmacılann "öncüleri" ölüdeniz Belceğiz Faralya kuşağını karanlıkta geçtiğimiz için, kıyı yağmasının denizden görünüşünü saptayamadık. Ancak, yer yer yoğunlaşan elektrik ışıklan bir fikir vermiyor da değildi... Nitekim, bu ışıkların ne anlama geldiği, Patara açıklannda kendını artık gösteriyor. Buradaki antik kenti kazmakla kalmayıp, aynı zamanda arkeoloj ik ve doğal SÎT alanını imar yağmacılanna karşı korumak için de kendini adeta "devlet" yerine koyarak göğüs göğüse mücadele eden Prof. Dr. Fahri Işık'ın yıllardır neden bas bas bağırdığı, denizden çok daha açık olarak görünüyor... Karşımızdaki, tarihi adeta kucaklayan kumul tepelerin hemen ardındaki "StT alanı yamaçlanna" ve antik kalıntılann "devamındaki" arazilere baktığımızda, koca koca turistik tesis kütleleri, büyük binalar ve kısmen de parçalanmış yapı bloklan şeklinde, doğal peyzajı parçalayarak bize bakıyorlar... Bunlannçoğunun "kaçak" yapıldıklaruıı, hatta aralannda haklannda yıkım kararlan bile olanlann bulunduğunu bildiğimizden; "neyse ki hiç değilse yenilerine artık ruhsat verilmiyor" diyerek avunuyoruz. Ancak, Patara'yı geride bırakıp, Kalkan'a varmadan mola vereceğimız Fırnazaltı Koyu'na doğru döndüğümüzde, Yediburunlar'ı 5 saatte ve sağ salim aşmanın sevinci kursağımızda kalıyor. Karşımızdaki yamaçlan kaplayan bina yığınlan, acabagerçektcn ogüzelim "Kalkan"mı?..Yoksadoğaüstübirgüç,örneğin Kuşadası'nınbirbölümünü getiripburaya mıyerleştirdi?.. Kalkan'daki bu imar felaketinin "habercisi", aslında Fırnazaltı Koyu'na dönmeden Taşyaka koyu çevresindeki sırtlarda, Likya mczarları ve ev kalıntüaru