Katalog

CUMHURİYET DERGt Toplum'dan: TarihteErmeniKadınu Toplumsal Tarih'ten: Jan Dark'ınyaktlması (MehmetSedadlstanbul 1331) Tarihi siviller yazar... MtNE YAĞICI Ç oğumuz tarihi ders kitaplanndan ögrendik. Savaşlar, banşlar, anlaşmalar, ihtilaller... Anlaşma maddelenni hanl hanl ezberlemeye çalışırken bunlann gizli kalmış yönlerini ve insanlık açısından önemli y anlannı hiç görmedik. Herkes biliyor ki artık tarih bize ders kitaplanndaanlatılanlarla sınırlı değil. Tarihi ders kitaplanndan çıkanp bize hiç görmcdığimız yanlannı sunan ise iki deıgi... Bu dergilerden ilki Türkiye Ekonomik Toplumsal Tarih Vakfı tarafından 1994 yılından bu yana yayımlanan Toplumsal Tarih Dergisi. Her ay yayımlanan toplam 64 sayfadan oluşuyor. Dünü bugüne bağlamak ilkesiyle hareket eden derginin Yayın Koordinatöru Osman Köker, "Derginin amacı insanlarda bir tarih bilinci oluşturmak, uyandırmak, tarih konusundaki araştırmalan teşvik etmek, insanlara neredengelipnereyegittiğimiz konusunda bilgi vermek" diyor. Köker, derginin yapısını şöyle anlatıyor: "Her sayıda neler yayımlanmalı, genel politikamız neler olmalı gibi konulann konuşulduğu bir yayın kurulumuz var. Künyede doğrudan geçmese bile dergide çalışan genç akademisyen arkadaşlar da var." Derginin çok geniş bir yazar kadrosu bulunuyor. Tarih alanında yazı yazan, tarihe ilgi duyan, bu konuda araştırma yapmış herkes bu dergiye yazı yazabiliyor. Istenen tek şey var, o da herkes tarafından bilinen konulann dışında kalmış olaylarla ilgil i yazılar yazmalan. Yazının bilimsel olması da derginin başka bir özelliğı. Dergiye girecek yazılan Yayın Koordinatöru Köker inceliyor, buyazılan yayın kuruluna sunuyor. Resmi tarih artık sorgulanıyor. tki deıgi, Tarih ve Toplum ile Toplumsal Tarih... îkisinin de amacı aynı: Bilimsel bir bakış açısı ancak popüler bir dil... Her iki dergideki yazılar, ders kitaplannın dışında kalan konulardan oluşuyor, yeni sorulann ve araştırmalann kapısmı aralıyor. Derginin yayın politikası hakkında ise Köker "Sadece akademik çevreye hitap etmiyoruz. Dergimiz akademik yayıncılıkla popüler yayıncılığın kesiştiği bir noktada bulunuyor. Ama bilimselliğini kaybetmeyen genel biryayıncılıkyapıyoruz. Yazılanmız bilimsel olmak zorunda ama dili ve sunuş biçimi olarak daha popüler bir dil kullanıyoruz." Görsel malzeme dergi için büyük önem taşıyor. Ama konu tarih olduğu için görsel malzeme bulmakta güçlük çekiliyor. "Günlük gazeteler veya haftahk dergiler bir haber için foto muhabiri gönderiyorlar, sorun hallediliyor. Bizim böyle bir şansımız yok. Genellikle eski malzeme kullanmamız gerekiyor. Makalelerin yer aldığı konulann çoğu fotoğraf öncesi döneme ait oluyor. Bunun zorluklannı yaşıyoruz. Minyatürler, gravürler, resimler müzedebulunuyor. Müzelere giriş kolay olmuyor. Bunlann getirdiği maddi zorluklar da var." Dergide ders kitaplannın ilgi alanına girmeyen konulartercih ediliyor. Köker, bu tercihi şöyle aktanyor: "Derginin ismi 'Toplumsal Tarih' sadece hükümdarlan, zaferleri, anlaşmalan falan anlatmıyor. Daha küçük şeylerin tarihini anlatıyor, insanın tarihine önem veriyor. örnek vermek gerekirse biz Balkan Savaşı 'nın kendisinden çok Balkan Savaşı sırasında Edirne'dekibirmahallenindurumuyadabiraile nin orada yaşadıklanyla daha çok ilgileniyoruz. Daha ufak şeylerin, daha bizden şeylerin tarihini anlatmaya çâlışıyoruz." Şu ana kadar yayımlanmış ve halen de yayımlanmakta olan tarih dergilerinden bir farklan olduğunu belirten Köker, bunu şöyle açıklıyor: "Biz günceli takip ediyoruz. Zaten dünü bugüne bağlamak ancak günceli takip etmekle mümkün. Bu da iki şekilde, güncel bir konunun geçmişteki örneklerini aktarmakla ya da hâlâ devam eden bir sorunun nereden başladığıru, doğduğunu geçmişe doğru izlerini takip etmekle olur. Günümüzde ne tartışılıyorsa onun geçmişteki izdüşümü, onu doğuran nedenler, geçmişte ona benzeyen olaylara değinmeyi seviyoruz. Çünkü tarihe ilgi bu şekilde artıyor, yani kurukuruya tarihyayıncılığı yapmanın ilgi çekici olmayacağını düşünüyorum." "Kandırah Fotoğrafçılar", "Ikinci Meşrutiyet Döneminde Askerlik Meselesi", "Kürtler ve Vikingler", "Atatürk ve Ulusal Müzik", "Nâzım Hikmet, Oryantalizm ve Pierre Loti", "Osmanlı Feminist Dergilerinde Pierre Loti" başlıkh konular dergide yer alan ilginç konulardan sadece birkaçı. Hedef kitleleri konusunda ise bir kısıtlamalan yok. Okuyan, yazan, düşünen birçok kişinin dergiye ilgi duyduğunu söyleyen Köker, "Bilim adamlan, tarih konusunda araştırma yapan akademisyenler, tarih meraklılan, üniversitede tarih bölümünde okuyan öğrenciler bu derginin hedefkitlesini oluşturuyor. Çok somut bir okur ya da çok biçımlenroiş bir okur kitlemiz yok. Her kesimden insan okuyabiliyor. Bir de derginin doğrudan okuru olmadığı halde dergide yazılanlan dolaylı yoldan öğrenen bir kesim olduğunu düşünüyorum. Hemen her sayımızdaki birkaç makale başka günlük gazetelerde, haftalık yayınlarda hatta televizyonlarda tekrar ediliyor. Yani etki alanımızın okur sayımızdan daha fazla olduğunu düşünüyorum." Toplumsal Tarih Dergisi 'ne pek çok okuyucu mektubu da geliyor. Bu ökuyucu mektuplan "Not Defteri" adlı bir bölümde yayımlanıyor. Dergide Not Defteri haricinde "Ephemera, Tarihçinin Mutfağı, Arşivden Bir Belge, Kitabiyat" adlı köşeler de bulunuyor. Dergi her ay 3 bin 500 adet basıhyor. Bunun bir kısmı yayımlandığı ay satılırken bir kısmı da sonradan tek tek veya ciltlenmiş halde satılıyor. Toplumsal Tarih Dergisi "Oniversite öğrencileri Arası Tarih Yanşması" düzenliyor. Bu yanşmanın amacı ise üniversite öğrencileri arasında tarih bilincini, sevgisinı, araştırma ve yazma alışkanlığını geliştirmek, geleceğın tarihçilerine ilk yazılannı yayımlama olanağı sağlamak. Yanşmaya, 19992000 öğretim yılında üniversitelerin ön lisans ve lisans programlannda öğretime devam eden öğrenciler, kendi seçecekleri bir konuda özgün tarih araştırmalanyla katılabilecekler. Yanşmaya katılmak isteyen öğrencilerin, dergiyle birlikte dağıülacak başvuru formunudoldurup.öğrencidurumbelgeleriylebirlikte 31 Mayıs 2000'e kadar dergi merkezine posta yoluyla ya da elden ulaştırmalan gerekiyor. Yaz aylan boyunca da araştırma fırsatını bulacak öğrencilerin, çahşmalannı dergi merkezine iletmeleri için son tarih, 20 Ekim 2000 olarak belirlendi. Yanşmada ilk beş dereceye giren öğrencilerin ürünleri Toplumsal Tarih Dergisi'nde yayımlanacak. Bunun yani sıra yanşmada ilk üç dereceye girenlersırasıyla200,150, lOOmilyonlirahk para ödülü alacak; mansiyon ve jüri ödülü alanlar dahil olmak üzere bütün derece alanlarda,50'şermilyonliralıkkitaparmağanı ve bir yıllık Toplumsal Tarih Dergisi