Katalog

27 ŞUBAT 2000. SAY1727 Kendllerlne "TMC" diyorlar, yanl "Tek Memeliler Cemlyetl"... Çünkü onlar meme kanserine yakalanan kadınlar ve blr araya gelip yaşadıklarını aktarıyorlar. Hastalığı öğrendlklerinde ilk tepkllerinl, eşlerinin ve çocuklarının şaşkınlığını ve yaşamlarında nelerln değlştlğinl... önem taşıyor. Çünkü meme, kadının görüntüsü açısından olduğu kadar cinsel açıdan da önemli bir organ. Peki, memenin alınması kocalann yaklaşımında bir değişiklik yaratıyormu? Açık yüreklilikJe Beki Hasan cevap veriyor: Tamamen olmadı diyemem. Insan her şeyi tamam olsun ister. Eşinin memesi alındı diye erkek kadından soğuyorsa, ben o erkeğin sadakatinden şüphe ederim. Ameliyat sonrası bu türproblemler yaşayan evlilikler, genelde önceden de sorun yaşayan evliliklerdir. Aynı şey erkeğin de başına gelebilir, o zaman da kadın mı erkeği terk edecek?" Evişlerlnedlkkat! Gruptakilenn çoğunun ahnan meme tarafındaki kollanmn diğerine göre biraz şiş ve ellerine kadar bandajlasarılı olduğu dikkati çekiyor. Buhastalığın getirdiği en önemli sorun. "Bu bizim ortak özelliklerimizden biri. Koltuk altında bulunan lenf düğümlerinin ameliyatla çıkanlması veya bu bölgeye radyo terapi yapılması bölgenin lenf sıvısı akım yolunun bozulmasına neden olabiliyor. Bunun sonucunda kolda lenf suyunun birikmesine bağh şişme meydana geliyor. Oluşan bu lenfödem nedeniyle kolun şişmesini engel lemck için bu bandajla sanyoruz. Kolun daha da şişmesini engellemek için çok dikkatli olunması gerekiyor" diyorlar. Şükran Dora, Almanya'da doktorunun verdiği, önemli kolun nasıl korunması gerektiğini içeren reçeteyi okuyor arkadaşlanna: "Evişlerine dikkat! Bıçakkullamrken, dikiş dikerken, bahçede çalışırken yaralanmayacağız. Sıcağa ve soğuğa dikkat edeceğiz. Cam silmeyecek, ağır taşımayacağız. Kol masajı yaptırmayacağız. tdealkilomuzukoruyarak çeşitli beslenmeliyiz. Tavsiye edilen kol hareketlerini yapın. Kol bandajınızı takın." Yaptıklan toplanülarda yaşadıklan sorunlan paylaşıyorlar, ama öyle ağlanarak sızlanarak değil, gülerek, yeri geldiğinde kendileriyle dalga geçerek. Ciddi ciddi konuşurlarken birden konu değişiyor. Fatma Çelik, güzel oryantal figürlerbildiğini söyleyerek ortaya fırlıyor. Canlı, fıkır fıkır bir kişiliğe sahip olan Fatma Çelik espriyle kanşık, "önceden hepuzun etekgiyerdim, kısa etek hiç giymezdim. Artık hep kısa etek giyiyorum. Bir yerimi göstermem gerek. Kadın olduğumu kanıtlayacağım ya.." diyor. Meme kanseri konusunda Beki Hasan, "Benim medyadan bir isteğim var" diyor ve devam ediyor: "Ne zaman kanser konusu işlense, 'ölümoranıenyüksekolankansertürü, meme kanseri veya senede şu kadar kadın meme kanserinden ölüyor' diye başlayan cümleler kuruluyor. Bu cümlelere hiç gerek yok. Bunlar artık beni hiç etkilemiyor. Ama etkilenen çok insan var. Biz iyi olduk derken, bunlarbizi psikolojik olarak yıkıyor. Bu istatistiklerdoktorları ilgilendirir, hastalarbilmese de olur. Satırları doldurmak için böy le şeylere hiç gerek yok." Beki Hasan son olarak şunlan söylüyor: "Insanlar hastalığa yakalandıklan zaman şöylebirtutumiçindeler: 'Niyeben?' Benim özel bir durumum yok ki, peygamber de değilim. Herkes gibi ben de hasta olabilirim. Geldi mi kabul etmek zorundayız. tsyan etmek işi kolaylaştırmıyor."^ 'Tek Memeliler Cemiyeti' üyeleri bir arada... (Fotoğraflar: AYSUN ÖZ) OTUZ YASINDAN SONRA DİKKAT! Ameliyat olup kanserden kurtulsalar bile psikolojik açıdan kadınları çok etkileyen 'meme kanseri' üzerine Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Iç Hastalıkları Medikal Onkoloji Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Fuat Hulusi Demirelli ile söyleştik. Meme kanseri daha çok kimlerde görülüyor? Meme kanseri tüm kanserlerde olduğu gibi ileriki yaşların hastalığı. 30 yaşın altındaki kadınlarda meme kanserine son derece eğilimli aileler dışındameme kanseri olma riski son derece az. 30 yaşından sonra bu risk artıyor, 50 yaşından sonra hayli hatın sayılır bir düzeye ulaşıyor. Kısacası kadının yaşıyla doğru orantılı olarak meme kanseri riski de artıyor. Meme kanserinde en önemli risk faktörü nedir? Meme kanserinde en önemli risk faktörü, kadının kadınlık hormonu olan 'östrojen'e maruz kalma süresi ve östrojenin kandaki düzeyi. Yani ne kadar çok kadınlık hormonuna maruz kalırsanız meme kanseri riskiniz de o kadar artar. Genetik riski sabit olan bir kadın popülasyonu düşünelim, bunlann içinde erken adet gören kadınlar geç adet gören kadınlara göre, geç menapoza girenler erken menapoza girenlere göre spor yapmayanlar yapanlara göre daha fazla risk altında. Çarpıcı bir ömek vereyim, körlerde meme kanseri olma riski son derece az. Çünkü yapay ışık östrojen salınımı üzerinde çok önemli bir mekanizma. Yapay ışığın yanında medeni toplum hayatı, günlerin uzamasıyla geceden kazanılan yapay aydınlanma, bunlann hepsi östrojen salgısını arttınyor, bu da kadının kanser riskini. Sporyapmak hormon faaliyetini son derece azaltıyor, çünkü fıziksel aktivite sırasında cinsellik hormonlan bir baskı altına girmiş oluyor. Meme kanserinde genetik faktör çok önemli. Genetik olarak iki tane gen belirlenmiş durumda, bunian saptayabiliyoruz. Meme kanseri genleri: BRCA1 ve BRCA2. Bu genleri taşıyorsanız meme kanseri olma riskiniz, yüzde yüz. BRCA'nın büyük önemi, meme kanseri olduktan sonra değil olmadan önce o riski beliriemek. Diyelim teyze 30 yaşında meme kanseri olmuş, annenin 30 yaşında her iki memesinde de çıkmış, böyle biraileden gelen 18 yaşında bir kız, BRCA pozitif ise er ya da geç meme kanseri olacaktır. Peki BRCA'sı pozitif çıkan 18 yaşında bir hastaya yapılacak müdahale nedir? Tek önleyici yol, her iki memenin de alınması. Ama ben memesini aldıran kişi hiç duymadım. Sonuçta bunlar veri olarak elimizde kalıyor. Riski biliyoruz ama vücut imajında önemli bir sorun olduğu için bir şey yapamıyoruz. On genç kıza "Sen ilerde kanser olacaksın memeni alalım" desem, "Yok kalsın, kanserden ölmeye razıyım" cevabını alınm. Kadınlar meme kanserini nasıl erken teşhis edebilir? Erken teşhiste en önemli araç ve tanı yöntemi hastanın kendi memelerini kendisinin muayene etmesi. Kadınlar ayda bir ayna karşısında kollannı yukanya kaldınp bir eliyle bir memesini diğer eliyle diğer memesini kontrol etmeli. Karşımıza çıkan birçok kanserde hastalann hemen hepsi hastalığı kendi saptıyor. Bu tümörü ne kadar küçük saptarsa o kadar iyi. Kitle eğitiminde altının defalarca çizilmesi gereken şey, mutlak surette kadınlann memelerinde ne olup bittiğinin farkına varması. Erken teşhiste ikinci yol ise mamografi. Mamografiyi, radyolojik bir yöntemle meme filmlerinin çekilmesi, şeklinde açıklayabiliriz. Bugün dünyada, kadınların kendi teşhisinden sonra en önemli erken teşhis yöntemi bu. 30 yaşın üstündeki kadın her sene mamografi çektirmeli. Mamografınin amacı kanseri teşhis etmek değil, erken teşhis etmek. Kadının bu tümörü kendisinin teşhis etmesini beklersek, tümör 3 cm olarak karşımıza gelebilir. Ama her sene mamografi çektirirse tümörü 0.75 cm. olarak yakalamamız mümkün. Bu da şifayla son derece paralellik gösteriyor ve kanserin bir daha geri gelmesini önlüyor. Batı'da birçok kadın mamografi sayesinde, ülkemize oranla çok daha küçük tümörlerie yakalanıyor. Türkiye'de tümörün teşhis ortalaması 4 cm, ABD'de ise 2.5 cm'dir. Erken teşhiste memeyi tamamen alıyor musunuz? Meme kanserinde cerrahi çok büyük önem taşıyor. Eskiden memenin tamamen alınması gerekiyordu, ama bugün meme koruyucu dediğimiz cerrahiyle tümörün sadece kendisini çıkanyoruz. Hastalığın tedavisinde moral ne kadar etkili? Bütün kanserlerde olduğu gibi bu kanserde de moral çok önemli. Moraliniz ne kadar yüksekse bedeniniz o kadar hastalıkla savaşabilecek yeteneğe sahiptir. Burada kadının eşine çok önemli rol düşüyor. Kocasının desteği kadını birçok riske karşı koruyor. Eş desteği çok önemli bir faktör.^