Katalog

27 ŞUBAT 2000 SAYI 727 11 dar mal mülkü yedi yıl içinde edınmiş. Eşi, bir gün önce kalp krizi geçirmiş... "Bu kentte yaşamaya alışamadı, bu yüzden hastalandı" diyor. Yasen? Hâlâ köyümdekilerin hasretiyle yaşıyorum. Televizyonda bizim oralan göstermiyorlar mı, başlıyorum ağlamaya... Irfan da köye dönmek istiyor... Oncamalmülkedinmişsin,ama... Her şey para değil ki... Burada ahlak bozuluyor. On dört yaşındaki oğlum, Yılmaz, geceleri eve gelmiyor, nereye gider, kimlerle birlikte olur, bilmiyorum... Sadece çocuğa yüklenmek de doğru değil, benim de ahlakım bozuldu, meyhanenedir, öbür hayat nedirbilmezdim, burada öğrendim. Aile reisi bunlan yaparsa çocuk ne yapmaz? Hem bu kentin insanlan paylaşmayı bilmiyor... Irfan köye döndüklerinde kansının iyileşeceğine inanıyor. Gün boyu dört duvar arasındaki kansı güneşe çıkacak, birkaç ınsan yüzü görecek, konuşacak, gülecek... Döndüğünde köyünü bımktığın gibibulabilecekmisin? Bıraktığım gibi bulmak istemiyorum ki... Halâuykulanm bölünüyor, rüyalarıma giriyor, pencerenin önünden birileri geçse, geldilermi diyorum... Köyümde, huzurlu bir hayat, bütün istediğim bu... Yeni taş ındıklan apartmanın kapısında bir tarihvar: 1890. Ama neCemilfarkında bunun, ne de Mendile. Mardin'in merkeze bağlı Yandere köyünden Istanbul'a geleli dört yıl olmuş. Otuz ikisindeki Cemil seyyar satıcılık, on beşmdeki büyük oğlanla, on bir yaşındaki konfeksiyonda işçilik yapıyor. Çocuklarının ikisinin aylığı seksen milyon liratutuyor, iki odalı evin kirası ise elli milyon. Cemil koruculuğu reddettikleri için köylerinden çıkanldıklannı söylüyor, sonra da köyden geriye bir şey kalmadığını... Bir ayağı sakat. Iş ve Işçi Bulma Kurumu'nun kapısından çevrildiğini de ekliyor sözlerine, cak bir organizasyon henüz yok. Hükümetin öngördüğü ve projenin ilk adımı olarak Kulp ve Çatak'tayaptırdığı köykentlerbekleneni karşılamadı. Evlerintanmı ve hayvancıhğı göz ardı eden yapısı, geçmişte deprem gibi nedenlerle inşa edilen konutlarla aynı anlayışı paylaşıyor: Yasak savmak. Istanbul Anakent Belediyesi ise geriye göç konusunda isteyenJere 1580 sayılı Belediye Yasası uyannca destek oluyor. Yasanın "Yersiz yurtsuz olanlara iş bulmak, bunlardan garip olup çahşmayanları memleketlerine göndermek, kimsesiz kadın ve çocuklan korumayTöngören 15. Maddesi'nin,48. Fıkrası Ama okuldan, aıdat adı altında istenilen paralan ödeyebilecek gücü yok. Sen sinemaya gittin mi Nurten ? Nişanl ıyken bir iki kez gitmiştik. htanbul 'un hangi semtlerini biliyorsun? Tarlabaşı, Beyoğlu, Kurtuluş,Kasımpaşa, Okmeydanı. Deniz hyısında oturup htanbul 'u, denizi seyrettinmihiç? Yok. Sadecehastalıkolduğundahastane için karşıya geçeriz bazen. O zaman görürüm denizi, şehrinöbür semtlerini. Çıkıp dolaşmaz mısın, çocuklannla ? Yok. Çocuklar bir şeyler ister, simit, meyve suyu, tost... Alamam, üzülürüm. Nurten'ineviikiodabirsalon...Birkanepe,birelektriklisoba,birdetelevizyonun, renklendirilmiş aile fotoğraflannın, birkaç cam eşyanm gömüldüğü büfe... Ylne kız olursa? Ne kadar kira ödüyorsunuz? Evkendimizin... Tepebaşı'na gelin gelip üç ev değiştiren Nurten annesinin desteğıne, kolundaki bilezikleri ekleyip ev sahıbi olmuş. Annesi, Surp Agop Hastanesi 'nin çamaşırhanesinde çalışıyor. Bir süre birlikte oturmuşlar annesiyle ama damatkaynana geçınememiş. Anne, kızkardeşinin evine yerleşmiş, şimdi gündüzleri gelip görüyorkızını. Bir de Nurten hastalandığında... Tek çocuk olduğum içın annemın çalıştığı hastanede muayene fişi veriyorlar, ücretsız. Ama tahliller, ilaçlar falan paralı... Kadın hastal ığına yakalandım, orada ameliyat oldum. Doğumlanm neredeyaptm? • Taksim Ilk Yardım 'da... Nurten, yedi aylık hamile, doktoru çocuğu almakla almamak arasında bocalıyor. Çünkü bebek annesinin yaşamından çalıyor. Oysa Nurten hem doğurmak hem de yaşamak istiyor, ama doktoru neyi gerekli görüyorsa öy le davranacak... Yinektz olursa? Olsun. Ben bu konuda çok yıprandım, ama bunu çocuklanma yaşatmadım. Ne topluma, ne komşulara ne de kaynanama, kimseye bir söz söyletmedim, kız doğurdumdiye.Türkkomşularımsorarlarbana, siz Kürtler erkek çocuğuna düşkünsünüzdür, senin oğlun terlikle gezıyor, kızlann artistgıbi giyiniyorderler... Eşın? Hüseyin. Terzidir. Hüseyin, her öğlen, Kurtuluş'taki işiyle ev arasındaki yirmi dakikayı yürüyerek aşıp yemeğe geliyor. Filiz yemeği hazırlıyor, çünkü şimdi babasının gelış vaktidir... Yorgun,sessız,sakin...Nurten'inışıldayan gözlerinin yanında Hüseyin'in kederli bakışı daha da belirginleşiyor. tki de konuklan varbugün... Biri Elazığh, bekâr... lsmini söylemek istemiyor, baş harfleriyle yetinmeli: H. K. Diğeri Diyarbakırlı, Irfan Kıhç. H.K., hâlâ evlenmemiş olmasınınnedeninianlatıyor: Diyalektik olarak, bu koşullarda evlentrVeyi düşünmedim... . H.K.'yı tstanbul'aatan,köylerininboşaltdmış olması. Babasının işkence gördüğünu, altı ay sonra da öldüğünü anlatıyor, yedi kardeşinbaşkabaşkaşehirleredağıldığını, 6u kentte yalnız olduğunu, diğerlerinin Malatya, Bingöl, Elazığ'da yaşadığını, ev adreslerini, nerede çalıştıklannı bilmediğını... Köye dönmek istiyor H.K., bu şehirde yaşamayı beceremiyor, üstelik insanlann nasıl geçindiklerini birtürlü anlayamıyor... îrfan, 1968 doğumlu, altı çocuk babası. örnektepe'de bir elektrikçi dükkânı, biri inşaathalinde iki evı, bırde arabası var. Bu ka Buşehirbataklık Hüseyin düşünüyor, bir türlü bu şehre hangi yıl geldiğini çıkaramıyor. Elli iki doğumlu olduğuna, askerlikten önce geldiğine göre Mendile ve Cemil çocuklarıyla. Onlar da gtri dönmek istiyorlar ama Cemil umutsuz... yirmi beş yılı geçmiş olmalı... Geliş nedenini tek kelimeyle anlatıyor: Fakirlik. Çok iş değiştirmiş Hüseyin, çok da işsiz kalmış... Hele de ilk yıllar... Banklarda sabahladığı geceler lanet okumuş bu kente, hâlâ da okuyor: Bu şehir bataklıktır... Hiç sigortalanmamış Hüseyin. Şimdikiişindehaftalığıotuzmilyon lira. "Burada hayat şartlan çok zor" diyor Hüseyin "Bu yüzden köye gitmek istiyoruz..." Köyde neyapacaksın ? Çiftçilikyapanz, teralik yapanz, ama buradan daha iyi yaşanz. Hüseyin Midyath, onunköyünde geçimi sağlayan hayvancılık. Nurten' in köyünde ise toprak bereketli, pamuk, sebze, meyve ekip biçiyorlar... Burada su evinin içinde, ekmeğı bakkaldanahyorsun, köydeyaşamak senin için dahayorucu değil mi Nurten? tçilmeyenbirsubu. Ekmeği de tki ev, bir dükkân, bir araba. trfan yine de geri dönmek istiyor, nedeni çözülmenin acısu.. ekmek değil... Hem yorulsam ne olacak? Temiz havayı istiyorum nedeni sakat ayağı değil, Mardinli olması... gereği 1996/99 yıllan arasında ikametgâh ben, yeşil ve geniş alanlan... Burada Istanve fakirlik belgesiyle başvuran 200 ailenin Cemil'in dili de köye dönmekten yana bullu insanlann yaşadığı gibi yaşamıyorum kamyon ücretlerinin yarısı belediye tarafindevrilıyor ama "Tahmınime göre umut yok" kd... Fasulyeyi, pirinci bakkaldan borçla alırdan karşılandı. Geçen y ıl ise kamyon ve otodiyor. lstanbul 'da yaşamaya dair de umudu ken nasıl yaşanm? Kızım arkadaşlanna büs ücretlerinin tamamı belediye tarafından yok. Bronşit olan küçük oğulun tedavi masuyup onlarla çay partilerine, kütüphaneye karşılanan yüz aile kentlerine gönderildi. raflannı karşılamaya yeşilkart da yetmiyor. gidebilir, gitmesini de isterim ama bu orBelediye kayıtlanna göre geri göç daha çok Mendile sıkıldı mi, küçük oğlunu alıp tamdabumümkün değil ki... Adana, Tokat, Sıvas, Hatay, Diyarbakır, Giparklara atıyor kendini. "Dört yıldır bir barKızlarının okumasım istiyorsan, köyde resun, Ankara ve Izmır'e doğru. dak temiz su içmedim" diye yakınıyor. Ama nereye kadar okutacaksın ki... asıl yüreğini kemiren yalnızlık ve dört duvar Onlar dönüyor. Tabii okumalannı ve güzel yaşamalannı arasına sıkışıp kalmak... Köyde yokluğun Denkler bir kez daha hazırlanıyor. Değil istiyorum, eski kızlar gibi evde kocabekleüzeri çabuk kapatı lıyor ama burada öyle demi ki bu şehir onlan istemedi, sıra vedalaşmelerini değil... Köyde ana okulu dahil, büğil, çünkü hepsi aynı yoksulluğun içinde... makta: tün okullann, hastanenin olmasını istiyoGenye dönmek isteyenlere yardımcı olaHoşça kal tstanbul...^ rum...