Katalog

5 KASIM 2000. SAYI 763 11 Mühendislen Odası, biri de Teknik Üniversite. Şu yanıtı verdik: Depremde hasar görmüş betonarme karkas yapılann onanmı yeniden yapılmasından daha pahalıya mal olmaktadır. Bunlar potansiyei yıkılacak yapılardır. Halka labarotuvarda tetkik yapacağım demek halkı kandırmaktır dedik. Gerçekten kısa sürede spekülatif fırmalar ortaya çıktı. Halkı soymak amacı güden bir pazar doğdu. Bu firmalara da ne yazık ki bazı profesörler danışmanlık yapıyor. Bizde de inşaatlann yüzde 9O'ı betonarme karkas. Oysa dünyada bu kadar yaygm değil. Oğuz. G.: Bu depremden çıkan sonuçlar var. örneğin faym doğrultusunda kalıyorsanız çok ağır hasar görüyorsunuz. Bu konudaki araştırmalann sürdürülmesi gerekiyor. Ancak 8 civannda bir deprem olmaz. Bunun nedenleri çok açık. 17 Ağustos'ta bir kınlma oldu. Hersek burnunu geçecek kadar bir faylanma oldu. 1912 dcpreminde de bir kınlma var. Bu nedenle 300 km boyunca kınlacak bu fay yok. C.Dergi: Şayet biz hasarlı binaları yıkmıyorsak faylanmanın bir sebebi de biz değil miyiz? Istanbul'da binalann dörte biri hasarlı deniyor. Gelecekteki bir depremde de en çok risk taşıyan bu hasarlı binalar değil mi? Oğuz G.: Son derece doğru. Aynca, halka yanlış bilgi vermemek gerekiyor. Halka söyleyeceklerinız çok sert gelebilir ama bu doğru ise söylenmeli. Halkın büyük çoğunluğunun yaptığı ağır hasan ortaya çevirip onarmak ve kiraya vermek ya da satmak. Hiçbir etik kurala uymayan bir davranış. Ama bir dc teknik nedenleri var. Zira bınası yıkılırsa ona bir daha 6 kat için izin verilmeyecek. Adapazan, Bilecik öyle. Marmara için, hatta Türkiye'nin diğer riskli bölgelerini kapsayacak şekilde özel bir yasa düzenlemesi yapmak gerekiyor. Oktay E. : Oğuz haklı olarak diyor ki özel bir kanun çıkanlmalı. Bayındırlık Bakanlığı özel bir kanun çıkarmak yerinc özel genelgelcr yayımlayarak hasarlı apartmanlann ayakta kalmalanm teşvik ediyor. Açıkça deniyor ki, bina kaçak bile olsa buna onarım ruhsatı verilecek. Hükümet depremden sonra bilimsel kararlar alamadı. Dcvamlı taviz veriyorlar. Topluma birilerinin açıkça şunu söylemesi gerekiyor: Bu binalar yıkılacak. Istanbul'da kaçak binalarda yaşayan 55 yıl hiçbir şey yapılmadı denemez. Marmara'da çok önceden, petrol ve gaz arama amaçlı çalışmalar yapıldı. Faylarla ilgili çalışmalar MTA Sismik 1 Gemisi'nin yaklaşık 5 yıl önccki çalışmalanyla başladı. Sığ sismik çalışmaları, Seyir Hidrografi ve Oşinografi Daire Başkanlığı'nın Çubuklu gemisi ve Istanbul Üniversitesi, Arar gemisiyle yapıldı. Bildiğim kadanyla 9 Eylül Üniversitesi'nin Piri Reis gemisi de bazı araştırmalar yaptı. Bunlarla ilgili bir çok yayın da yapıldı. Fakat hepsi bağımsız çalışmalar halinde yürüdü. Aralannda bilgi ahşverişi ve ortak bir planlama olmadı. En son TPAO, petrol ve gaz amaçlı sismikf araştırmalarından bir fay haritası ortaya çıkardı. Kesin bir şey söylemek için daha birçok araştırmaya ihtiyaç var. Şöylc bir hatırlayalım, bir sene içinde Marmara Adası önü kınlacak, kınlan 7.7 olacak, 7.4 olacak, en son üç parça olacak, 7'yi aşmayacak veya beklenen deprem olmuştur, geçmiş olsun gibi söylemler yeterli bilimsel veriye dayanmamaktadır. Birçok belirsizlik varken halen bu tutumun sürdürülmesi yadırgatıcı ve halkın da kafası kanşıyor. Carolin F.: Celal'i çok severim, arkadaşımdır. Ama, onlar büyük tablo adamları,... tektonikle uğraşıyorlar, deprem uzmanı değiller. Biz verileri sunarken kimi uyarılarda da bulunduk. Ama onlar kaba biçimiyle alıp yorumladılar. Şuradan şuraya kmldı diyorlar. Tarih açısından bakarsak Celal'lerin söylediği gibi bir sonuca varmak mümkün değil. Jeomorfolojik açıdan da olamaz söyledikleri. Ama durmadan aynı şeyleri tekrarlıyorlar. Bu da halkı çok tedirgin ediyor. Le Pichon'la deprem kongresinde karşılaştık bana hiç yüz vermedi, hiçbir soru sormadı. Ama aldı verilen kullandı. Bence iki konu var. Biri depremin büyüklüğü, ikincisi ise yapılann durumu. Bunlar ayrı problemler. Deprem ne kadar büyük olabilir, bu bilım adamlarının işi. Yapılann iyileştirilmesi için mali kaynak bulmak isc politikacıların işi. En başta okul ve hastaneler sağlamlaştırılmalı. Çünkü, depremden sonra sağlam kalanlar orada tedavi görecekler. Izmit'te herkes dışarda kaldı çünkü hastaneler de hasarlıydı. En çok hasar gören kamu binaları oluyor. Halbuki en çok onlann sağlam olması gerekiyor. Ancak kamu binalannın bir önceliği yokmuş gibi davranıhyor. Halkı korkutmayalım. Boydan boya kınlacak, 8.8 olacak diyerek. Bizce tarih onlann söylediğini söylemiyor. Çok fazla soru işareti var. Bir daha yazıyoruz kimi bölümleri... Oğuz. G.: Tarihe bakarak bu kadar kesin konuşmak da yanlış zaten. Carolin F.: Çok da proje parası aldılar Oktay E: Türkiye'de bu yeni değil. Bütün yardımlar aynı tür araştırmalara gidiyor. TÜBİTAK da, üniversiteler dc buna dahil... Oğuz G.: TV'de Çelal Şengör üniversiteler çökmüştür derken doğru söylüyordu. Teşhisi doğruydu ama nedenleri yanlıştı. Bu çöküşün kaliteli adam sorunuyla hiçbir ilgisi yok. Parayı adil ölçülerde veya araştırma yapacaklara yönlendirmek üniversitede kalitcyi oluşturacaktır. Sorun organızasyonla ilgili, kişiscl bir şey de değil. En azından depremden sonra tavırlarını değiştirmelerini beklerdim. Maalcsef böyle bir şey olmadı. Bundan son dcrece rahatsızım. Bir araştırmacı olarak belirli üniversitelerin dışındakı üniversiteler ve kurumlarla (TPAO ve MTA) birçok değerli uzmanlanmız var. C. Dergi: Carolin Hanım kimi bilim adamlannın Bolu'dan Gelibolu'ya fay kınldı yorumuna ne diyorsunuz? Carolin F: Evet, Bolu'dan Gelibolu'ya kınldı diyor Le Pichon. Halbuki, bizim kitapta Bolu'dan sonra soru işareti var. Şüphe C. Finkel: 1509 için yeni kaynaklar bulduk. miz vardı bizim aslında. Ama onlar her şeyi ham bilgi olarak kullanıyorlar. Bunlan değerlendirmek lazım. 1509 için yeni bir iki kaynak daha bulduk. Yeniden bir daha değcrlendiriyoruz 1509 depremini. Galiba bilim adamları mcvcut verileri çok fazla emin bir biçimde kullandılar. Oktay E.: Tarihi depremlere baktığımız zaman 1500'lü yıllardaki yıkımlar konusunda pek doğru değerlendirme yapabilecck bilgilere sahıp değiliz. Ancak 1500'lü yıllardan bugünlere kadar gelen yapılara baktığımızda ki bunlar anıtsal yapılardır. Bunlar hâlâ ayaktadır. Ancak halkın oturduğu sivil yapılar ufak dcpremlerde bile yıkılmıştır. Daha cskiye gittiğimiz zaman, antik kentlerin defalarca yıkıldığını görüyoruz. Mimaride dayanıklılığın gelişmesi harcın ortaya çıkışıyla sağlandı. Ondan önce sadece blok taşlar üstüste yığılarak mekânlar yapılmıştı. tnşaat yapısı açısından bize ışık tutacak olan 100 yıl önceki 1894 depremidir. O dönemki binalardan onarım görenler hala ayakta. 1894'ü ayakta atlattığı gibi bugün de hâlâ ayakta kalan yapılar var. Atina Rasathanesi'nin raporuna baktığımızda çok açık bazı şeyler görünüyor. Ölümlerin çoğunun Kapahçarşı'da olması O. Gündöğdu: Hükümet hep taviz veriyor. nın nedeni İCapalıçarşının zaten deprem olmasa bile belki çökme tehlikesi taşıyan, yıpranmış bir yapı oluşu. Deprem de gündüz meydana gclmiş. Onun dışında raporda benim konum açısından çok önemli aynntılar var: Ahşap binalar şaşırtacak derecede depreme dayanmışlardır. Altını çiziyor. Ahşap binalann depreme daha fazla dayanıklı olduğu ortaya çıkmış, bağlantısız kagirler hasar görmüşlerdir. Bağlantısız kagirden kasıt yeteri kadar hatılın olmadığı, mühendislik bağlantısımn olmadığı binalar. Son Körfez depremine baktığımız zaman faya en yakın yerlerde bile bu tür yapılann insan öldürmediği, hatta çökmediği görüldü. Başka görmemiz gereken ise yıkılan betonarme yapılar ve hasar gören betonarme yapılann durumu. Birlikte çalıştığımızda bizim mühendislenmizin son yıllarda dıle getirmedikleri bir gerçeği Japonlar açıkça söyledi. Depremde hasar görmüş betonarme karkas bir yapının yeniden dayanıklı hale getirilmesi çok zor. Taşıyıcıyı sağlayan bağlantılarda her hangi bir zedelenme olduğu takdirde yeniden sağlamlaştınlması çok maliyetli ve çok zor. Depremi izleyen 10. gün söyledik biz bunu. 11. günden itibaren bizim üzerimıze iki kuruluş geldi. Biri lnşaat 17Ağustos 1999'u yeniden yaşamamak içinyapılmasıgereken hasarlı binatanyıkıpyeniden inşa etmek*.