Katalog

8 EKİM 2000. SAYI759 rini andınyor. Rivayet o ki adalan fok balığına benzeten antik kent sakinleri Fhokia (Phokaia) demişler yöreye. Bir başka rivayet ' Siren KayalıklarTna dair. Mitolojiye göre; deniz kızlan çıkardıklan iniltilerle, Orak Adası'nı açıktan geçen gemılere çağn yaparlarmış. Çağnya evet diyen gemiciler Siren Kayalıklan' na çarpıp gemilerle birlikte yok olurlarmış. Işin aslı Orak Adası'nın batı kıyılannı süsleyen volkanik püskürtme sonucu oluşan kalker çıkıntüannın, yani volkanik dikitler arasında dolaşan rüzgâr sesinin ' siren sesini andıran', deniz kızlannın iniltisi olarak algıl anmasıdır... Adanın zenginliği; ona adını veren "orak" biçimınde doğal bir dalgakırana sahip olması. Kışın sular altında kalmasına karşın, her yazm ortaya çıkan ilginç bir doğasallık... Orak Adası çevresi, foklann konakladığı ada olması nedeniyle, Avrupa Fokları Koruma Derneği'nce korumaya alınmış ve Akdeniz Foklan'nı izleme alanı ilan edilmiş. Toplam işaretli 14 fok mevcut. Yakın zamanda biri öldürülmüş. Gece sakin ortamda ve kışın ortaya çıkıyorlarmış. Gündüz foku ancak, Foça'nın içinde görebilirsıniz heykel olarak... Akdeniz'de toplam fok sayısı altı yüz (600) olduğu söyleniyor. Orak Adası'nınhemen yanıbaşlarında Incir ve Fener Adası bulunuyor. Yalnız Incir Adası'ndakısmi ağaçlandırma var. Diğerlerinde yeşil adına hiçbir şey yok. Incir Adası'ndakikısmiağaçlandırmayı; 1950yılında eşi tarafından terk edilen ve çocuklarına bakabilmek için balıkçılık yapan Fenerci Ayşe yapmış. Foça'nm Manisa Tarzanı da Fenerci Ayşe.. .Fenerci Ayşe'ninağaçlandırdığıküçük kıyı bile milli emlak aracılığıyla şahsa kiralanmış. Fenerci Ayşe bende yakın zamanda okuduğum bir yazıyı çağnştırdı. "Malezya Lankavvi adasında bınalann yüksekliğinin ağaçların yüksekliğini geçmemesi yasağı getirilmiş. Malezya gibi bir ülke çevreye böy lesı duyarh iken, değil binalann ağaçlan geçmemesini, bız binalar için asırhk 19 cirit atıyor. Fransız tatil köyünden kesinlikle izinsiz geçemiyorsunuz. Özel ve resmi kurumlanmız da bu anlamda Batı 1 ılaşmaya çahşıyorlar. Hani ilgili yasalanmız kıyılann kamuya kapatılamayacağını söylüyordu. Kesinlikle bunlann önü alınmalıdır. Bunun yanı sıra; Foça'nın içi vekoylan foseptik çukurlanndan kurtanlmah, tüm turizm yatınmlanna antma tesisi zorunluğu getirilmeli. Birönemli olgu: Foça'nın 1. Derece Deprem Bölgesi' nde olduğunun unutulmaması. Bu nedenle yapı denctimine ve deprem yönetmeliğıne Foça'da özellikle önem verilmeli. Foçalı çok kath betonarme yerine depreme performansh prefabrike yapılaşmaya öncelikvermeli... Şu bir gerçek ki; ülke olarak kıyılanmızı tarihsel ve doğasal değerlendirme kültürü olan ekolojik değerlendirme kültürüne sahip değüiz. Nasıl ki yapılaşmada evrensel normları (metot, fizibilite planlama, proje ve uygulama) ışletemiyoruz. Kıyılann dcğerlendirilmesindeki evrensel kıyı normlannı (yapı, yeşil alan, kum ve deniz) da kesinlikle işletmiyoruz. Bu normlar, kıyı yasalanmızda ve tarihi doğal SİT alanlannı belirleyen yasalarda "Dinlence Dizgesi" olarak yer almalı. Yani gelenek haline getirdığımiz kıyı sıfır noktasındaki betonlaşmayı durdurarak, doğaya ve doğana (insan) nefes aldırmak istiyorsak; yapılaşma kıyıdan 250 m içerden başlatümah, 250 m'lik alanla, kum sal ve deniz nefes alma bandı (dinlenme bandı) olarak belirlenipprojelereişlenmeli. Bunun dışmdakiprojeleronaygörmemeli.Kıyıyatınm projeleri; merkezi yapı yerel yapı ve TMMOB'ye bağlı ilgili odaların temsilcilerinden oluşan "Kıyı Projeleri Değerlendırme Kurulu" tarafından onaylanmalı... Birileri firçasını düzeltecek diye Foça'nın façasını bozmaya hiçbir kişi, kurum ve kuruluşun hakkı olmadığını düşünüyorum.^ * Inşaat Mühendisleri Odası Genel Merkez Yönetim Kurulu üyesi zanslılar da Cenevizli korsanlara satmıştı Foça'yı. Bizdegünümüzünkıyıkorsanlannamı?.. Bu konuda duyarsız davrananlar sal t özel sektör ve halkın bir kesimi değıl. Zaman zaman askeriye, zaman zaman da kamu kuruluşlan benzer duyarsızhklan göstennişler. Halkın bir kesimi, eğitimvegüvenlikkampları adı altında bazı koylarda (jandarma) ve Deveboynu Burnu'ndaki (deniz birliği) tesislerde betonlaşmanm sıfır, ağaçlandırmanın maksimum yoğunlukta olduğunu, bir kesimi dc asırhk çam ağaçlannın yok edilerek tesislereyolaçıldığını savlıyor. Bunun dışında bazı kamu kuruluşlannın sosyal tesis ve dinlence kamplann inşasında bctonlaşmayı sıfır noktasında başlattığıru gözlemeyebiüyorsunuz. Palai Fhokla'nın geçmlşl... Foça 'nın bir de Yenı Foça'sı var. Yeni olduğuna bakmayın; limarun dolmasıyla insanlar Foça'dan göç etmeye başlayınca çevresi pbtas (şap) madeni ile zengin yöre, Yeni Foça adıyla 13. yüzyıldaCenevizlilertarafından yerleşim yeri seçilmiş. Zengin tarihsel ve doğasal dokuya sahip Foça M.ö 9. yüzyıldakurulmuş. MO133'te Romaegemenliğine girmiş. 13 yuzydda(Bizans dönemi) Cenevizlilere satılmış (1275). Merkezi, o yıllarda iki doğal limana sahip adacıkların karşısındaki yarım ada üzerindeymiş. MÖ7. yüzyıldabaşlamaküzere yerleşim tüm kıyı bölgelerine dağılmış. Foçalılar salt denizcilik ve ticaretle uğraşmamışlar, Akdeniz'e zentinciliği ilkonlargetirmiş. Foçalılann en belirgin özellikleri, Anadolu uygarhklannı Akdeniz'e yaymada büyük hizmetlervermeleri. AyncaFoçalıtüccarlar lon uygarlığının deniz ticaretini yaygınlaştırmak adına Batı Akdeniz limanlan (Ispanya, ttalya ve Korsika) dışında, Karadeniz'de Amisos (Samsun), Çanakkale'de Milet ve Lampsakos (Lapseki) limanlannı da kurmuşlar. Tüm bu özellikleri, Foça'yı Avrupa'da anakent ve kültür merkezi haline getirmiş ve bu nedenle korumaya almmış. Bu altın çağ Persler tarafından son verilene (6. yüzyıla) dek sürmüş. Bilindiği gibi Ege Bölgesi; Alpkıvnmlarının kuzeydengüneyden '3. ve 4. jeolojik zamanda sıkıştırılmasıyla oluşan çöküntü alanlan, kıvnklar ve fay hatlarından meydana gelmiş. Bu özelliğini Ege Denizi'ne dik inendağlarvevadilerlegösterir.îzmiryörcsinın kuzeydoğuya uzanan kı vnmlı kıyı şeridi, bölgenin tipik örneği gibidır. Yörenin morfolojisi ise farklı görünümlertaşır. Yöreyi çevreleyen ve kuşatan dağlar bunlann oluşturduğu "horizantal" çizgiler ile yerleşim alanlannın yoğunlaştığı sahil çizgisi arasında kalan ve iç kesimlere kadar uzanan düzlükler üzerinde çevre dağlanndan kopup sıçramış hafif volkanik tepeler morfblojik biryerintemel çizgilerini oluştunır. Kanalizasyon kazısından çıkan tarih. ağaçlardan vazgeçebiliyoruz. Fenerci Ayşe'nin, Manisa Tarzanı'nın ekolojikmisyonunu üstlenecek birileri çıkar mı dersiniz? Böylesi doğa savaşçılanna gerçekten ülkemizin gereksinimi var. *** Tarihi ve doğal zenginlikleriyle, değil ülkemizde dünyada sayıh turizm potansiyeli olan Foça 1990 yılında dünya çevre örgütlerince "Futına Vadisi" gibi özel çevre koruma bölgesi ilan edilmişti. Aynı zamanda Avrupalı çevrecilerce akdenizfoku koruma alanı ilan edilen Foça, yöne kent imar planı aşamasında (1981)' 1. Dereceden Tarihi (Arkeolojik) ve Doğal SİT Alanı" ilan edilmişti. Işte böylesi bir alanı, gecekondular gibi "siyası SlT alanı" olmaktan kurtarmayı evrensel bir gereklilikolarakgörmelıyiz. Koylar ve tarihi ve doğa alanlar hangi ad altında olursa olsun yapılaşmadan anndınlmalıdır. Hemen hemen tüm koylar işgal edilmiş. Yerli ve yabancı yatınmcüar koylarda Oünümüz Foçası... Foça'da görülmeye değer başlıca eser ve yerlerin başında; Pers idaresini ve bölge idaresini sımgeleyen 7 km doğusundaki asfalt yolun kuzeyindc yükselen "kaya anıtı". Bunun yanı sıra MÖ 4. yüzyılda yapıldığı sanılan "Şeytan Hamamı" ve "Lautros" olarak bilinen ve kayaya oyulmuş antik mezar, Orak Adası'nın batı kıyılannı süsleyen "Siren Kayalıkları", Roma dönemi antik "Beş Kapılar Kalesi", Dış Kale, 1455 'te Fatih tarafından inşa edilmiş Fatih Kalesi ve kim tarafından yapüdığı bilinmeyen Kayalar Camii de görülmeye değer tarihi yapıtlar arasında yer alıyor. Foça; kıyüan koy ve koylann önü adacıklarla dolu zengin kıyı bandına sahip. Adacıkların en büyuğü ve önemlisi Orak Adası. Adalar "Hangi koya saldıralım" ikilemi içinde açıkta bekleyen Cenevizli korsan gemile EskiFoça'nın kalesL. Çam ormanlan yedi yu önceyandu Çiçekler açmaya devam ediyor.