Katalog

20 CUMHURİYET DERGt Hasılat ve seyirci açısından zengin görünen "Mumya" filmi, mumyalar döneminin gizlerine dikkat çekti. Mısırbilimci Joanna Fletcher, mumyalama sürecınin insanlann sevdiklerini koruma ve onlan yanlanndan ayırmamaya yönelik bir işlem olduğunu Rachel Weisz Mumya 'nın Mısırbilimci kadınım oynuyor. söylüyor. ölülerini göz kamaştırıcı renklerle bezenmiş, içleri et parçalan, şarap, giysiler, mücevherler, peruklarla donanmış tabutlara yerleştirirlerken, lnka ölüleri beslenip, giydirilip, kimi önemli etkinliklere götürülerck, toplumun bir parçası olmay ı sürdürüyorlardı. Eva Peron 1952 'de öldüğünde, bu geleneklere bağlı olarak mumyalanmıştı. Ne yazık ki, Katolik Ispanyollar ölülere canlıymış gibi davranılmasını bir türlü kabul edemediler ve ellerine geçen tüm mumyaları yok ettiler. Kısa süre önce çok iyi korunmuşkimi mumyalar elegeçirildı. Söz konusu eski toplumlar için ölüler kendilerinden "farklı" değillerdi, yalnızca varoluşun bir başka evresıne gcçmişlerdi. Bu nedenle onların korku filmlerinin kötü kahramanları olarak cle alınmaları büyük birhaksızlık. Zavallı mumya insanlann key if almalarına hizmet eden bir araca dönüştürüldü. Eski Mısırlılar mumyalarını korumak amacıyla zorlu yollardan geçmişlerdi. öncelikle tabutların soyulma korkusu onlan sürekli mumyalarını toparlayıp başka yerlere götürmeye itmişti. Tabutların yakı lması da mumyalar için bir başka tehlikeydi. Bu tehlikeleri atlatan mumyalar ise, bu kez de onlan her derde deva olarak görenlerle baş etmek zorundaydılar. Rönesans döneminde tüm hastalıklann sağaltımında toz halinc gctirilmiş mumyalardan yararlanmak çok gözde bir çözüm yoluydu. O dönemde saygın her eczacının rafında kesinlikle bir "mumya" kavanozubulunurdu. Mumyaya olan istem 18 ve 19. yüzyıllarda Amerıka'nın bunları kâğıt yapımında kullanmasıyla doruğa ulaştı. Bu arada mumyalar birbirlerine farklı armağanlarvermekisteyenlerin en gözde seçımi oldu. Gelgelelim, Viktorya yazınına dehşet saçan bir nesne olarak geçince, odanın bir köşesındeki cam dolaba yerleştirilmiş mumya ansızın ıticı bir şcy oluverdi. Bu dönemde kimileri Hıristiyan geleneklerine göre gömüldü, kimileri derhalenyakınmüzeyeteslimedildi.Il.Dünya Savaşı ülke içindeki mumya koleksıyonlanna da darbeyi vurdu. Neyse ki, bu arada mumyalardan öğrenebileceğimizşeylerolduğunun ayırdına varan birkaç kişi vardı. Bunlar arasında en önde gelen Londral ı cerrah Augustus Granville idi. Karnak sahibi Natsef Amun'unmumyası 1828'de Leeds Felsefe Derneği tarafmdan incelendi. 1908'dc Margaret Murray bu alanda ilk bilimselaraştırmayaöncülüketti. 19. yüzyılın sonlarında röntgen ışınlannın bulunmasıyla mumy alara zarar vermeden incelcme olanağı elde edilmiş oldu. Tutankamon'un büyük dedesi firavun IV.Tutmosis'inmumyası incelenmek üzere Kahirc'den Londra'ya bir taksinin arkasında getirildi! O gün bugündür mumya araştırmaları yeni yöntemlerle birlikte giderek gelişiyor. Bir zamanlar ı şı Itı h altınlara ya da içinden çıkılması güç dinsel metinlerc ulaşmak amacıyla giriştikleri bu savaşımda kazıbilimcileriena7İlgilendirenşeyasılbuuygarlıklanyaratanlardangeriyekalanlardı. Gelgelelim, bunlar eski çağlardan günümüze gelen en değerli kalıt. Mumyalama sürecinin yalnızca sevdiklerimizi koruma vc onları yanımızdan ayırmamaya yönelik bir işlem olduğunun giderek kavranmasıyla söz konusu kalıt cninde sonunda hak ettiği saygınlığakavuşuyor. Böylece mumyalar istenen hedefe ulaşmış. oluyor: "Bir kez daha sonsuza dek yaşayacaksın. Bak işte,birkez daha gençleştin sonsuza dek." ^ Mumya (The Mummy); Yönetmen: Stephen Sommers .Oynayanlar: Brendan Fraser, John Hannah, Rachel Weisz. Olüme meydan okumak §• F arsça katran anlamına gelen mumya sözcüğü bugün de çok kişide, kollarınıtalihsizkurbanınaacımasızca uzatan, bedeni sanp sarmalanmış bir ölüyü çağnştırıyor. Rcn de, bir Mısırbilimci olarak, onlan yakından incelcyenbutalihsizkurbanlardanbirtanesisayılabileceğime göre henüz böy le bir sjeyi yaşamadığımı gönül rahatlığıyla söy leyebilirim. YillardırsüregeleneskiMısır'ınkötüniyetli ölmemişleri kavramı ilk kez 17. yüzyıl Fransız yazınıy la bırlikte ortaya çıkmış gibı görünse dc, bu kavram Bram Stokcr' in yeniden canlandırılan "The Jewel of the Seven Stars"fılminınkahramanıPrensesTcraile boy göstermış, onu izleyen Drakula ve ötekı mumyakonuluHollyvvoodürünleriyleiyıce pckişmiştir. Gelgelelım ki, bu arada tıpkı bizler gibi yaşamış, acılar çekmiş ve aşık olmuş bu harika "sanat yapıtlarının" atalarımız olduklan gerçeği nedensc göz ardı edilmiştir. Eski Mısırlılar, Inkalar, Iskitler vb. toplumlar için ölülerin olabıldiğince yaşamayakın bir biçimdesaklanmalan sevdiklerini yanlanndan ayırmama amactna yönelik bir tutumdu. Olüme meydan okuyan böylesi bir koruma süreciy lc beden ruhun sonsuza dek barındığı bir yuvaya dönüştürülüyordu. Mısır'damumyacıbkaileninservetine göre farklı düzeylerde uygulanan bir sanayi dalıydı. Lüks uygulamadabeyin metal bir çubukla burundan çıkarılıyor, iç organlaralınıyorvcgüzellikuzmanlançağnlmadan önce beden tepeden tırnağa y ağlan ı yordu. Mısırlılar bu incelikli sürecin ardından