Katalog

CUMHURİYET DERGİ Yugoslavya'ya yönelik NATO bombardımanı, savaşı sona erdirecek anlaşmanın imzalanmasıyla son buldu. Ama insanlar ölmeye devam ediyor, acılar sürüyor. Belgradlı oyun yazan Biljana Srbljanovic "lyi ya da kötü ulus yoktur, iyi ya da dehşet verici hükümetler vardır" diyor. Selçuk Demirel'in çizimlerini, Le Monde Diplomatique için hazırlanmış Balkan Savaşı kitapçığından aldık. "Dikkat,dikkat! Belgrad halkı! Derhalbodrumdaki sığınaklannıza gidin! Son!" Avrar Israel ansızın Bclgrad'ın en ünlü kişisi olı>veriyor. Ancak onu ne gören, ne de tanıya: var. İnsanlar böylebiriningerçekten var ol"~ olmadığını, yoksa adının sürekli "Dikk. dikkat! Belgrad üzerindetehlike! Son!"di> bas bas bağıran robotların takma adı mı oldu ğunu soruyorlar. Ama işin sonunda değil. tam tersine, hcnüz başındayız. Üçüncü gün Bodrum kattaki sığınakta oturmak zorunda olmamıza (benim evimde bodrum yok), onca korkuya karşın, insanlar yine de gizlidengizliyesokaklaradökülüyorlar.örgütlü olsun, doğal birtepki biçiminde olsun, meydanlara doluşup bombalama olayını protcs to ediyorlar. ICarşı koyma Sırplara özgü biı nitelik. Bu başkaldırı ve şaşkınhkla kanşıl öfke insanları sokaklarda şarkılar söyleme ye ve savaşı kınamaya itiyor. Ben dc kendimı sokağa atıp onları izliyorum. Yine meydanlara el konuyor. Eylem bu kezüst düzcy sıyasallar, özellikle de, kendilerini kitsch müziğine adayan "Yugoslav solu"tarafındanörgütleniyor. 199697'nin iyi niyetli yönleri (nükteli, iyimser ve değışime inanan) tümden dcğişime uğramış insanları nın protesto ey lemleriyle siyasal gösteri karışımıbirşeybu.Birleşmişbirsağkanatile yapay solcuların oluşturduğu bir eylem Geçmiştekikısaveözlükonuşmalaryerinr şimdi başkana düşman olanlara, yani tüt. dünyaya karşı atılan çağhklar var. Bu toplumdaeldekalantekkaydadeğer nitelik ola 1 başkaldırı şimdi hepimizin gözleri önünd* kötüamaçlarlakullanılıyor. insanlar ne kadardakolay güdümlenebiliyorlar. Kötü niyetli olduklarından değil, yalnızca yeterince kafalannı kullanmadıklarından "Savuruna konserleri"artıkkaçınılmazbirzorunluluk durumuna geldi. Mesleğine değer veren şarkıcı ya da sanatçı meydanlarda boy gösteı mek zorunda. Kimileri isteyerek buna kah| yor. ötekilerin ne denli gönülsüz oldukh, yüzlerinden okunuyor. ' Bir savaş güncesi "tlk hombayla burada kalabilmek için sımsıkı sarıldığım çeşitli işlerden elde ettiğim tüm kazanctmı yitirdim. tlk bomhanın ardından çalıştığım A merikan şirketi kapandı, üniversitedekigörevim son buldu, sahnelerkarardıveköşeyazılarıyazdığımgazete bağımsızlığımyitirdi. tkincibomhayla hareket ve ifade özgüHüğüm elden gitti. Üçüncüsü'yle burada kalma isteğim giderekyok olmayabaşladı. 24 Martgünüise savaş patlak verdi." Oyunyazan Biljana Srbljanovic hava saldırıları başladığında Belgrad da idi. Bom İlkgün balar kentin üslüne yağdıkça veyaşam kofulları giderekgüçleşince kaçışını tasarlaHalkına aşağı lıkbir y ığınmışçasına davramayabaşladı... nan bir tiranın on y ıl boyunca y önetimi el in28yaşmdaki oyunyazan Biljana Srblja de tutması içler acısı sonuçlar doğurur: Üç novic "Aileöyküleri"ve "Belgrad Üçleme savaş, yüzbinlerce ölü, milyonlarca sığınmasi "adlı oyunlarıyla tammyor. fkiyıldır Belg cı ve sürgün. Slobodan Miloşeviç'in azılı bir rad sahnelerinde başarıyla sergilenen katil olarak tarihe geçeceği su götürmez bir "Belgrad Üçlemesi" NA TO 'nun bombala gerçek. Gelgelelim.buzavallı ülkenin insanma eylemini başlatmasıyla hirlikte sahneye ları tarihe yalnızca onun kurbanları olarak veda ettı. Srbl/anovic oyunun A Imanyadaki damgalannı vurmayacaklar. Bombalann yıkıcı gücü, uzay ıp giden kuyruklar oluşturan ilkgösterimine katılmayı düşünüyordu, ancak sonunda kenti terk etmemeye karar ver göçmenler, topluca yaşanan acı ve dehşet, sürekli kaygı ve yersiz yiğitlikler yürek paradi layıci. Ne var ki, seçimlerdeki yolsuzluklara, giderek tırmanan şiddete ve tümden çöken ekonomiyekarşın, buadamı on yıl boyunca yönetimde tutanlann yurttaş olarak sergiledikleri bilinçsizlik en az o denli içler acısı. NATO'nun hava saldırıları Miloşeviç'in yıllardırpeşindeolduğu şey i bir günde gerçekleştirdr Bağimsızkitleiletişimaraçları böy lece susturulmuş oldu; insan hakları askıya alındı; muhalefet korkudan bölündü; yıllardır burada biriken ceset yığınlan giderek dahadabüyüdü. Ne varki, muhalcfetin vebağımsızbireylerin verdiği mücadele çöken rejimin yok edilmesinc yctecek güçledeğildi. lyi yada kötü ulus diye bir şey yoktur, ama iyi ya da dehşet verici hükümetler vardır. Yeterince yazabildim mi, sesimi duyurabildim mi, daha başka bırşeyleryapabilirmiydim? Daha çok şey yapmalıydım. Ya bu kadarını bile yapmayanlara, Başkan'ın adını tutkuyla ağızlanna alıpresimlerini birikonaymışçasına bağırlannabasan uysal kurbanlara, aynı zamanda idamlık insanlara ne demeli? Şu andaözbilınce ve Sırp nazizmine son verilmesine gereksinimimiz var. Yoksa sonumuz gelmiş demektir. Dördüncügün <y • lşim gücüm olmadığından her günüm aynı biçimde geçiyor: Sabah erkenden kalkıp markete gidiyorum ve geri kalan zamanınu orda burda öldürüyorum. Bombalamadan birkaç gün önce alışveriş paniğine kapıldır Mutfak dolaplanmı peksimet (normalde* zıma koymam), bir yığın konserve yiya (konserve açacağım bilc yok), mum ve B ritlerle doldurdum. Bu mevsimde yiydj konusundapekfazlabirseçeneğinızolma turp, soğan, salata. Her gün çıkıp en güz' turplarıseçiyorum;scçmekepeyzamanırt alıyor. Gazetelerdc hep aynı şcydcn sözed:' diğindenhiçbirini okumuyorum. Birkuru' kazanmıyorum ve korkudan hiçbir şeyi d. şünmek istemiyorum. En iyisibugünala' ğım bir demet taze soğanın üzcrinde k..ı yormak. Günboyu karar vermekten bit bir halde eve gidip yemek pişırıyorum. Pi< diğim harika ycmekleri birl ıkte yemek i<;. arkadaşlarımı güç belaevcgctirliyorunı. Beşincigün Hukuk geçicı olarak askıya alındı; ad artık sıkıyönetim kurallarına göre sağlaı cak. Firar,bozgunculuk, ihanet, vurguncu ve "siyasal suçlar" ağır cezayı gerekh suçlardan sayılıyor. Devlet tüm telefon. rüşmelerini dinleme, haneye tecavüz e* bireylerinmallarınael koyma, kuşkulug düklerinigözaltınaalmaveyargılamadan tuklama yetkisine sahip. "Bağımsızlar" dettenbirhaylietkilenmişgörünüyorlar. İkinclgün Altmış saniyc boyunca susmayan sirenler tchlike uyarısında bulunuyor. Aynı anda televizyonda"Belgrad'ın savunulması" konulu, az önce duyduklanmızı açıklayan bir panel yayımlanıyor. Avram Israel adında biri durmadan şu tümcelcri yineliyor: