Katalog

CUMHURİYETDERfîl Saraybosnalılann çektiği tek film, Kusursuz Çember... Filmin çekildiği mekânda, Saraybosnalı arkadaşlarıyla gezmişti Emel Akçalı. Ona hep bu filmden söz etmişler ve mutlaka izlemesini istemişlerdi. Filmi ve Hrasnica'da yaşadıklannı yazdı. Savaşın suçlusunu aramadan sadece yaşananlan aktaran film "Kusursuz Çember "filminin yönetmenliğini savtışı yıijayan Ademir Kenuviç yaptu lar,gecegündüzdolukafclcr, açık sıncmalar, göstcri mcrkczlen hıç de savaş olmıış izlenimini vermıyordu. Sefalet, acı değil gururlu, güzel veneşeliinsanlargörüyordum sadece. Yalnızbazen scki/inci kattaki evlerinın oturma odalarında otururken bir kurşunun pcncereden gırerek sakat bıraktığı ya da bir şarapnelin vücudunun bir uzvunu parç aladığı insanlarlakarşılaşıyordum. Çokgüzeluzun boylu.kumralbirkızgörmüştümbirkeresinde. Incccik bedenine renklı bir kazak gcçırmış,altina bırşort veonunaltınadakazağının renklerınde uzıın yün çoraplar giymişti. Kızınbirbacağıyoktu. Muhtemelenbirsarapnel uçurmuştu o bacağını, ancak aynı !jarapnel,kızınhayatabağlılığını, begenılme isteğini,zarafctinı,şıklığınıyokedememişti. Yanmış, cökmüş ve harabeye dönmüş binalar görüyordum. Şarapnel parçalannın kentte isabet etmediği tek bir köşenın bile kalmadığına tanık oluyordum ve merak ediyordum peki ama dört sene boyunca nasıl. Saraybosna'yaTuzla'danarabaylaılkkez gelişimiz bir hayli geç vakte rastlamıştı. Savaş sırasında en şiddetli çatışmaların yapıldığı Saraybosna havaalanının karşısındaki Hrasnicascmtincgcldiğimızdeetrafıaydınlatan tek işıkay ışığıydı ve hiçbirşey net olarak görünmüyordu. Arabayıgenişbirarazidcndikenlitcllerleayrılanbirbinanınöniine park etmiştik. Amer, dikcnli teller ardinda kalan arazıyı işaret ederek arazinin mayınlarla dolu olduğunu ve savaş sırasında canını kurtarmakiçinburadankaçaninsanlartanıdığını söylcmişti. Içine girdiğimiz binanın duvarlarında kurşun dcliklerı vardı. Apartman daıresınin içi güzcldı. üüzel mobilyalar, güzel ınsanlar, güzel bir akşam yemeği ve güzel bir gece. Ancak günün ışıması her şeyin göründüğü gibi olmadığını ortaya çıkarıyordu. Bınada ayakta kalan tck daıre geceyigeçirdiğımızdaireydi. Yinedebubına çevre binalara göre cn iy i durumda olanıydı. Geriye nc kalmışdiyediğerbinaları gezmeye çıkmıştık bir gün. Hrasnıca'dakıevler Saraybosna Olımpiyatları zamanında şehrin kalburüstü kesimi için yapılmış. Sava;> zamanında ise en şiddetli çatışmalarm olduğu bu semtteki evlerin hemen hcmcn tamamı harapolmuş. Şimdıaynıcvlerönccıçindekı mayınlardan, bubi tıızaklarından arındırılıyor, sonra da restore edilip, Saraybosna'ya geridönenmülteeilerekiralanıyor. Birsabahbirkaçbinaötcdepatlatılanmayınscslcriyleuyanmıştıkkaldığımi7 bınada. Dahaönccfotoğrafçckmek ıçinelımi7i kolumuzusallayasallayagirdığimizdairelerdı bunlar. Çcktiğimiz fotoğrafları gösterince Bosna'dakiTürkbırliğindeçalışanbirTürk polisıdahılherkesaklınızımıkaçırdıni7dı İstanbul'da gösterimde. Kusursuz Çember udern tarihin en acımasız kuşatmasıaltındadörtkocayılgeçiren birkentin havan topu izlcriyledolusokaklannda, kırıkbirBoşnakça'yla, Ja trazim savrsen krug (Kusursuz Çember'i arıyorum) dememin üzerinden tambiryılgeçiyornercdeysc. Dört y ıl boyunca hıç durmayan havan toplarının, şarapnellerin, kurşunların harapettiğiSaraybosna'da.baharyürüyüşüneçıktığımi7bırgün 'Bu filmi mutlaka görmelisin' demişti Amer. llrasnıcasemtıcivarlarındaydık. İnsanların yıkıntılararasındakı kafelerdekahvcleriniyuduınladığı,çocuklannbahçede koşuşturduğu, may ın uzmanlarının ise çevredekıtarlalardabulunanmayınlanetkisız hale getirmeye çalıştıkları güneşlı bir bahar günüydü. "Saraybosna üzerine kendi çektiğimİ7 tck filmdi bu. Bu filmi mutlaka görmelisin. Filmin en can alıcı sahnelen işte tam bu semtteki evlerde geçiyor" demişti Amer. Saraybosna'yı terk etmedcn önccki son dakıkalarımı bılcbu filmin vidcosunuaramaklageçirmiş, ancak bir türlübulamamıştım. 'Ben sana gelirkcn getiririm' demişti Amer. 'Bu filmi gördükten sonra savaş hakkında, Saraybosna hakkındabelkibukadar soru sormazsın, bize uzay lı gibi bakmazsın artık.' Haklıydı. Beraber olduğumuz aylar boyunca ncdenvenasıllarımlaboğmuştum onu. O, savaşı unutmaya çalışırken, ben savaşı ve insanların hayatta kalabilmeyı nasıl becerdiklerıni anlatmasını istemiştım sürek11. Ölesiye merak ediyordum ve tek başıma cevap bulamıyordum. Dört scne boyunca her gün binlerce bombanın düştüğü, keskin nişancılarınyüksekbinalardaninsanavladığı, suyun, yıyccegın, elektriğin bulunmadığı bir kentte insanların sadece nasılyaşadıklannı değil,güzelliklerinı,yaşamabağlılıklannı, en onemlisı de ınsaıılıklarını nasıl koı uyabildıklerını merak ediyordum. Merak ediyordum çünkü kent sokaklarındadolaşanşık.bakımlı vegüleryÜ7İüinsan Arkadajimız Emel Akçalı "Kusursuz Çember"Jllmindvki evlvrden birinde (1998). Savaşla yaşaıtan dört senenin anlıııdaıı...