Katalog

12 İKİ MEKTUP Münevverden mektup aldım, diyor ki anlat bana dogduğum şehri Nâzım, Sofyadan pek küçükken çıkmışım Amma Bulgarca bilirmişim Sofya nasıl şehir? Dinlerdım anamdan Sofya ufacıkmış büyümüştur düşün kirkbır sene geçmiş bir "Park Boris" varmış o zaman dadım sabahları götürürmüş beni Sofya'nın en büyük parkı olacak orada resimlerim çekılmiş, durur. Bol güneşli, bol gölgeli bir park. Gıt orda otur. Belkı rastlarsın önünde oynadığım sıraya ama sıralar kırk yıl dayanmaz ya onlar da çürüyüp değiştirilmiştir. En iyısi ağaçlar ağaçlar anılardan uzun yaşar. Git orda en yaşlı kestanenın altında otur bir gün . , her şeyi unut " ayrılığımızı bile ' • • sade beni düşün... Nâzım cevap veriyor Ağaçlar duruyor, eskı sıralar ölmüş. "Park Boris" "Hürriyet Parkı" olmuş Sade seni düşündüm kestanenin altında, Sade senı, yanı Memedı Sade seninle Memedi, yani memleketimi... 1957'de Nâzım Hikmet Sofya'da Münevver'den bir mektup almış ve şiir diline şöyle aktarmıştı (Zekenya Sertel'in Nâzım Hıkmet'in Son Yıllan adlı kitabından) ''•>,' CUMHURİYET DERGİ Sofya'da doğdu. Andaç soyadı ona Mustafa Kemal'in armağanıydı. Ilk eşi Nurullah Berk'ti. Halasının oğlu Nâzım Hikmet'e olan aşkı nedeniyle yıllarca polis takibi altında yaşadı. 1961 'de Türkiye'den kaçtıktan sonra Varşova Üniversitesi'nde okutman, Fransa'da çevirmen olarak sürdürdü yaşamını. Münevver Andaç, başanlı çevirileri nedeniyle çok sayıda ödül almıştı. Külleri Boğaz'a serpfldi 1917'de Sofya'da doğdu. Babası Sofya'da diplomat olan Mustafa Cclaleddın Bey,annesiGabrıelleHanım'dır. Mustafa Celaleddin, bu sırada Sofya'da ateşemiliter olarak M ustafa Kemal' in ve sef ir Fethi Okyar'ın arkadaşıydı. Soyadı kanunu çıktığında Mustafa Kemal, genç yaşta ölcn arkadaşı Mustafa Celaleddın'inanısınakızlanna Andaç "hatıra" soyadını verdi. Liseyi dayılarının yanında Marsilya'da okudu. Annesinin vasiyeti üzerine Istanbul 'a geldı. Büyük dayısı Al ı Fuat Cebesoy hımayesınde Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi 'ne yazıldı ve buradan mezun oldu. 1944 yılında Nurullah Berk'leevlendi. BucvlilığindenRenan(Genim) doğdu. 1949'da Bursa Cezaevı'nde yatan halasının oğlu Nâzım'a aşık oldu. 1950'de Piraye Hanım'danboşananNâzım'lahapissonrası beraberoldu. 1951 'de oğlu Mchmet Nâ7im dünyaya gcldi. Nâzım, hapishancde ıkenbaşlayanaşklanbelkidehiçbırsevginın tanık olmadığı kadar çok engelle yüzyüzekaldı. Nâzım kaçtıktan sonra Menderes Hükümeti'nce kendisine pasaport verılmedi vekapısınapolısdıkildi.yaklaşık onseneişsizkaldı. Nâzım Hikmet'in Türkiye'den aynlışından sonra 1955 yılına kadar ancak başkalarıaracıhğıylabirbirlerindenhaberalabildiler. Mektuplaşmalanbilcyasaktı. Mcndcres'in izniyle kaldırılan mektup yasağı kilometrelerce uzakta yaşamak zorunda kalan Münevver ve Nâzım içinolağanüstübir sevinç nedeni olmuştu. Nâzım Hikmet Münevver Andaç'ınilkmektubuna ancak altı yıl sonra kavuşabılmıştı. lkıtarafınbirbırine yazdığı mektuplar 800 'ü bulmuştu. Nâzım Hikmet'in Moskovayakınındakievini ziyaret edenler Münevver ve oğlu Mehmet'in bütün duvarlan süsleyen resimlenylekarşılaşıyorlardı. Münevver Andaç 27 Mayıs'tan sonra da pasaport alamay ınca 1961 'de iki çocuğuyla Lehistan'a kaçmak zorunda kaldı. Bu kezdc Nâzım Hikmet Vera ileevlenmişti. Münevver Hanım'ınısebu evlıliktenhaberı yoktu Varşova'da buluştukları zaman Nâzım Hikmet'tenöğrendibugerçeğı.Topu topubirkaç gün birlikte olabildiler. Ancak birkezdahagöriişebildiler. Münevver Andaç Varşova'da üniversitede Türkoloji Bölümü'nde okutman olarak çalıştı. 1968'de Paris'e geçti. Bir yandan Gallimard için kitap tercümeleri yaparken bir yandan da Fransız Hükümetı Mahkemesı 'nde rcsmı mütercım olarak uzun seneler hizmet verdi. Emekli olana kadar resimhalıgalerisindeçalışarakgeçiminisağladı. Münevver Andaç Nâzım Hikmet'in Moskova'da yapılan ccnaze törenıne oğlu Mehmct'lc katıldı ve scvdığı adam gömülmeden önce son kez ona veda etti. Nâzım Hikmet vasiyetinde herşeyini Münevver Andaç, oğlu Mehmet ve Türkiye Komünist Partisi'ncbırakmıştı. Münevver Andaç, Nâzım Hikmet'in birçok escrıy le bırl ıkte Yaşar Kemal ve ürhan Pamuk'uneserlerinıFransızca'yaçevirdi. Bu çevirileri ile çeşîtli ödüller aldı. 1997'de yakalandığı akciğer kanserine 16 Mayıs 1998'de Menerbes'dekı evınde yenik düştü. Cenaze töreni 20 Mayıs günü Provence 'da yapıldı .^ Mehmet çocukluk yıllunndu... Münevver Andaç (solda) Abidin Dino'un Paris'teki bir sergisinin açılii güniinde Fransızyazar Malraux'nun t')i ve oğlu ile.