Katalog

14 C'ity Lights kitapçı dükkân otantikliğini koruyabilmiş az sayıdaki yerlerden biri. San Francisco üzerineengelişmişşiirleriyazmış olan beat şairi Lawrence Ferlinghetti 1953 yılında açmış bu dükkânı. Amerika'da cep kitaplan satan ilk kitapçı dükkânı olarak da biliniyor. Ferlinghetti bu dükkânı açtıktanbir süre sonra City Lights Cep Kitaplan dizisi başlığı altında beat şairlerininşiirkitaplannı dayayımlamayabaşlamış. Kitabevinişimdilerde libertersol çizgideki bırkooperatif işlctiyor. City Lights haftanınyedigünü.sabah saatondangeceyarısınakadaraçık. Dışarıdanbakıldığındaikikatlıküçükbirdükkân; fakat içeride sınırsız, koskoca bir dünya var. C'UMHURİYEI DERCl muş HaightAshbury \lenayrılmak,militan vetutarlı YeniSorunmerke/ineulas.makistiyorsanıznormalhi7İayolalanbırtreneatlayıpKörtezKöprüsü'nüaşmanız.üakland ve Berkeley'e uzanmanızgerekiyor. Şehir merkezindeki istasyondan Richmondtreninebindiğinizdehiçkuşkunuzolmasın sızi doğru yöne götürecektır. Öncc Oakland'a... Trenin sağ penceresinden lıman, gemiler, vinçler, üstüste yığılmış sandıklargörünüyor. Son yıllarda San Francisco limanıöneminiyitirmis.. Deniznakliyatçıhğı Oakland'a kaymış. Sol penceredcn ise siyahlannyaşadığıyoksulmahallclcr, bakımsızevler, onlarınötesindegökdelenlergöriinüyor. Gökdelenler,geceleyinışıklar arasında futuristikdinozorlarabenziyorlar. JackLondon,Oakland'dadogmus.,çocuklukyillannıburadayas.amıs.. Sonyıllarınıise Kaliforniyaşarapçılığınıncandamarısayılan Sonoma Vadisi'nde kendı ellerıyle inşa ettiğibirçiftlikevindegeçirmiş. KocaDeniz Kurdu oııca serüvendcn sonra dcnizlerden, şehirlerden ve insanlardan bezmış halde vadıdckı, mcşc ve kestane ağaçlarının arasındakı evıne çekilmiij, tarımla uğraşmış. "Pek çok ay" anlamına gelen adını birkızılderili efsancsinden alan Sonoma Vadisi'negitmek için Golden Gate Köprüsü'nügeçmenizgerekiyor. Vadi köprüyü geçtikten sonra kuzeyde, arabayla yaklaşık kırk dakikalıkbiruzaklıkta. Oakland'adönelım... Burası, Kuzey Kalifornıya'dasiyahnüfusunenyoğun olduğu şehirlerden biri. Siyahlann çoğu yoksul. 1960'larda, ayrılıkçı militan siyahlann örgütü Kara Panterler'in burada doğmuş olmasırastlantıdcgil.Oaklandoyıllaıdapolislc siyah militanlar arasında silahlı çatışmalarasahneolmuş. Şehirdeki yoksul siyahlann sayısınıngiderekarttığı biliniyor. Son yıllarda, San Francisco'nun Fillmore yöresini yuppielerin istila etmeleri, kiraların yüksclmesi, yörenin "kibarlas.masf' çok say ıda siyah aileyi Oakland'ataijinmak zorundabırakmi!}. Siyah nüfusun kalabalıklığı şchirde zengin bırcaz ve blues ortamının gelişmesini sağlamış. Bugün Oakland'ıilginçkılandabuortam. Oakland'ı geride bırakan tren Amerıka'daki en açık görüşlü insanların yaşadıkları ijehre, Berkeley'edoğruilerliyor. Berkeley demokratgeçmiiji ve liberal geleneklcriyle haklı olarak övünen bir ünivcrsitekampüs şehri. llerici görü^lerc, radikal akademisyenlere, eksantrik sanatçılara hep kucak açmış. Tııtucu, f'ilisten Amerıka, Berkelcy'i ayakları yere basmayan, aklı başında olmayan insanların şehri olarak görmüş. Bu özelliğinı vurgulayabilmek için çılgın anlamına gelcn "berserk" sözcüğünden hareketle buraya " Berserkley" adını takmış. KaliforniyaÜnivcrsitcsi me/unu olan ve bir sürcbuokulda derslerde veren iktısatçı John Kenneth (ialbraith ise Berkeley halkının "Amcrika'nın en bilinçli seçmenlcri" olduklarını söylemış. Gerçekten, 1911 yılında yapılanyerelseçimlerde Berkeley'liler bir sosyalisti belediye başkanı seçmişlcr. 1970'lerde, Amerikan tarihinin en radikal politikacılarından birini, Ron Dallums'u temsilci scçcrck VVashington'a göndcrmışler. Dallums seçmenlerinı mahçupetmemiş.meclistekiçalışmaodasının duvarlanna savaş aleyhtarı sloganlar yazmış,posterlerasmıştı. Berkeley 1960'larda, anarşist komünleri, alternatif dergileri, radikal yayınlann satıldığı kitapçı dükkânları, Özgür Kilisesi, folk kulüpleri ve pencerelerin önünde hemen göze çarpan marihuana ekili saksılanyla tam bir karşıkültür cennetiymiş. Şehre canlılık katan üniversitedeki öğrenci protestoları ise Cadılar Bayramı'nda... Birzamanlarkarşıkültürmekkesi olan HaightAshbury, şehirmerkezinden iki mil ötedc, Golden Gate Parkı yakmlarında. Geçen yüzyılınsonunadeğinıssızkumtepelerinden ibaret olan yöre, 1906'daki büyük depremi izleyen yıllarda gerçek bir yerleşim alanınadönüşmüş. Ortagelirli insanlaryerleşmişlerburaya. 1930'lann derin ekonomik bunalımından etkilenen HaightAshbury sakinleri evlerini kısmen pansiyon haline getirmek zorunda kalmışlar. 195O'lerde,yakınlardaki Eyalet Kolej i'nin öğrencileri bu evlcrde odalar kiralayınca HaightAshbury gençlerin rağbetettikleribiryöreözelliğinikazanmış. HaightAshbury'dehippyleripolitikbilinçtenyoksunolmakla eleştiren anarşistler de varmış: Adlarını tngiltere tarihinin en radikal hareketinden alan Diggers(Kazıcılar). 1960'lardayöredeki gençlere hem bedava yiyecek ve giyecek dağıtmış, hem de onları politizc etmeye çalı^mı^lar. 1966 yılının Cadılar Bayramı gecesindesokaklardapolitikacılarındevkuklalarıyla unutulmaz bir karnaval düzenlemişler. Bound Together (Birlikte Hareket), HaightAshbury'de anarşist bir kollektivite tarafından işletilen bir kitabevinin adı. Dükkânındışduvarınaanarsjisthareketinbellibaşlı düşünür,eylcmcivesanatçılarınınportreleri çizilmiş. Kropotkin, Emma Goldman, AlexanderBerkman,Saccovc Vanzetti,JulienBcck,DiggersmilitanlarındanEmmett Grogan... Bu kitabevi Diggers'ın HaightAshbury 'de yıllarönce yakmı^ olduğu üjiğın halen yansımasını sağlayan küçük birnokta. Fakat bu küçük, parlak ışık butiklerin yuppie kafclcrinin arasında hemen göze çarpıyor. Birzamanlarnaifhippydü^lerineyuvaol Duvar resimleri Diego 'nunya da Siqueros'un yapıtlarmdan esintiler tasıyor... f+ yoteden söz ettiklerini duyabiliyordunuz. Anarşistin ve t'ilozotun duyduğu uyandırmagücü,ÇinMahallesi'neuzanandarsokaklarınromantizmi...Işte, Nort Beach bunlardi." BeatniklerönceNewYorkCity'dekümelenmişler, San Francisco'yadaha sonra yerlcşmişler. Jack Kerouac, Allen Ginsberg'e coşkuylaönermiş: "Haydi,şiirlerimiziSan Francisco'da haykıralım, depremlcri duyuralım." Ginsberg, "Uluma"yı ilk kez, ototamirhanesindendönüştürülmüşbırgaleride okudugunda depremi duyurmanın ötesindc başlıbaşına birdeprem yaratmış. Kerouac, Üçüncü Sokak'taki izbe otellerden birinde ucuz şarap yudumlayarak San Francisco Blues başlığı altında toplayacaği şiirlerini yazmış. Kenneth Rexroth, Michael McClurc ve (tabii ki) Ginsberg, North Beach kafelerinde caz cşliğindc şiirlcrini duyurarak San Francisco Rönesansfnı başlatmışlar. 1960'larda Körfezyöresindcgclışecek olan karşıkültürüntemellerıniatmışlar. North Beach bugün büyük ölçüde turistik biryöre olmuş. ( olumbus ve Broadvvay caddelerinin kcsiştiklerı köşebıi'jinda bıılunan 1953 yılında açılan, içinde koskoca bir dünyayı taşıyan Ferlinghetti 'nin City Lights \ Golden Gate 'in gifnlük görüntülerinden...