Katalog

7MART 19<W. SAYI676 William Shakespeare dünyada kitapları belki de en çok basılan, •>• .*• en çok yabancı dile çevrilcn yazar. Ama onun üzerine yazılmış kitapların sayısı çok az. 'Aşık Shakespeare' bu hafta gösterimde. En ünlü yazann aşkı K ültürcl yclpazenin karşıt uçlanndan gelen ve kısa birsürcöncekamuya sunulan iki sanatyapıtı ortak birözelliğipaylaşıyorlar.Yılınençokyankıuyandıran "Shakespeare In I.ove"filmi, Komeo ve Jülyet'inyazarınkendiyaşamöyküsündenesinlenildiğiizlcniminiverenromantikbirgüldürü. Arjantinli ünlü yazar Luis Borges'in'Toplu Yapıtları"ndan(Türkçededelletişim Yayınlarındanbölümbölümçıkıyor)birbölümise "Shakespeare'inBelleği"başlığinıtaşıyor. Öykü, ünlü oyun yazarımn anılannaolağanüstübirbiçimdeyaklaş.mayaçali!>anbiradamıanlatıyor. Shakespeare ile ilgili yazınsal gözlemlerbirhayli farklı özelliklertaşıyor. Isa, Napolyon,BeethovenvcLincolngibi, başka alanlarda hemen hemen eşit özelliklere sahip kişilerin öyküleri sık sık kaleme alınmış. olmakla birliktc, Shakespeare ile ilgili yazınsal yapıtlara çok azrastlanıyor. Shakespeare tarafından kaleme alınmış yapıtların olağanüstü ıızun süre baskıda kalması, yazan konu alan, az say ıda basılan ve raf ömürleri bir hayli kısa olan kitapların sürekli JÖzardı edilmesinencden oluyor. Böylesi birgözardı etmeıin iki ncdcni olabilir. Birzamanlaryaşamış. kişileri konu ılanyapıtlargenellikleo kişilerin yaşamlarını gösterişli bir îiçimde sunma eğilimi gösterirler. Ne var ki, yazarların yajamlarınıngidcrekyapıtlarındançokdeğerkazandığıgününüzc tcrs düşecek bir biçimde, gelmis. geçmiş. yazarlarara•.ında en çok üne sahip olanın yaşamı konusunda hemen heııen hiçbir s.ey bilinmiyor. Yazınsal kaynaklarda, "olsa geck'\ "öylcgörünüyorki","anlaşıldığına göre" gibi sözcükcre sık sık tanıkolunuyor. Bunedenlede, Shakespeare ileîl;ili yapıtlarda genellikle imgesel bir kişilik yansıtılıyor. Çağdaijbirya/.ariçinShakespcare'ikavramayaçalışmak, /azarın kendisini onunla denk tuttuğu yönünde agır bircleşiriyi de gündeme getirebiliyor. mek üzere kaleme alınmakla birlikte Shavv'un içinde bulunduğu tarihsel konumusonderece içtenliklibirbiçimdeyansıtıyordu. Anthony Burgess' in "Nothing Like The Sun" adlı romanı (1964)Shakespeare'incinselyaşamını irdeleyen, "Shakespeare In Love" filmine de csin kaynağı oluşturan, bir dizi yapıt arasındayerahyor. Burgess'e göre, yazann sonelerindeki gizemli "Kara Leydi"kendisinden frengi kaptığı zenci bir fahişe. Fahişe,yazarıerkekkardeşleriylcaldatır. Burgessro Hilliam Shukespeare Joseph Fiennes manın giriş bölümünde bu ayrıntıyı Ingiltere'de aktarılan halköykülerindenaldığınıdilegetiriyor. Söz konusu iki romancının Shakespeare üzerine kaleme aldıklarıtekyapıtlarınınonlarınenazbilinenveenazbulunan yapıtları olması, böylesi bir işegirişmenin ne denli yüreklilikistediğininbirgöstergesisayılabilir. Shakespeare ile ilgili bir yapıt olan, ancak bu yapıtı çok az bilinen bir başka yazar da Mark Twain. 1876 yılında" 1601" ya da "A Fireside Conversation In Ye Time Of Queen El izabeth"başlığınıtaşıyanyapıtınbaşkarakteriWilliamShaxpuradında biroyun yazan. Yapıtta I. Elizabeth ve Ben Jonson ilegörüşmelere cinsellikleyellenme üzerine kütürlerledolubirtartışmayayerverilmiştir. Nevarki.butürünkolaykolay kabul edilmeyeceği görüşüy le, Twain yapıtı gizli bastırmıştı.90'lıyıllaraaitikiromanShakespeare'inkişiliğiniolduğu gibi yansıtmakla birlikte, halkarasindapekbiryankı uyandırmadı.VladyKociancich'inlspanyolcadançevrilen "The Last Days Of VVilliam Shakespeare" adl ı yapıtının baskısı kısa sürede tükendi. Ancak eleştirilere bakılırsa, yapıt yazar vetoplum üzerine Bingo'nunkini andıran türdebirça. lışmaydı. Stephanie Covvcll' in "The Players" adlı yapıtı ise (1998) oyun yazannın gençlik yıllarını konu alan ve biseksüel bir aşküçgenininanlatıldığıgürültülübiroyundu. "Shakespeare In Love" filminin bcklenen başanya ulaşması durumundabelleklerden silinmiş vc anlaşılması güç bu yapıtların büyük bir bölümünün yeniden basılacağı ve yok satacağı beklenebilir. Amerikalı eleştirmenler tarafından yağdın lan övgüler, özgürbir düşüncenin ürünü olan, ancak Shakespeare metinlerine sadık kal ınan bu yapıtın türünün en başarı lı örneklerinde bağlı kalınan kurallan izlediğine dikkat çekiyor. Gelgelelim.filmiizleyenleryinedeşusoruyusormadanedemiyorlar: "Buoyunlargerçekten bukişi tarafından kaleme alınmış olabilir m i ? " ^ The Guardian 'dan... Shakespeare yazarları... Buncdenle, Shakespeare ile ilgilenmeyigöze alan yazarargenellikleçokkis.inins.imş.cklerinüizerlcrineçekenson Jereee özgüvenli yazarlaroldu. Bunlararasında, oyun yazararı [idvvard Bond ve George Bernard Shaw, romancı Antiony BıırgessveMarkTvvainsayılabilir. Bond'un"Bingo"adlıyapıtı( 1973Türkçeyeçevrilmedi) itekilerc kıyasla iki kat daha gözüpek biryapıt. "Bilindiği odarıyla tarihsel olaylardan ve benim bildiğim kadarıyla uhbilimselgerçeklerdcnyolaçıktım,"diyenBond,Shakesîeare'in yaşamının gcç bir evresinde başından geçen bir ola/ı anlatır. Görünüşe bakılırsa, bu olayda Shakespeare, kira »eliri elde ettiği Stanford'daki topraklara devlct tarafından el <onması üzerine çıkantartışmadatopraksahiplerinedestek k'ererekyoksullarıkarşısınaalır. Oyununsonunda, insancıl /önüyle yapıtları herkesçe beğenilen bir yazar sayesinde, kiyüzlüdavrandığınınayırdınavanrveintihareder. Shakesleare'in intihar etmediğini kimse kanıtlayamasa bile, böyle>ibirgörüştartışmayaaçıktır. Tartışmalı konulara el atmaktan hoşlanan George Bernard Shavv isc, meslek yaşamı boyunca Shakespeare i le bir eleştirnenveonarakipbiroyunyazarıolarakilgilendi.Sonoyunu 'Shakes Versus Shaw" (1949) kukla tiyatrosunda sahnelen Yaşamı çok marak edüen yazarlardan biri Shakespeare. Gwyneth Paltrmv ve Joseph Fiennes "Aştk Shakespeare