Katalog

CUMHURİYET DERGİ Ruhunu korumak için direniyor San Francisco. Çünkü o dünyamn az sayıdaki antikonformist kentlerinden biri ve "aykırılar diyarı"... Aykırılar diyarı HALİLTURHA1NU # spanyol kaşifler ve fatihler gelmedcn önceCostanoankızılderilıleriyaşıyormuş bu topraklarda. Dağlarda ve korularda avlanıyor, fakat çok ürktükleri boz ayılara hiç dokunmuyor, onları kutsal sayıyorlarmış. Ispanyollargelırgelmezhcmycrlilcri, hem de boz ayıları katletmeyc başlamışlar. Öldüremcdikleri yerlileri ise "tek gerçek din"i, Hıristiyanlığı kabule zorlamışlar. Onlarıntopraklannaelkoymuş.kültürlerini yağmalamışlar. San Francisco gerçek anlamda bir şehir olarak doğuşunu "Altına Hücum"yıllarına borçlu. 1848 y ılında Sierra'larda altın bulunduğuhaberininyayılmasından sonra yüzlerce insan Kalıforniya'daki bu El Dorado'ya akın etmişler. Güney Amerika'dan, Havvai'den, Avustralya ve Çin'den yüzlerce insan denizyolundan teknelerle, karadan at sırtında ya da yaya olarak, altın bulma umu1 du ve zengin olma düşüyle gelmişler. Limanınyakınlarındakikumtepelerinde yüzlerce çadır kurulmus, derme çatma kulübeler inşa edilmiş. Art arda kumarhaneler, meyhaneler, genelevler ve afyon tekkeleri açılmış. Pasifik kıyısındaki bu eski limanın hemen gerisinde birdenbire bir şehir, bir "boomtown"belirivermiş. BugünküBroadvvay'in güneyindcn uzanarak Kearny ve Montgomery sokakları arasında kalan yöreye Barbarlar Kıyısı adı venlmiş. Burası, Altına Hücumgünlerindehertürlüaşınlığın.hazdüşkünlüğünün merkezi haline gelmiş. O günlcrde denizciler, haftalarca süren uzunyolculuklarveakılalmazölçüdekikötü çalışma koşulları nedeniyle gemilcri birer "yüzen cehennem" olarak nıteliyorlarmış. San Francisco limanına demir atan gemilerin tayfalarından çoğu firarediyor, "yüzen cehcnncmler"c geri dönmüyorlarmış. Altının bulunmasından.BarbarlarKıyısı'nınkurul I masından sonra firarlar daha da artmış. O kadar ki, liman, tayfa bulamayan ve bu y üzden de denize açılamayan gemilerle dolmuş. Aylarca.hattayıllarcalimanda kalan buhayalct gemilerden bazılan daha sonraotel, kunıarhane ve afyon tekkclerine dönüştürülmüş,. Demiralmada, limandan ayrılmadakararlı kaptanlar, kaçak mürettebatı yakalayabilmek için, ceza sömürgelerinden San Francisco'ya gelmiş olan ve "Sydney ördekleri" adıylaanılanAvustralyalıeskimahkumlarla işbirliği yapıyorlarmış." Sydney ördekleri", Barbarlar Kıyısı'ndakibatakhanelerin,otellerin altını üstüne getirerek kaçak gemıcilerinizlerinisürüyor,yakaladıklarınıkaptanlara teslim ediyor ve bu hizmetlerinin karşılığındaonlardanparaalıyorlarmış. Otelsahipleridekaptanlara"gönülsüz denizciler" bulmadayardımediyorlarmış. Altın bulma umuduylaşehregelmişdelikanhlanniçkilerine biraz afyon katıyor, derin uykuya daldıklarında isc onları kaptanlara teslim ediyorlarmış. Gençler.okyanustaseyredenbir geminin karanlık ve rutubetli ambarında gözlerini açtıklarında iş işten geçiyormuş. Insafsız kaptanların ve en az onlar kadar acımasızotelcilerinişbirliğiylegerçekleşenbu gönülsüz mürettebat toplama operasyonlanna "Şankaylamak" yada "Şankay'aadam postalamak" deniliyormus». Barbarlar Kıyısı 'nda bir gencin başına gelebilecek en kötü işjerden biriymiş Şankay 'a postalanmak. Bu ticaret ancak uzun yıllar sonra çıkanlan ve ağırcezalargctirenbiryasaylaönlenebilmiş. nnın hemen hemen tamamını kiitüphanede geçiriyor. Orayı sığınak olarak kullananlar var, oturup kitap okuyan ve hatta Internet'e bağlananlar da. Kütüphancnin çevresinden hiç aynlmıyorlar. Geceleri meydandaki sıralara, etraftaki büyük binalanngiriş kısımlarına kıvnlarak uyuyorlar. Sabahleyin erkenden kütüphanenin önünde toplanıyor, kapılannaçılmasınıbekliyorlar. Kapılaraçılsın ki San Francisco'nunevsizbarınaksızlanbir anöncelnternet'ebağlanabilsinler. Onlarcaevsizbannaksızinsanınuyuduğu küçük parkla.Tenderloin'dakiizbeyerlerde San Francisco'aun en lüks otelleri arasında çokazbirmesafevar. GeçtiğimizeylüldeHilary Clinton, senatör Barbara Boxer'ın kısmi seçimlerdolayısıylayürüttüğükampanyaya destek vermek, bağış toplamak için San Francisco'ya gelmiş, Hilton'da verilen yemeğe katılmıştı. Otelın önünde çoğunluğu yaşlılardan oluşan yüz ya da yüzelli kişilik birkalabalık,cllerindepankartla,Clinton'ı "Amerika'nın iyiliği, çocukların gclcceği için" istifa etmeye çağinyorlardı. Polis otelin çevresini kordon altına alınıştı. Bir alt sokağa sapmak zorunda kaldım. Striptiz barlarının.canlı scksshowlan sahnelenenkulüplerin bulunduğu bir sokaktı. Bikinili kızlar, yoldan geçenleri cezbetmeye, kulüplere gırmeye iknayaçahşıyorlardı. Sokağın sonuna geldigimde, dört çocuklu bir siyah aile gördüm. Bütün eşyalannı tekerlekli el arabasma yüklemişlerdi. Polise, şehır merkezındeki alana en kestirme hangi yoldan gidebileceklerini sordular. Evsizlerin, yuvasızların ka•ranhkçöktüğündetoplandıkları,geceyigeçirdikleri o yere gitmek istıyorlardı. First Lady'nin kaldığı lüks otel, seks kulübünün önünde bikinili kızlar, dört çocuklu veevsiz biraile. Böylesıneuzakdünyalarıninsanları herhalde yalnızca Amerika'da birbirlerine bu kadar yakınlaşabilirler.Ve bir sabah çok erken saatte sokakta, çaputlarla sımsıkı sardığı küçük oğluna kahvaltı ycdiren bir baba gördüm. Çok dokunaklıydı. Tenderloın'de sokakköşelerinde.kümeler halinde alkolikleri, fahişelerı görüyorsunuz. Bira, şarap, sidik ve kusmuk kokan serserilen. Size Iggy Pop'unbirs.arkısındakidizeyıammsatıyorlar: "Pis kokan hcr serseri taç giymeli." Tenderloin serserilenne taç yakışır. Tenderloin şehrin kırmızı ışıklar yoresi. Bu bakımdan, Barbarlar Kıyısı 'nın geleneğini sürdürüyor. North Beach'deki turistik seksdükkânlarıTendcrloin'dakilerlekıyaslandıklarında "nezih yerler" kategorisine dahil edilebilinirler. Tenderloin'da seks sokağataşmış. Striptiz kulüplerincpeep showlara, porno sinemalanna sığmıyor. Terderloin sokaklan her yaştan, her renktcn, kadın, erkek fahişelerle, travestilerle dolu. William Vollman'ınöykülerindekikarakterlcr. "Admı söylemeye cüret edemeyen aşk" San Francisco'da eskiden beri kendini özgürce ifade edebi lmiş, hoşgörül ü bi r ortam bulabilmiş. Şehre bu nedenle," Pasifik kıyısındaki Sodom" denilmiş. özgür hayatlara tahammüledemeycnlerise, 1906'daki büyük depremi tannnın Sodom'a yağdırdığı bir ceza olarak görmüşler. Altına Hücum günlerinde, yörede at sırtında dolaşan, pantolonlannın arka cebinden kırmızı mcndil sarkan ve "lavanta kokulu kovboylar" adıyla bilinen genç eşcitıseller bugün San Francisco'nun ycrel kahramanlan olarak anılıyorlar. Şehrin tarihini incelcyen kitaplar, 1910'larda Barbarlar Kıyısı'nın bazı barlannda kadın kılığındaki crkeklerin garsonluk yaptıklannı yazıyor. Barbarlar KJyısı denizcilerin, yalnız ve yersiz insanların karşılaştıkları, tanıştıklan, birdefalık rastlantısal ilişkileryaşayıpayrıldıkları biryermiş. tçki yasağı yıllarında ise, gizlice içkı ıçilcn yerlerin çoğu aynı zamanda eşcinsellenn Vietnam gazilerl... Şehrin merkezmde Beaux Arts üslubunda inşaedilmişbelediyesarayı,BirleşmişMilletler Antlaşması'nın imzalandiğı federal bina ve iki yıl önce açılmış olan alti katlı halk kütüphancsi bulunuyor. Bu yapıların ortasında küçük bir park ve meydan var. Meydanda çarşamba ve pazar günleri pa/ar kuruluyor. Meksikalı çiftçiler, Çinli çiçekçilcr tezgah kuruyor, sebze ve meyve, bal ve çiçek satıyorlar. Fakat bu meydanın ve yakınındaki küçük parkın gerçek sakinleri evsizbarınaksız insanlar. Savaştan çıkmış, bozguna uğramış bir orduyu çağnştmyorlar. Bütün eşyalan, tavalan, tabaklan, transistörlü radyolan, palto ve çizmeleri, çok sayıdaki cep kitaplarıağırağırçektikleri arabalarıniçinde. Aralarında, yaşamını tekerlekli sandalye üzerinde sürdürenlerin sayısı hiç de az değil. Bunlann bazılan Vietnam gazileriymiş. Meydandaki sıralara oturuyor, parktaki çimenlere uzanıyor, gruplar halinde sohbet ediyorlar. Bazılan satranç oynuyor. Bazen sırayadizilmiş olarak görüyorsunuzonlan. Ellerindc kuponları, bedava yemek dağıtacak arabayı bckliyorlar. Kimileri zamanla