Katalog

RT 1999. SAY1676 , Hacı Bektaiji Vcli ve Atatürk resimleri. Ev ;okeylül vcekımaylarındaziyarctçiakınıliğrarmış. (Jclenlcr kurban keserek halka ;ıtırlarmış. Kültüı Bakanlığı 1986'daevi zeyapmak için Mclımet Şımşck'ten istc;. Olumsuz yanıt vercn Ş. imşck şöy le diyor: Evimize sizingibidostlar geliyor. Bir bar. çay, ayran ikram cdiyoruz. Bu bizi mutlu yor. Bunııyctkililercdeanlattık. Sağolsunmlayışgösterdiler." Sizi Banaz köy ünün dedcsiyle de tanıştım." ocuklarla bi rl i kte deden i n evine yönel iyoKöye geldiğimizde tanıştığımız Ali avuolrnak istjyormu$. Sclma öğretmenliğe koymıış. Gökhan hcnüz karar vcrmcmiş :ak ki yanıt vcrmiyor. Dedc Turan Şimşek aşındakısaboylu, nuryüzlübiri.Birayaı altına almış, divanın üstündc elindeki ribartcspihiniyavaşyavaşçekiyor. Uanaz'ın eski yeri şimdiki yerindcn daha ıdeymiş. Birgün PirSultan'ın ördekleri larakburayagelmi!jlcr,gayrıbaşkabiryeitmez olmuşlar. Pir Sultan da madenı örBanazlı Alevi dedesi Turan Şimşek... lerim burada duruyor, bunda bir keramet hrdiyerek burayı vatan tutmuş. Asasını sun/TuranTorundinsizirnansızkalsırı/Dinsiz : vurunca köy ıneydanındaki scbil ortaya bunu yapmaz yobaz ha yobaz... nış. Su o gün bugündür akmaya devam Bekçi tsmail Aslanbizi muhtarınevinegör or." türecck. Biz ise önce Pir Sultan anıtına gitmek istiyoruz. Yoldayineçevremizi meraklıbakışedc hem dinscl önder hcm de insanlara hcr lanylaçocuklarsanyor. Rastladığımızköylüudayolgösterenbirkişilik.Obizebir^cylerin kimisi odun kırıyor, kimisi hay vanlarını nlatirken dinleyenlcr, sözünü rahatlıkla sulamaya götürüyor. Tck tük iyi boyanmış beıbiliyorlar. Birkadın.yadaçocukiçeriye • söy leşiye kat ı labi i iyor. Torunu> östercrck: "Bizdccşitlik sözkoıdur. Buçocukhangisaygıyıgö^sabendeayntsını görürüm.serı Jizdeönemliolaninsandır. Insa;vgidir, saygıdır." tonarmeevlerdikkatimiziçekiyor. "Buevlcri yurtdıjjindaçalışanköylüleryaptınyor. Bunlarkiijinboştur. Yazıngelipbirkaçaykalıyorlarbuevlerde." Anıta giden yol yokuş vc kumlu. Anıtın bulunduğu tepeye ulaştığtmızda insanın iliklerine işleyen birhava karşılıyor bizi. Anıl Banaz'a hâkim bir tepcde. YildızDağı'nadönük anıtta Pir Sultan Abdalikieliylesazınıhavaya kaldırmış. Duruşuyla bütün dünyaya benim .sazımsizinsilahlarınızdanvcaskerlerinizden daha güçlü dergibi. Cahit Koççoban tarafından yapılan anıtın önünde on iki sütunla cevriliküçükbirplatformyeraliyor. Anıtın hemen önünde vc arkasında çalılıklar a bağlanan adakbezlerigözeçarpıyor. Banaz'daheryıl Pir Sultan AbdalŞcnlikleri düzcnleniyor. llki 1979'da yapılmış. Uzun biraradan sonral992'dc yenıden başlamış, daha gcniş kitleye ulaşılabilmesi için Sıvas'a taijinmı. 2TemmuzSıvasolaylarında37aydın insanın yakılarak öldürülmesi sonucu tckrar Banaz'adönülmüş. Şenliği Pir Sultan Abdal kültürdernekleriorganizeediyor. Kiiltür Bakanlığı 'nın hicbirkatkısı yokmuş. Şenliğe gelenlerköylülerinmisafirioluyor. "Köylünün ekmeği bol, ayranı bol misafirleri ağırlamaktan gurur duyuyoruz." Veda zamanı... Bizi uğurluyorlar. "Sizi PirSultanŞenlikleri'ncde geleceksinizdeğilmi?"^ (*) Zeki Coşkun, "Aleviler, Sünniler ve... öteki Sıvas", lletışım Yayınları, Istanbul 1995. 11 BANAZ VE SORUNLARI. Köye dönüyoruz. Muhtar Haydar Çakmak bizi yine güler yüzüyle karşılıyor. Köyün sorunlarını anlatmadan bizi bırakmıyor. Bız soruyoruz o yanıtlıyor. "Köyün gelirı nereden?" "Banaz köylüleri de civar köylüler gibı tarım ve hayvancılıkla geçiniyorlar. Ne var ki köylüler tarım ve hayvancılığı tıcaret için değil kendı geçımlerını sağlamak için yapıyorlar." Sorumuzu beklemeden ekliyor. "Ticaretını yapacak kadar tarım ve hayvancılık gelişmemiş ama buna rağmen köyde ekonomik sıkıntı yok." "Yok mu?" "Evet yok. Köyden devamlı göç veriliyor. Göç edenler büyuk şehirlere yerleşiyorlar ve daha sonra toprak istemedikleri gibı köyde kalanlara da yardım ediyorlar." Bir noktaya daha dikkat çekıyor: "Şimdiki gençler nufus planlamasına da uyuyorlar. Böylece toprak bölünmüyor " Banaz'da sağlık ocağı yok. Yapılması için de gırişimlerde bulunulmamış. Köyde bir hasta olduğu zaman Sıvas'a götürüyorlarmış. "Çevre köylerde sağlık ocakları var, ama onların da sadece adı var. Türkiye'deki sistemı bıliyorsunuz. Biz Aspirın bile bulamıyoruz. Oerdime çare bulamadıktan sonra neden sağlık ocağınagideylm." Köydeki ilkokulun 35 öğrencisi ve üç öğretmeni var. Uç öğretmenın bulunmasını sevındırıcı buluyor. llkokuldan sonra devam etmek isteyen öğrencıler büyük şehırdekı akrabalarının yanına gidiyormuş. Köyde herkesın uzaktan ya da yakından bir akrabası şehirde yaşadığı için bir sorun yaşanmıyormuş. Köydeki evlenme yaşını merak ediyoruz. "Kızlar ortalama 20 yaşında evlenıyor. Erkekler ıse askerliklerıni yaptıktan sonra. Her genç bırbirini severek evlenir. Ama Alevi ile Sünni birbiriyle evlenmez. Düğünler yörede dört gün sürer. Davul ve zurnayla yapılan düğünler perşembe günü biter." Banaz'ın bir camisi yok. Muhtar, köylerine cami istemedıklerıni söylüyor. "Köyde namaz kılan yok, ama kılmak isteyen her yerde kılabilir. llla ki namaz camıde kılınacak dıye bir şart da yok zaten." Banaz'ın cemevıni şu an Hollanda'da bulunan bir köylü yaptırmış. "Cemlerde insanlar birbirleriyle kaynaşıyorlar. Dargınlık, kırgınlık gidiyor. Alevılık'ın kültürü yaşatılıyor. Zaten cem olmazsa Alevılik de olmaz." Muhtara göre gençler Alevi kültürüne sıkı sıkıya bağlıyor. "Cemler şimdilerde köylerden çıktı şehirlerde yapılmaya başlandı. Gençlerimız Alevi geleneğını şehiıiere taşıdılar oralarda yaşatıyorlar." lletışim araçlarının çoğalmasının ceme gelmeyi azaltmadığını söylüyor. "Köyümüzde kahvehane yok. Insanların kaynaşabileceği tek yer cem. Her genç de ceme geliyor. Çünkü ceme gelmezse kültürü alamaz, toplumun dışında kalır. Yine de kimse ceme gelmesı için zorlanmaz." Muhtar, Banaz köyünde CHP dışında hiçbir partıye oy çıkmadığını anlatıyor. Bunu, "CHP bize öteki partilerden daha çağdaş geliyor" diyerek açıklıyor. Köylü DSP'ye sıcak bakmıyormuş. "Biz 1977'de askerlerin önce vatan yazdıkları gibı dağa taşa ak günlerin Karaoğlanı Ecevıt yazardık. Sonra Ecevit başbakan oldu bize sağ partiler kadar hızmet vermedi. Onun için DSP'ye oy çıkmaz bizden." Sünnl köylerle dargınlıkları yokmuş. "Bizim Sünni köylerle samimi olduğumuz kadar ıkı Sünni köy birbiriyle samimi değildir. Düğünde cenazede hep birlıkte olur, gider geliriz. Köylü cahil okumamış bir sürtüşme yok. Ne yazık kı meclisimizde var." <4 ilük ibadet yok... ^de.cemlerindışındagünlükiba:rinin olmadığını söylüyor. nlük ibadetimiz o gün günah işleıektir. Eline, belınc, diline hâkim ıktır. tncinsek de incitmemektir." ına7'da bir de inıam görcv yapıI lalk bu kişiye dini imam dıyor. ıze namaztnı kıldırmak, dini nın. öncelikli işlerı arasında. n köyden biri ve iicreti buğday ıködcnıyor. Buyılonahereviki ke buğday verıniş. 3de Turan Şim^ek'edc Pir Sultan al'iboıuyoru/. "PırSultanOnıki ıibülalcsinden. Yetiminhakkını nmuş, zengın ycrıne fakırın tarautmui}. () z.amanki devlete karşı uş. Ama dcvlet de haksızlık et Çocuklar Pir Sultan Ahdal'/ tamyorlar. Sclma, Gökhan ve Ali. "O, haklıyı haksızdan ayırmış " diyorlar. dcvlctin adamı yetim hakkı yeO da bunların üzerine gitmi^." )evlet aynı devleUir. Dcğişen bir 'ok. Memlekette dcmokrasi var 37 kişiyi yaktılar. Mumcu'yu •ttilcr. Ramazan ayında Sivas'a /orum, sigara içemiyorum, yeyiyecek biryer yok. Şekil değiij• diizcn aynıdır" diye bir eleştiri iyor, söyleşiye katılan Turan ToVedalaşıp ayrılıyoruz dedcnin den. Turan Torun birkâğit uzatı>ize. Bir yerc yazıp size iade edeliyoruz. "Bende 5()0adetvar. Bu lediyemolsun" dıyor. ni bilmez bana dinsiz diyenJcsimi'yi diri diri yüzenler/Pir ın'ı Mansurları asanlar/Asan ii r ha yobaz ha yobaz ha atürk'e hayın piçtir diyenlumcular'ı parça parça edcnlubilay'ı boğazından kesenLesen kimdir ha yobaz ha yobaz nler böyleyse bu dinler batîaşına çal ulan hep senin ol Dedenin evinde sac ekmeğiyapıhyor...