Katalog

8 CUMHURİYF.T DERG1 Alı Romanya Romanya SEÇİL ÖZAY zun koridorda bir aşağı bir yukarı dolaşıyor. Arada bir arkadaşlarımnyanınagelipoturuyor.birelini yanağına dayıyor, sonra yine kalkıpdolaşmayabaşlıyor.Çikolatalarınönünden geçerkenküfrediyor. Arkadaşlan da süreklitakılıyor: "Victor! Polıkliniğegit." Bir küfurdeonlarasallıyor..." Birkaç haftaönceparmağıkesilincegitti polikliniğe, orada çalışan kı/ları görmck için. Kızları gördü görmcsine ama dört milyonu verip gelmek içine oturctu. Iki gün sonra gel demiş doktor, dört mılyonıın üzerine bir daha polikliniğegitmeditabii"diyorbirarkadaşı. Victor, gözbebekleri acıdan vc sinirden kocaman olmus., konuşuyor: " Ucn gidıccm, gıdiccm poliklinik, birdaha dört milyon isterse kesicem bu parmak, üstüne bir kurdele, sonra doktora vcriccm." Victor ikiyıldtrlstanbul'da.bırpastanede çıraklık yapıyor. Diğer Romenler gibı o da parakazanmakiçingelmişTürkiye'ye. Burada çalışan bir akrabasınm yardımıyla, iş bulmakta zorlanmamış. Türkiyc yolculuğundan bir yıl önce lise öğrenımini yarıda bırakıp ülkesinde iş aramış ama bulamamış. Türkiye'deçalışmaşansıdoğduğundaönündc üç seçenek daha oldugunu söyliiyor: Almanya, Italya ve Macaristan. Ancak "en ucuz ve en kolay" seçenek Türkiye'ymiş. Heniiz yetersiz olan Türkçesıy le anlatıyor: "Türkiye'ye gelmek, aynı Romanya'da gıbıbirşchirdengıdıyorsunbaşkabirşehir, vize almak kolay Hem Türkiyc daha ucuz." Victor'dan bir sene sonra bakmişlar "umut kapısı" herkcse açık, kardeşi de okulunu yarıda bırakıp Türkiye otobüsüne binivermiş. Stclian, henüzon yedi yaşında. Türkiyc onun için "ekmek kapısı" olmaktan çok Romanya'daki "talihsizgecmişinden" kaçıp sığındığı biradres. Sevdiği kızi birtrafik kazasında kaybeden ve onu bir türlü unutamayan Stclian," Romanya'da heryerdeo var. Bcn hep onu düşünüyorum. O olduğu ıcin istiyorum okula gitmeyi ama ne zaman o yok ben sevmiyorum okulu. Ben istiyorum Amelia. Amabenistemiyorumburadakalmak. Benim kuzen Amerika'da,ben para kazanıpgiderim" diyor. Victor ve Stelian, Romanya'dan Türkiye'ye çalışmak ıcin gclcn yüzlercesinden ikisi sadece. Isimleri, yaşları ve cınsiyetlerı farklı ama hepsinin "gurbet" nedeni aynı: Parakazanmak. 1989 yılı, sosyalist ülkelerde büyük çalkantılarvealtüstoluşlarlageçtı. Demokratik AlmanCumhuriyetiileFederal Alman Romanya 'da sosyalizmin yıkıhşını sevinçle karşılayanlar eski günlerini arar oidular. İşsizlik Romentere 1 urkıye yı tanıttu ya'nın birleştıği, başta Polonya olmak üzen ötekiDoğuAvrupaülkelerininbirbirçözül düğü bu dönem, Romanya için dc çok zordu 19Aralık'taRomanya'nınTemas,varkcntin deÇavuşesku'yakarşıbaşlayanayaklanma lar birkaç günde başkent Bükreş'e sıçrıyoı hemen ardından Bay ve Bayan Çavus,esku lar' ın sonunu gctıriyordu. Çift, 60bin kişiniı ölümüne sebep olmaktan suçlu bulunaral kurşunadiziliyordu. Ingilizgazetelerindeı l'hc Tımcs'da şöy le yazıyordu: "f^omanya'nın devrimi, çok klasik bı halkayaklanmasıoldu,artıktahammülükal mayanhalktarafındangerçekle^tirildi." Oysa, Çavuşcsku'nunölümübırçokinsa nın hayatını ctkıleyecekti. Darbeden sonr. yüzlerceinsanişsizkaldı,biryıl öncesind^ hayal bile edemediği bir kaderi yaşamay başladı. Victor da o döncmden pay ına düsc nialanlardandı: "Herkcsycmck buluyorduamaçok değıl Hangisi çalışmak istıyor, iş. vardı ama yaşıı 18 olmak zorunda. Ben okulu bıraktım içir yaş 18olmadıiçin,İ!jyok." Darbeyi gerçekleştiren vc ardından yönc tımegeçen Ulusal SelametC'ephesı, "demir perdenın"perdelerinisonunakadaraçtı: Ül keyegirişveçıkışlarserbestbırakıldı,tüke tim eşyası ve gıda maddclerindeki karnc uy gulamalarıkaldırıldı,devlctyava!}yava.'>pı yasadanelinıçekmeycyerını Batıscrmayc lı şırkctlere bırakmaya başladı. Böylec 90'ların Romanyası 'nda fakirler iyice fakir leşirken, zenginlerin refah düzeyi gidere yükseldi. Kalkan sınırlarla birlikte çaresi halk için yeni bir umut kapısı açılıyordı Başka ülkelerde çalışmak...BöyleceTürkı ye, kapitalİ7mle henüz tanışan, ancak ülke sinde aradığını bulamayan bu "beyaz tenl açlığa" çare oluyordu. Oy lc ki artık Roman yatelevizyonundaTürkiye'yitanıtanbelgı. seller yayımlanıyor, Aksaray "Küçük Rc manya"olaraklanseediliyordu. Umudum Aksaray'da! "Geceyansıindik. Istanbul'a.Aksaray'; Karşılayanyok.Gidecekyeryok.Garadön düm, otobüstc kaldım. Sabah oldu. Üç gü parkta yattım, sonra lokantada ış, mutfakt başladım." Ikibuçukyıldırlstanbul'daçalışanMıh? il'inserüveniböylebaşlami!}. Önce bir apan man dairesinde kendisi gibi Romen olan döı arkadaşıyla birkaç aykalmış. Sonra bakmr işycrinde, cvdc problcm çok, ülkcsını dc ço özlüyor.çarcyi Romanya'yadönmcktebu' muş. Ancak memleket macerası da birkaç a sürmüş.soluğutekrarTürkıye'dealmış.B kez işyeri Aksaray'daki bir kebapçı olmır Hnbuyük sıkıntısı mutfaktakı işarkadaşlar nın "Doğu" kökenli oluşu ve onun Tiirk çe'dekiyetersızliğineanlayışgöstermemelı ri. "Çalışjrken benden bir şey istiyor, baze anlamıyorben. Yanlışyapıncadaküfiir,ki tür... Küfiirü anlamadığım zaman probleı yok ama ne zaman anlıyorsun, çok prob lem." 22 yaşındaki Mihail'in Türkiye'de en ço yadırgadıgı şey "başörtüsü" olmuş: "Tür kı/ları çok güzel. Ama bazısı neden saçıı sanyoranlamıyorum." Aılcsındcn söz ctmcktcn çok hoşlanm; yansıksık " Romanya 'dakımsebeni sevmı yordu"diyeşikayeteden Mihail, buradad "kaderinin"değişmediği,yinekimsetarafır dansevilmedıği inancında. "Buraya alışmak zor D\I yok, çok arkada yok. Sonunda ınsan delırıyor, Romanya'y dönen bazısı saykolcKİk (psıkolog)doktorıı na gidiyoı. Romanya'dan gclen herkese d güvencmiyorsun. (,'ünkü bazı kadınlarbunı dakötüşeylcryapıyorlar." MıhaırinsÖ7Ünücttigı "kötiişcy"easlın da pek yabancı değilız. Özellikle dağıla Çuv'uşesku 'nıın devrilişistrasında çok in\an hayatınıyitirdi