Katalog

8 CUMHURİYETDERGİ Vîtıindeki gozlemeci zorundadır. On üç yaşlarındaydım. Babam beni evlendireceğini söyledi. Karşı çıktım, evlenmek istemediğimi söyledim. 'Vururumseni'dedi.Silahzoruylaevlendirildim, hem de benden on yedi yaş büyük biriyle. Eşimin annesi, babası ve kardeşleriyle aynı evde kalıyordum. Köydc'ayıptır'diye bir şeyanlatmıyorlargençkızlara. Evliliğimin ilk yılı hamile kaldım. Çocuk nasıl doğurulur, nasıl bakılır bilmiyorum, ama hamileyim.Kamımgittikçeşişiyor,doğumyaklaşıyor. Bensetarlalardaekinbiçiyorum.hayvanlarlauğraşıyorum. Kimsebana 'Sengit 1 dinlen.hamilesinyorulma denıiyor. Böylesine değersizdir kadın bizim oralarda, ezildikçeezilir. llkdoğumumu 'ahırda' yaptım. Hayvanlara yiyecek veriyordum, sancım tuttu. Canım yanıyor ama ay ıplanacağım korkusuyla bağıramıyorum. Oracıktadoğuruverdim ilk çocuğuınu 'ölü' olarak." Çalısın 'ın kocası köydcyken tarlalarda işçilikyapıyormuş. Kendilerineaittoprakları olmadığıiçinbaşkalannıntarlalannıekipbiçiyorlarmış. Oralarda da geçim artık zormuş.Onlarda"Ekmeğimizi büyük şehirde kazanalım" diyerek, kalkıp gelmişler Istanbul'a. Ama Istanbul'da yaşamak, para kazanmak daha zormuş. Pendik'ten gcldiği için sabah beş buçukta kalkıp, cvi biraz toparladıktan sonra yola çıkıyormuş. Akşarr sekizde çıkıp dokuz buçuk sularında eve varıyormuij. "Evişihiçbitmiyorkijevegidinceyinei^ yapıyorum. Hayatım böylc anlamsızca gcçip gidiyor, buna katlanmamın tek neden çocuklanm. Ben bir anneyim, sadece bir Anne. Annelik duygularına yenik düşmüşüm çocukları için çalışan biriy im. Onlar için va rım, onlar için yaşıyorum." tstiklal Caddesi'ndeyürürken dc artık burnunuza gözleme kokusu geliyor. 2.5yıldıryufkacdıkla gı\imini sağlayan Cemile Göçer. Bizegöresıradan,onagöreise"romanlık' birhayatın kahramanı o... Çalıştığı yerder ncdeniniöğrcnemediğimizbirsebeplcayrılan ve belki de şu anda işsi/ bir kahraman (Not: işyerinden aynldığı için fotoğrafı çeki lemedi.) Dckorasyonu ve yemekleriy le buram buram Anadolu kokan Kadıköy'debirbaşkabiı gözleme evindeyiz; "Otantik Anadolu Ye tası olarak çalışıyormuş,, kcndisi deevine bi yana yufkacılık yapıyor. Hamuru yoğuruYELİZERKILIÇ raz destek olmak istemiş. Konu komş uy a ha yor, yufkayı açıyor ve lezzetli gözlemeler ya mekleri"nde...Duvarlardakilimlerasılı. Al çak tahta masalar ve küçük hasır iskemlele pıyor. Ancaksürekli oturmaktan her yerinin rtaköy'den sonra Taksim'de, Ka bersalmışkendisineişbulmaları için. Ama ortamı yumuşatıyor. Birmağazanın vitrinin tutulduğunu ve ağrıdığını söy lüyor. dıköy'de, neredeyse her köşc ba bu öyle bir iş olmalı ki kocası karşı koymamalı. Birgün karşı komşusu Kadıköy'de bir Çalısın, isjnin ineeliklerini anlatınaya"Bu desergilenenmankenler gibi, camlı bir böl şında rastlıyoruz onlara. Istiklal mcdeçalışıyoryufkacı kadınlar. Başlarınd; gözlemccidekendisineiş.bulduğunusöyleişin inceliği hamurundadır" diyerek basjıCaddesi'nebileçıkarmayaptılar. miş. SakincÇalısındadurumukocasınaan yor. "Hamuru iyiyoğurulmuşsa rahataçar yazmaları,sokaktangelipgcçeninsanlariî Evde annelerirniz yapınca çoğumuzun buşaşkınbakışlanna aldırmadan hamur açıyor sın, lezzetli olur. Incc açmak diğerönemli run kı vırıp beğenmediği gözlemeleri "mide latmış. Başka bir işte çalişmasına izin vermeyenHüseyinÇalısın"kadınişi"deyipçanoktadır. Ince ince açıp, ortasına malzemesi lar. ye indirmek" için gözlcmccilere koşar olIçeriye hâkim olan gürültüye karşın yuf lışmasına izin vermiş. nikoyuyorum.Üstünüyinehamurlakapataduk. Ana cadde, ara sokak demedcn her yere kacı kadınlar arasında anlaşılaınayanbirses Yufka açmayı henüz on, on bir yaşlarınrak sacda yaklaşık beş dakika pişiriyorum. yay ılan gözlemecilerin cazibesi nereden gesizlik var. Başlarıönlerincegilmiş.yalnızc; dayken köyde öğrencn Çalısın, iki aydan bu Gözlenıeyiisteğegörepeynirli,patatesli,ısliyor? Sözgelimiiçimizdebiryerlcrdesaklı işleri ilcilgilcniyorlar. Aralanndageçenko panaklı veyakıymalıyapıyorum." duran Anadolu yanımızdan mı? Yoksadışanuşmalar kalıplaşmış gibi: En sonunda Istiklal rıyayanıkbir Anadolutürküsüyleeşliğinde Sakine Çalısın bazızorluklarıolsadaişini "Şugözlemeyiçevirirmisin?" taşan, mis gibi kokulardan mı? Belki de caseverek yaptığını anlatıyor. Çalışmadan ön"Tabağıuzatırmısın?" Caddesi'ne taşan mekanlıvitrinlerindegelenegeçencbakmaceneleryaptığınısorduğunuzdaise"Evkö"Biraz un verirmisin?" dan, çevresi nc aldırmadan hamur açıp gözlelesiydim" karşılığını vcriyor. Ardındanyinesessizlik... me yapan, yemeğin vc türkünün tamamlay ıgözlemeciler, orta gelirli Tabii sofranın üstünde ilcri geri hareke Yılların ev kölesi... cısı yufkacı kadınlarçekiyorbizi buralara. eden oklavanın sesini saymazsak. Istanbullular'ın başlıca "O kadar ezildim ki kadın olduğum için, Kentin yenisi bu yemenili kadınlar kim, Altındaki hamuru ezdikçeeziyor,incelti özellikledoğudakadınolduğumiçin.Hiçbir nereden gelmişler? yorPerihanToraman'ınelindekioklava. Yii uğrak yeri oldu. yerde hak sahibi olamadım. Ne babamın ya zünün rengi, sacın sıcaklığından başındak Sakinc Çalısın onlardan biri. Sıcaktan al al nında, ne eşimin, ne dc çocuklarımın. Yıllar yazmasınınrenginedönmüijitıpkı üstünde olmuş yanakları, alnında boncuk boncuk terca ev köleliği yaptım. Çarrfaşır, bulaşık y ıka, kipembeönlükgibi... Camekânlı vitrinlerinde leri.Tomhulelleriyle,oklavanın üstünde ileyemckyap,çocukbak,büyüt..Şimdiyseköri geri gidip geliyor. Incecik açtığı yufkanın hare gelene geçene bakmadan, leliğimarttı, artık i$tedeçalıs,ıyorum"diyor ketBesbelli iijinin ustası,cllcri hızlı hızlıküçül' ortasına çarçabuk maydanozlu peynirdcn ediyor. Hamur leğcnindcn aldığı veevliliğindenyakınıyordayakınıyor. oluş.anharcıserpiştiriyor, sonra yufkayı kaparçanın üstüne biraz un serpiyor. Oklavası çevresine aldırmadan "Bizimkisievlilikdcğilzaten.kâğıtüstünpatarak elektrikli sacda pişiriyor.Ohergün nı hamurun üstünde hareket ettirmeye başlı deyalnızcaadımızvar. Doğrudürüstyüzünü 06.0020.00 saatleri arasında açıyor, serpişyor, o küçücük parça büyüdükçc büyüyoı hamur açıp gözleme bile görmüyorum, onunla zorla evlcndirilHamur sofranın yarısı büyiiklüğüncgcldi tiriyor, kapıyor kim bilirkaçkez.Sakine Çadim."Çalısınöylesinedoluki açıyor ağzını ğindcdııruyorToraman'ınelleri. Yantaraf; lısın Kadıköy'de Dünürce Mantı veGözlcmc yapan, yemeğin ve yumuyorgözünü:"l)oguda kadın olmak zor doğru eğiliyor ve malzeme tabak larından bi I.vi isimlig(>zlemeeide"yufkacıkadın" olaiştir, küçük yaşlarda büyük sorumluluklar riııi al ıp, hamurun içine kıymalı harcı yerle^ rak çalıs.ıyor. yiiklenir insanın omu/una. Orada kadının tiriyor. Hu iijlemden sonra açtığı hamuru ça türkünün tamamlayıcısı Dertli mi dertli. Sakıne Çalısın. Ailesi bııcak kapatarak, sacın ü/erincycrlcşliriyoı lıiçbir hakkı yoktur. Yapacaksın denileni BingörünKcğin Köyü'ndenikiyılöncelsBiryandan sacda gözlemcyi pişirirken ötc yapmak, evleneeeksin denilenle evlenmek yufkacı kadınlar... tanbul'agclmiş.. Ks.i inş.aallardadcmirci us