Katalog

16 CUMHURtYhTDERCİ Bruno Taut, 1914 Şehitlik'teki tek yabancı... dı. Mczarlahtininkapağınabirayak izi işlenmişti.BuonunJaponya'dakullandığımührüydü. Birzamanlarşehitliğegömülmeayrıcalığina lay ık görülen Bruno Taut'u bugün cski dönem mımarlardan ve uzmanlardan başka anımsayan pek çıkmaz. Taut'un Türk meslektaşlan tarafından ilk kez anılması, ölümünden elli dokuz yıl sonra, Kasım 1997'de Milli Reasürdns SanatGalerisi'nde "Atatürk İçin Düşünmek. tki Eser: Katafalk ve Anıtkabir. Iki Mimar: Bruno Taut ve EıninOnat" scrgisiyle gerçekleşti Aynca içindc Bruno Taut ve Emin Onat'la ilgili değerlendirme ve biyografilerin yeraldığı, Katafalk ve Anıtkabir'in mimari veplastik açılardan incelendiği kapsamlı bir kitap da yay ımlandı. Bu kitap Türk mimarlığında kurucular arasında yer alan iki değerli hoca için hazırlanan ilk kapsamlı monografiydi. Sergi, Mayıs 1998'de DoğuAkdenizÜniversitesi'ncedüzenlenen "Forum II Sempozyumu"nunaçılışsergisi olarakKıbrıs'adavetedildi. Haziran I998'de İTÜ'nün 225. kuruluş yılı kutlamalannda açıhş:scrgisi olarak rjrogranıaalındı vekitabın ikincı baskısı İTU Rektörlüğü tarafından gerçekleştirildi.Sergi,Eylül l998'de,TürkAlman Birliği'nin organizasyonu ile, Berlin'de yeni kurulan "Deutches Archıtectur Zentrum"unaçılışınadavetedildi.Bundan sonra serginin Türkıye turu başladı. Kasım 1998'de "Yapı Endüstri Merkezi 98 Fuan" kapsamında Izmir'e, ardından Uludağ ÜniversıtesiMimarlıkFakültesi'nin organizasyonu ile Aralık 1998'de Bursa'ya gitti. Son olarak da Gaziantep Ünıversitesi MühendislikFakültcsi'nin organizasyonu ileGaziantep'e. Bütün bu organizasyonlann ardmda serginin küratörü ve Milli Reasürans Sanat Galerisı Yöneticisi AmelieEdgüileprojenin bilimsel yönermeni ve kitabın yazarlarından Prof. Afife Batur'un çabalan var. Amelia Rdgü, hiç üşenmeden sergiyi ilden ile taşıyor Afife Baturisedialarını.notlarınıderleyipsergilerinaçılışlannda, "Cumhuriyet dönemi mimarisi", "Bruno 'I'aut ve Hmın Onat" üzerinekonferansveriyor. Buetkınlıkler,hoşbirrastlantıyla, Bruno Taut'un, 24 Aralık 1998 günü ölümünün 60. yılında mezarının başında anılmasını da sağladı. tzmir'deki sergide Taut'un ölümtanhiniöğrenen Yapı Endüstri Merkezi'nden mimar DoğanHasol, Taut'un mezarının bakımınıyaptırdı veMimarlarOdası'nınkatılımıylamezarıbajjindabiranmatoplantısıdüzenlendi. Istanbul'daki Almançevreleri Noel telaşı içindeTaut'uunutturmuijtu. Bruno Taut, EdirnekapıŞehiMği'nde 24 Aralık 1998'de anıldı. MURAT LRAL A tatürk ölmüştü, bütün ülke yas içindeydi. Cenaze töreni hazırlıkları başlamıştı. Milli Eğıtim Bakanlığı Müstes.arı Cevat Dursunoğlu, Prof. Bruno Taut'a, Atatürk için TBMM önündebirkatafalk hazırlaması isteğıniılettiğinde.onunrahatsızolduğunugörünce, dılersc bu işi üstlcnmekten kaçınmasınıanlayışlakarşılayaeaklarınıdasözlerine cklcmekgereğiniduymuştu. Bruno Taut'un ccvabı, "Kadcrbanabugörevi verdi" olmuş vehemenıstcklerinisıralamayabaşlamıştı. Süre çok sınirlıydı. Katafalkın 20 Kasım 1938 günü yapılacak biiyiik törcnc hazır olması gcrekiyordu. Kaldığı otcl odasını hemen bir atölyeye dönüştürmüştü. Ankara' nın soguğunda, çoğu kez başında durarak yürüttüğüçalışmalarlakatafalkı büyük törene yetiştirmıştı. Büyük bir sahnc tasarıını olarak düşündüğü, ancak görkcm ve gösterişten uzak, zeminde ve fonda çıçekler, ycşil yapraklar içındc sunduğu katafalk bu zarafetiveinsancıllığıylabelleklereyerleşecekti. ÇalışmalartamamlandığındaAnkaraBelcdiyc Başkanı'nın vermck istcdiği bin liralıkonursalödülüTautnazikcereddctmişvc "Beledıyebaşkanıbanaküçükbirteşekkür mektubu yazarsa bu bcnim için cn büyük şcreflir. Böyle bir mektubu çocuklarıma bırakmakisterim.Buonlariçinçokdeğerlibirmirasolur"diyecckti. Bruno Taut katafalkın yapımındanbiray sonra, 24 Aralık "ta öldü. Cenaze masrafları dostlarının yardımlarıyla karşılanabildi. "Kaderbanabugörevi verdi" derkcn,bclki dclkmciOünyaSavaşıöncesininolağanüstükoşullarındakendisineTürkiye'ninkapılarınıaçan Atatürk'eduyduğumınnet borcunakarşılık verebileceğınıdüşünmüştü.TürkıycC'umhuriyetideseçkıninsan Taut için, hıçbıryabancıyalayıkgörmediğibıruygulamayapmi1), hdirnekapıŞchitliği'ıiegömülmesiııi uygungörmü^tü. Bclkideo, Tiirkıyeıleki liiın ^ehitlıklerde yatan tek yabancıy Yaşasın aydınlık olan her şey 4 Mayıs 1880'de Konigsberg'dc doğan, mimarlık ve şehircilik eğitimı görcn Taut, Almanya'damodernmimarlığıntemellerininatıldığı 1920'lıyıllardagelenekselanlayışlara yönelttığı eleştırilerle, geleceğe yönelikiyimserveinsancıldüşünceleriyledikkatiçekti. Bu sırada yayımladığı "Ciddiyete Son!" başlıklıbirmanifestodaşöylesesleniyordu: "Okullarınızı biryana bırakın, prof'csörlük pcruklarınızı havaya fırlatın, bunlarla yakalamacaoynayalım... Yaşasın.saflık! Yaşasın kristal! Yaşasın veyıne yaşasın: Akıcı,ince, köşeli,parlak,ışılışıl, aydınlık olan hcr şey! Yaşasın ölümsüz mimarlık!" Bruno Taut, Bırınci Dünya Savaşı sonrasındasüreklibirbarışortamınınkurulması, yeni ve demokratik bir toplum oluşması umudu içindeydi. Bugelişmeycmimarlıkda katkıda bulunmalıydı. Böylc bir toplumun mimarlığıdayeni veinsanlara"mutluluk" vermeliydi. Taut, manifestolanndaki başkaldıran, ütopik gibi görünen anlayışlarına karşın her zaman çok yönlü, düşüncn bir mimar olmaya çali!>mıs.ti. llkdönemlerindehemkıliscmimarlığı ve rcstoıatöılügü lıem de işçı lojmanları, toplu konutlar, koopeıatif evlerı, okııl binaları gibı modern tasannılaı ı, lıatta sahnc dekorları da gerçcklcjtırmıy çe^itlı kentlerın planlanmasında çalışmıştı Hruno Taut, Türkiye yıllannda iki dostuyla.