Katalog

4ŞUBAT 1999. SAY1673 Salvador Allendc, saldırıya uğradığında ianışmanı Joan Garces'ten kaçıp gitmesini ve ıer şeyi dünyaya duyurmasını istedi. Garces ıâlâ yaşıyor ve 25 yıldır Şili'nin gerçeklerini /azıyor, anlatıyor, avukat kimliğiyle de General ^inochet'nin kurbanlannı savunuyor. >inochet'nin sonunu getirenlerden biri de o... Allende'yi unutmadı 11 Eylül 1973 günü.LaMoneda olarak binen Cumhurbaşkanlığı konutunun General inochet tarafından bombalanmasından heıcnöncc, Başkan Salvador Allende, "Bırı;rininburadaolupbıtenleri dünyaya anlatıası gerekiyor. Bunu da ancak sen yapabilirın"diyerek, Ispanyolasıllıbirckonomi u/ıanı, aynı /amanda avukat ve sıyasal bilimi olan genç danışmanı John Garces'e kaçlasinıemretti. Joan Garces son yirmi beş, yıldır Allene'nin vasiyetini yerine getiriyor. Çöküşe eden olan koşulları birdizi kitap, makalc ve onfcransla su yüzüne çıkartmaya çal ışıyor. La Moneda sarayında gerçekleştirilen kım ve bunu izleyen siyasal önder kıy ımı soucunda Allendc'ninözel siyasal danışmanırından yalnızca bcn canlı kalabi Idim. Gö:vsonımluluğumgereği, 11 liylül'denokılanan bu dönemin aydınlığa kavuşturulıasınakatkıdabulunmakzorundaydım"diDr. Garccs 1996 yılından beri dc Pinochet urbanlannınhaklannıkorumayaçalışanbir rubun önde gelen avukatı. Allende onu sa1yı terk etmesi için ikna etmeye çalıştığında, arceskalmaktadirctmiş. Sonunda, içindeıbelgelernedcniylcPinochet'ninadamlan rafından suçlanırdüşüncesiyle, evrak çansı elinden zorla alınarak, yaka paça dışanı atılmış. Garcös soluğu, o sırada BM'de 3revli olan sosyalist Ispanyol politikacı Jo}uin Lcguina'nın cvındc almış. Ancak, arces, Franco yönetımı altındaki Ispanî'da yaşamaktansa Paris'e giderek akadelikçalışmalarım sürdürmeyi yeğlemiş. Garces 25 yıldır Pinochet ve yandaşlarıntn peşinde. maması bu yüzden çok önemli. Olaya siyasal herhangi bir kurumun ya da devlet kuruluşununkarışmasınakarijiyız." İspanya'nın gerçekleştirdiği biraraştırmayagörc, General Pinochet'nin yönetimde olduğu 19731990 yıllarıarasındaŞili'de yaklaşık 200 bin kişiye işkence uygulandı, 3 bin kişi öldürüldü vc bin kişi ortadan kayboldu. Bunun dışında yaklaşık 6 bin kişinindcgızlice gömülmüş olabıleceğı belirtılıyor. 1985'te Ispanya'dan alınan oldukça geniş kapsamlı biryasa dönemin kurbanları ve yakınlarınahaklannıaramaolanağıtanıyordu. Söz konusu yasa,ulus.lararasıyasaların,gerckülkeiçindegereksedışında,çiğnenmesı durumunda, Franco'nun ölümünden sonra kurulan Ulusal Mahkeme'yedavaaçmayetkisi veriyordu. 1996'da Pinochet'ye karşı yasal bir savaşbaşlatıldığında,davacılar Joan ostluk, hoşgörü ve... Garces, 1982 yılındasusyalist birhüküıctinyönetimegeçmesi üzcrine Ispanya'ya önüyor ve Madrid'de avukatlık yapmaya işlıyor. Dönemin Francodüşmanlarından ıri, Franco'yakarşısavaşım vercnlerinbüjkbirçoğunluğunukomünistlerinoluşturLiğubirdönemdeGarccs'in Sosyalist Parti ycsi olduğuna parmak basarak, "Asla bir imünistolmadığınısöylerkenyerdengöğe ıklı"diyor. Gözlükleri,takımelbiselcri vcılımlıtavyla, Garccs başarılı bır ceza avııkatindan • k bır üniversite profesörünü andırıyor. >, eçen Ekim ayında Pinochet'nin Ingilte:'detutuklanmasıistemindebulunansorgu akimi BaltasarGar/on'un tersıne, şan vc ihretten u/ak kalmaya ö/en gösteriyor. 1944'teBaıseloııa'dadoğan Garces Şili'de nktoratc/ini ha/ırladığı sırada Allende ıle ınışmi!)tı Te/ındescçmenlerın merkez,sağ vc sol olarak üç gruba bölünmeleri durumunda Allcnde'ye yönetime geleceğini söylemişti. Allende deseçımleri kazanınca,onu daekibinekatılmayaçağırdı. Garces 1970'ten 1973Eylülü'nedekuzanan bu sürcyi bir "dostluk, siyasal hoşgörii ve siyasal .sorumlulıık"dönemı olarak nitelendirıyor. Akademık çevreden ayrılması, ölçülii ve sakin tavrını y itirmesi, söz konusu dönemin son bulmasına neden olan onca acımasızlık ve kabalığa karşı geliştirdiğı bir tepkibelkıdc Garces'in ağzından Allende ıle ılgili tek birsözcükbilealmakçokgüç."Herşcykitabımda yazılı,"diyor. "Allende veŞiliDencyimi" baslığını taşıyan kitap ilk kez 1975 yılında Fransa'dayayımlandı vcardından Ispanyolca, Japonca, Italyanca ve Portekizce'ye çevrildi, ancak Ingilizce'yeçevrilmedi. Kitapta üç yıl sürcn vc Allende dönemi, yan tutmadan, son kerte ncsnclbirbiçimdeanlatılıyor. "Sonradan son yemeğe döniişecek olan geceden bir gece önce oradaydım. Içişleri ve savunma bakanlanileulusaltelevizyonun müdürü dc oradaydılar. Başkan ulusa yapacağı bir konuşmanın hazırlanmasında bizden yardım istemişti. Toplantı çok geç saatleredek sürdüğü için, geccyi orada geçirdim. Ertesi gün sarayın koruma taburlan geri çekildiğinde birsaldınnıneşiğindeolduğumuzu anladık. Yaklaşık yirmi danışnıanın tümü de orada kalmaya karar vcrdi, ancak Allende benden gitmemi istedi. Ona göre, olan bitenleri kimsc benden daha iyi dile getiremezdi." Sesindeki yumuşacık ve son dcrecc scvcccn tını, Pinochet yanlılarının ortaya koymayaçalıştıklanöcalmaduygusuyla yanıp tutuşan adam izlenimini yokediyor. "Öc almak gibi birduygusöz konusu değil. Yalnızca, ulusların elelc vererek insanlığa karşı işlenen bir suçun yargılanması amacını güden onurlubiruğra!» veriyoruz." Garces'ten kendilcrini temsil ctmcsini istediler. "Çoğu yeterınce acı çekmiş bu insanları bir kuruş almadan temsil etmek benim için bironurdu." Ardındanikibuçukyıllıkzorlubirsorgulama dönemi yaşandı. "Bir şeylerin değiştiği yönünde ilk göstcrge ABD'nin sorgulamada yardımcı olmayı kabul etmesiydi. Şimdi Ingiltere, Fransa, Isviçre vc Belçika da katıldı." Madrid'deki avukatların bir basın raporundan Pinochet'nin Londra'da olduğunu öğrenmeleri üzerine.neredeysebirrastlantısonucugündcme gelen tutuklama olayını dile getirirken Joan Garces'in sesinde herhangi bir zaferbelirtisinepekrastlanmıyor. "Bır avukat olarak, yalnızca onca kurbanın haklarının savunulması yönünde sorumluluğumu yerine getirdiğimidüşünüyorum. Bu insanlar tanıklık ederlerkcn son dcrecc yüreklidavrandılar. Çünkügeçmişianımsadıkça yaralan bir kez daha dcşi Idi. Onları acı çekerken izlemck son derece sınir bozucu bir şey." Sorgulama konusunda Ispanyol savcıların karşılaştıklarıengellerlcilgili olarak da Garces birdüşünadamınaözgü tavrını koruyor ve ofisine yapılan saldırıyla ilgili soruları duymazdan geliyor. "Araştırmam sizlere son derece soğuk veduygusallıktan uzakmışgıbi gelebilir. Ancak, bu olayda bireysel deneyimlcrinpekde önemli olmadığına inandığımdan, kendi başımdan geçenlere değinmek istemıyorum. Bence asıl önemli olan, toplumda değişimc yol açan eylemlerdir" derken katıbirkararlılığınışıltısısezinleniyor. Peki, ya yüksek mahkeme yetkilileri General Pinochet'nin dokunulmazlığınıonaylarlarsa? O zaman kcndi ülkesindc özgür, ancak uluslararası mahkcmc tarafından alcyhinde çok sayıda tutuklama ısteği olan bıri olacak. Davauzayıpgidecck...^ The (iuardian 'dan çeviren: RİTA URGAN Garces uzun süre bunun olanaksızolduğunu düşündü. "Soğuk savaş sırasında hiç kimsebu türsuçların yargılanması içinbaşvurudabulunmakonusunda ıslekli değildı. Davamızın kcsınlıklcyasaltcmelleredayanması vchiçbırsıyasalniteliktası Kaybetme, hapsetme ve i$kence emirlerini veren Pinochet. Sanık durumuna gelmesi 25 yıl aldı.