Katalog

12ARALIK1999. SAYI716 zik arasında gidip gelmek mi var? Müziğe ilgim, bir aynlma noktasına getirmedı benı, müzik hayatımda hâlâ var, ama müzisyen olmanın çok gerekli olduğuna inanmadım. Çocuklukta birmüzisyen olma hayali çok şekilseldi. Müziği keşfetmek daha sonra oldu, dinlcdikçe, ona dair bilgilerim arttıkça müzıklc iç içc olmayı tercih ettim. Müzik dinlemek ıçin onun daha yakınında olmak gerekiyordu ve müziğın olduğu ycrlerdc durmaya çalıştım. Bu bir bar, bir kulüp değı ldi, müziğin satı Idığı ycrlerdi, bu tip yerlerin işletmelerinı yapmaya, bu tip yerler oluşturmaya çalıştım. Sonuçta da kendi dünyamda müziği hâlâ en ön sırada rutuyorum, benim bütün zamanımı aldığı söylenebilir. Fotoğraf... Aslına bakarsanız, kendımı çok fotoğrafçı olarak hissetmiyorum. Fotoğrafçtlık insanın yaşamının içine tam katması gereken, onunlayatması, onunlakalkması gereken bir şey. Ben sürekli objektifın arkasından bakmak istemiyorum. Hayatı kendı gözlerimle yaşamak, algılamak, solumak ıstiyorum, görscllıkle düşüncelerimi buluşturan anlara daha çok değer veriyorum. Kitap okumak veya sıradan insanlann, herkesin yaptığı her şcy i yapmak benim için fotoğraf çekmekten çok daha değcrli. Objektif, hayatla aranıza mesafe mi sokuyor? Hayır, fotoğrafın araya gırmesi gerektiği zamanlarvar... Bu zamanlar sizin için ne? Karar veri I ip tamaın şimdi denilen şey pek olmuyor, bazen kendıl iğinden, bazen bir doğaçlamayla ortaya çıkıyor. Örneğin Resmi Gcçit isimli işim New York'ta, tamamen turistik faalıyetlcrlc gidip orada zamanımı geçirdiğim sırada, ızlediğım bir geçit töreninde aldığım fotoğrafları daha sonra kcndi mekânımda, kendi dünyamda, kendi laboratuvanmda, o görüntülerin üzcrine düşüncelerimi yöneltip de bunlara daır farklı okumalar yaptığım ve o okumalardan sonra düşüncelerimi yoğunlaştırdığım ve buna dair bir ış yaptna isteğimle ortaya çıkmış bir şeydir... Hiçbir şekilde New York'a gidip bir gcçit törenini izleyeceğim ve buna dair bir ış yapacağım diye yola çıkmadım. Bu bir tesadüf de değildir, hayata nasıl baktığınıza, donanımınızın nasıl olduğuna, neleri gördüğünüze bağhdır. Fikirleriniz bir süre sonra gözünüzde bir uzantı haline gelebiliyor, fikırlennızi nereye bakacağınıza yöneltebiliyorsunuz. Bunun için de hayatı gcrçekten doğru dürüst algılamak, her şeye bakmak, daha çok gazete, kitap okumak lazım. Kamerayı elime alıp sokaklarda dolaşmak istemiyorum, böyle bir dönemden sonra fotoğraf çekmck daha keyifli geliyor, baktığım şeylen daha iyi gördüğümü hıssediyorum. Kamerayı elinize aldığınızda kriteriniz nedir? Kriterim hiçbir zaman fotoğrafın bilinen, her zaman kullanılan yöntemleriyle onun belirgmleşmesinısağlayacakbiranlayışolmadı. örneğin fotoğraf adına fotoğraf çekmek gibi bir yaklaşım benim için geçcrli değil, böyle bir şey üzerine çaba harcamak istemiyorum. tilbetteyapılabilir, pckçokfotoğrafçı böyle de çalışıyor, fakat benim yöntemim bu değil. Ben fotoğrafın çok farklı şekillerde kullanılabileceğine inanıyorum. Fotoğrafın şu ana kadar ki bütün özelliklerinin üzerine dahiçıkabilecekyenibırbuluşlarve yeni, farklı kullanımlaryapılabilirdiyedüşünüyorum. Fotoğrafın bugünkü kullanım alanlarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Fluxus'lardan bu yana kullanım alanları genişledı ve bu yıllarda patlama noktasında. Farklı alanlardakı sanatçılar da fotoğrafı, yani görüntüyükullanmayacalışıyorlarvegörüntüyle fotoğrafın inanılmazbınlışkisi var. Burada görüntünün, düşünmenin önüne geçmesi tehlikesi yok mu? Görüntü zaman zaman düşünccnin önüne gcçiyor, ama bu yıne o göze ve düşüncenin kullanım şckline bağlı. Görüntü zaman zaman çok sert, çok durdurucu olabiliyor ve düşünceyi bir anda dondurabiliyor tabii, ama onun kendi içsel dolaşımında düşünceyi çok hızlı harekctc geçirmeye daır bir doku da var. Bence bu dokuyu incelememiz, bu dokuya dair araştırmalar yapmak gerekiyor. Bu gereklilik sizin çahşmalarınızı nasıl yönlendiriyor? Benim takıntı larımdan biri, gösteri sanatları. Görsel sanatlar üzcrine yapılan işlerle fotoğrafı buluşturmak üzerine yoğunlaştım, bir sonraki işim yine bu doğrultuda olabilir... Bu bir üçüncü göz olmayı kabullenmek değil mi? Hayır,başlıbaşınabirbuluşmadırbu. örneğin Resmi Geçıt'teki sokak gösterisi dc bir gösteriydi ancak hayatın içindeydi, bir sokak harcketiydi. Bu sokak hareketini fotoğraflabuluşturmave ona dair bir ışürerme çabamla orada bulunmam ve bunu biryere aktarmaya çalışmam, üçüncü göz olma durumunu da getirse de aynı zamanda işin kcndi sorgulanan yapısını da oluşturuyor. Resmi Geçit rastlantısal bir oluştu ama... Her güne hayata bakış açımla başlıyorum ve günc bütün bıldıklenmın toplamıyla bakıyörum, bu benim duruşumu ve orada görmek, anlatmak istediklerime odaklanmamı sağlıyor. Böyle olunca da bir yere bclli bir amaçla gitmiş olmuyorsunuz, gıtnğinizyerde amacınız kendiliğinden ortaya çıkmış oluyor. Bulunduğunuz yer, sizin oraya yönlenmenizi gerektirecek şeyin kendisi olmuş oluyor. Bütün işlerin oluşum dönemlen ve bir olgunlaşma süreci vardır. Birçok şeyın yerini değiştirirsınız, birçok şeyi kaldırıp onun yerine başka bir şey koyarsınız. Her türlü disiplinde bu çalışmalarla biryere vanlabılır. Benim de orada bulunma anım, onun içinde bulunmakla başlar, hiçbir şey de çıkmayabilirdı ama sonuçta böyle bir iş çıktı... Resmi Geçit'te otorite karşısında bedenin bir hareketi var... Gösteri kavramını birçok açıdan ele alır, buna dair birçok iş üretebilirsiniz. Bu geçit töreninde bazı toplumlarda marjinal diye kabul edilen bir harckctin göstcrisini gösteriyoruz. Farklı bir geçit töreninde, örneğin askeri bir geçit töreninde, bu gösterinin farklı farklı görünümlerini fotoğrafla buluşturmanız ortaya çıkar. Benim geçit törenlerinde en çok kullanmak ve ortaya çıkarmak ıstediğim şey, yürüyen pozlar. Bunun fotoğrafa çok fazla katkıda bulunabilecek bir alan olduğuna inanıyorum. Bunu, bir askeri geçit töreninde üretmekle birl i kte, bir sirkte de y apabilirsiniz... Türkiye'de tanık olduğunuz resmi geçitler de fotoğrafa yansıyacak mı? Çocukluğumda korkulu gözlerlc izlediğim,devasa görünümdeki o resmi geçit törenleri artık aslında kendinden korkan vc korktuğu için bu kadar ses çıkaran görüntüler haline dönüştü. Bunu algılamak için çok fazla gözlemek değil biraz yaşamış olmak gerekiyordu. Böyle bir süreci geçirdikten sonra da o şaşaalı görüntülerin aslında kendisinden korkan görüntüler olduğunu anlayabiliyorum.... Bütün bedensel haykırışlar da aslında bu korkuyla ortaya çıkıyor, korkular bedenin bu anlamda bir araya gelip bellı bir gösteri oluşturmalannaneden oluyor. Bu dönüşümleri tabıi ki her göz farklı farklı okuyabiliyor. Burada toplumsalyapıya dair bir okuma söz konusu ve bu, bunu ızleyen veya bununlayaşayaninsanları, kendi hayatlarına katacaklan ve kattıklanyla etkilcyecektir. Bu etkileşim aslında sağlıklı birtoplum yapısına ulaşmamn gerekliliklerindendir ve gördüğüm kadany la bu yaşanıyor. UnnU nasıl oluştu? UnnU'nun ilk çalışmalan Kasımpaşa'da UnFabrikası'nda 1993'teyapüdı, 96ve98 yıllannda da çalışmalaroldu. Bu sergıdeki kullanılış halınden önce farklı anlamlarda, örneğin "Adım" adlı, düşünce özgürlüğüne dairyapmış olduğum performansta kullanıldı. UnnU'da "İnsanın yalın hali" diye tanımladığınızçıplaklıkvar... Resmi Geçit ise otoritenin önünde bedenini kullanan, yaptığımı düşünüyorum. Resmi Geçit'te ise bağıran çağıran, hareket eden, kendini ifade etmeye çalışan bcdenler ve bedenleriyle sahip olduklan kimlıklerini yansıtan, süslenen, aksesuvarlanyla, bakışlanyla, duruşlanyla, üstlcrindeki kostümleriyle toplum içinde varolduklarını dile getiren, bunu ortaya koymaya çalışan insanlann tavırları var. Bedenle unun buluşması... Bu çalışma bir anlamda un fabrikasında yaşayan insanları anlatıyor. Çünkü orası terk edilmiş, artık kullanılmayan, yaşanmayan, üretmeyen bir fabrika, hayata, var oluşa, insanın kendisine kattığı ve insanın kendisin New York'ta birgösteriden çekilen fotoğraflarlayaratüan "Resmi Geçit"teıu.. UnnU'dan... Bu çalısmamn temeli 1993 yılına Jayanıyor... yürüyen insanlan anlatıyordu... UnnU'da bedenden ve beden dilinden yola çıkıyorum vc bu, çıplaklığı kullanmadan olmaz. Aslında çıplaklıkanlamında bir kullanım getirmek istemiyorum, ama genel kullanım haliyle bunun bir çıplaklık olduğu söylenecektirelbette.Çıplaklığı kullanmadan bir çalışma yapmak mümkün değildi diyorum, çünkü bütün plastik sanatlarda beden her zaman çıplak olarak kullanıldı vc sorgulandı. Üstelik burada, bedenin yalnızcaklasık anlamda çıplak görüntülenmesinin dışında, duruşa, bakışa, mekân vc hayatla ilişkiye geçen dönüşümleri dc anlatan bir çalışma denürettiği şeyleri anlatan bir üretme merkezi. Hayatın temel besinlerinden birini üreten bir fabrika olmaktan çıkıp performans üreten fabrıkaya dönüşmesi beni ayrıca etkilemiş olmalı ki bedenlerin bu şekilde görülmesi gerektiğini düşündüm. Mekânın yok olma noktasına gelmesi, tıpkı bedenin yaşadığı serüven gibidir. Bunu, hayatı anlatan bir duruşla, bir beden diliylegöstermek gerekiyordu. Modellerimi bu anlamda mekânın içinde dolaştırarak onlan görüntülemeye çalıştım. Beden dili neden bu kadar sizi çeklyor? Beden dılını burada, gösteri sanatlarında kullanılan anlamda ele almak istcmiyo *&•