Katalog

l)KRf;l Fransız Devrimi ve Rus Dekabrist Ayaklanması' nın öyküleriyle büyümüştü Bakunin. Hegelci "gerçekle uzlaşma"dan gerçeğin reddine, "felsefi eylem" den, cylem felsefesini savunmaya ulaşmıştı. Prag'daki ayaklanmada ilk ateşi onun açtığı söyleniyordu. Dresden ayaklanmasında ise barikatlardaydı. Rusya'ya iade edildi, dokuz yıl hapis, dört yıl sürgünle cezalandırıldı. Bakunin, eylemle propagandayı uygulayan ilk anarşistti. Romantik bir asi OnçocuklubiraileolanBakuninler.erkek çocuklarının büyügüolan Mıhaıl'ı soyluluk geleneklerinedeniyleaskeribirokulaverdıler. 1832'de Bakunin henüz 18yaşındayken Petersburg'dakitopçuokulunubitirmiş.genç bir subay olarak Polonya'nınGrodnokentindeki garnizona tayin edildıgindc 1830'da başlayan ünlü Polonya Ayaklanması henüz bastırılmışti. Polonya'nın içindebulunduğu korkunç durum, Fransı/ Devrimi ve Rus Dekabrist Ayaklanması'nın öyküleriyle büy ümuijolanbucentilmensubayidehs.ctcdus.urüyordu. Disipline ve despotizme duyduğu nefretgittikçebüyüyor, sikıntılı askcrlik hayatıgüngeçtikçekatlanılmazhalegeliyordu. Nıhayct bir yıl sonra inandırıcı bir hastalık taklıdıyaparakkendiniordudanazlettirmeyibaşardı. M. Bakunin, lS47'ye kudar ISıiıı, lirüksel ve l'uris 'te yuşadı... CEMAL ATİLA 1870yılmm24Eylülgünükcntmeydanınakocamanbirafis.asılmıştı. Afişinkızılzemini üzcrınde siyah harflerlc şunlar yazılıydı: "Yönetim ve Hükümct lağvedilmiştir. Fransa halkı kendi yaşamı üzerindeki bütün denetimiyenidenelegcçirmiijtir." At'işin altında isc lıenüz dokuz gün önce oluşturulmuşolan Fransa Kurtulus. Komitesi'nin imzası vardı. Komitc, Lyon veçevresindeki ş.ehirlerin halkını ayaklanmaya çagırıyordu. Bu tarıhtcn dört gün sonra Lyon işçilerinındÜ7cnlcdiğibüyükgöstcri ayaklanmaya dönüşmüi) vc Kransa Kurtulus, Koınıtcsi, Lyonbelcdiyebinasınıelcgeçirmişti. Ancak, kısa bir çalı:>madan sonra ulus»al muhafızlar ayaklanmayı bastırmı^ vc binayı asilerin clınden almüjtı. Muhafızlar, dev cüsscli, koca sakallı, altmış yaşınayakın biradamı belediyebinasındakıstırarak tutsak alnııs, vc ayaklanmacıların başı diyc binanın bodrumuna hapsetmiş,lerdi. Nc var ki.ertesigünsavcınıntutuklamaemrigeldigindc, asi, kapatıldığı yerdcn çoktan kaçmıştı.Savcınmgönderdiğievraktan.kaçan kış.inm Rusasıilıanarşist Mihail Bakunin olduguanlaş.ılıyorclu. Mihail Bakunin, 15 Mayıs 1814'tc Moskovayakınlarındakı Prcmuhınoçıftliğindcsoylubirailcninmalikâncsindcdogdu. Rousscaıf ııun iy i biröğrcncisi olan babası, !>ııre mcraklı, kırk yaşından sonra kendini çocuklarının cgitimine adamış,, libcral Otopoıiı,', Mihail Bakunin. Yıl, IS3H. birdiplomattı. Fesefenln Kâbe'sinde... Bakunin ordudankurtulur kurtulmaz soluguMoskova'daaldı. Felsefeycbüyükilgi duyuyordu vc vakit geçirmeden felsefe öğrenımınc ba.şladı. 1830'lar, Avrupa'dan sızan siyasal düşüncelerin gcnç Rusentelektüelleriarasındayayılmayabaşladıgıbirdönemdi. Hegel vc Alman metat'iziginı savunanlar NikolayStankcviç'inçevresinde,Kransi7 toplumsal düijüncesi ve Proudhon'un sosyalist doktrinlerini savunanlar ise Alcksandr I lerzen'ın çcvresinde toplanmiijlardı. Bakunin, Stankeviç'ınçevrcsinegirdi. Bir süre sonra Stankeviç Rusya'dan ayrılınca, Bakunin Moskova'daki Megelciler arasında belirgin bir etkiyc sahip oldu. 1840yılınakadarllegcrinortodoksbirsavunucusuydu. Felsefeyi, insanı kıırtulu^a götüreeck bir yol ve dinin yerine konulacak bir inanç sistcmi olarak görüyordu. Bilgikaynaklarınaduyduguözlcmonu,o y ıllarda t'elsefenin kâbcsi gıbı görülcn Bcrlin'edoğrubiryolculugaçıkardı. Yolculuk ıçin arkadaşı Hcrzcn'den borç para ıstcrken,"Bııyolculuktanyenidenbirdoğuşve tınselbırvafti7bckliyorum"diyoıdu. Fakat, Berlin'deyaşadıgı iki yıl boyunca çes. illı felsefi dü^ünceler arasında gidip gcliyor, Avrupa'nınzihinselözgürlügündcn bıkkınlık duyuyordu. Nihayet Berlin'in günlükyaşamınasinmiijolanPrusyadisip lınine dayanamayarak hayatında bir dönün noktası olan Drcsdcn'e geçti. Orada düs. ün sel dönüş. ümünü dcrindcn etkileyen Arnolı Ruge ilc tanısjtı. Böylccc, Avrupa yolculu gundan beklcdıği "yenidcn dogııs"gcrçek leşmiş,düşüncesi alt üstolmuştu. Hegelci "gerçekle uzlaşma"dan gcrçcgin reddine "felsefi cylem"dcn cylem felsefesini savun manoktasınavarmı.'jtı.Budönemininilkça lışmasıolan Almanya'daGerıcilikmakale sinde, yirmi yıl sonra olgunlaştıracağı dü ijüneelcrininilkipuçların! veıereksözlerin şöylebaglıyordu: "...tümyaşamıneriijilmezvesonsuzyara tıcı kaynağı olduğu için yıkan ve imhacdeı içgüdüye güvenelim. Yıkma güdiisü aynı za manda yaratıcı bi r güdüdür." Bakunin, 1847 y ılına kadar Bcrn, Brükst vc Paris'tc ya^adı. Bu sürc içinde, Wilhelı VVeitling, George Sand, Pierrc Lcroux, C'n bet, Marx vc Proudhon gıbi döncmin ünl devrımcileriylctanı^tı vebirçogııylasıkııli' kilerkurdu. Polonya Ayaklanması'nın I" yıldönümünedcniylc 1500 kadar Polonya mülteci tarafından Paris'te dü/cnlcnen gecc ye devrimci bırpanSlavcı olarak katıldı v ÇarNikola'yı kınayanscrthirkonıi'jmayar tı. Konu^ması Fransız hasınında biiyük h yankı uyandııınca, Rus clçisinin girisjn Ü7crinc Fransa'dansınırdı^ıedildi. İkiay k; dar Brükscl'dc kalan Bakunin, 1848 Şub; Devrimi "nınbas.lamasıylahirlıktetckrarP; ris'cdöndü. 1848 Devrimi'ylekralsürgün göndcrilmiş,cumhuriyelilanedilmisveGc çici Hükümct kurulmuştu. Birkaç ay içintl devrimci dalgayatıs.mı^, Bakuninclckiheyt can ve coş.ku ruhunu bcsleycn cylem dönen bitmiş ve Paris'tc hayat yenidcn normal dönmü^tü. Bu sırada Prıısya hâkımıyctındı ki Poznaıı Dükalıgı ile Avusturya Polony; sı'nda yenidcn ayaklanıııalarba^ladı. Bakunin, Poznan'daki ayaklanmaya katı mak üzerc yola çıkmaya ha/ırlandı. Fak, hcrzamanoldugugibı yolculuk ıçın para gı rekliydi. Geçici Hükümct'ten borç para istc meyc karar vcrdi. Hükümet ise, mulıtem' bir Prusya yenilgisinin yaraıiaı ından ço' Bakunin'in Fransa'dayaratacagı huzursu. lukları ve Rıısya ilc arasında doğacak diplı matik pürüzleri gö? önüne alarak, Bakı nin'den bir nevi kurtulmak anlamına gck buyolculuguolumlukarş,ıladıve2000Frar borç vcrdi. Geçici Hükümct'in Polis Şe Caussidıere'nin değcrlcndirmcsine bakılı sa, hükümet Bakunın'den tam zamanım kurtulmu^tu! Polis Şefi C'aussidiere Bak ninhakkındas.öylediyordu: "O, devrimin birinci günündc bulunm; bir hazıncdir, ikinci gününde ise derhal ku şunadi7İlmelidir." Açık ki, devrimin birinci günü çoktan b mişti. Şimdi ikinci günündeyse hüküm kendiligindenbu"bcladan"kurtuluyordu Ayaklanmayı Bakunin başlatıyor Bakunin, 1848 baharmda Paris'tcn, ıu taa Sıbirya 'ya varacak serü vcn dolu bir yı culuğa çıktı. Köln, Berlin, 1 .eipzig, Dresde Poznan, Breslo, Viyana ve Pragarasındaa larcadolasjip Rusya, Avusturya vc Prusya'; kars,ı ayaklanan Slavlar'ı silalılı birdirer örgütündebirlc^tirmeycçaliîjtı.Prag'dad zenlenen Slav Kongrcsi'ndeki atcijli konıı masıylabunubirölçiidcbaşardıda. Kısas rcdc tanınan Bakunin efsancleşti. Anlatıı laragöre, Prag'daki Blue StarOteli'nin pc ceresindcn Avusturya askcrlcrine, keııd biz/atatesjaçarakayaklanmayıbasjlalmı^ Birhafta kadar kıran kırana sürcn sokak s vaşı Avusluıya güçlcrinin Çek isyancıl; acıması/birs.ekildebaslırmasıylasonuçla di.Birdizi ayaklanmaya ragmenhiçbircid kazanımın cldc cdilemcmcsı ü/crınc Bak nin.sorunuııbülünliiklübırdcgcrlcndirm sini yaptığı "SlavlaraÇağrı" adlı kitapçığı