Katalog

CUMHURİYE1 DERGİ "Sanatokulundaokuyordum. 1940'lıyıllar. Marangoz olacaktım. O dönemde okullardaNazilerdcnkaçarakTürkiye'deçalışan Almanlarvardı.BirAlmanhocamızyeteneğımi gördü ve nıesleği seçmem için ısraretti." Ethem Özen, önce durumu aı lesıne danışır. Dani'jiramameselehiçde kolay çözülecek cinsten deği ldir. Annesı, "Kemanı çingeneler çalar yavrum sen bu işten vazgeç" dcr. Alman Hoca kolay pcs edccek biri değildir: "Sen çocuksun biraz ağla zıpla anncni iknaet!" Annesı biryandan hocası biryandan, sonuçta Ethem, Ankara Devlet Konservatuvarıbünyesındelsmetlnönü'nüngirı^imlenyle kurulan ilk kcman yapım okuluna kaydedilir. EthemUstubuükulunılkmezıınu.. tstanbul Atatürk Kultiir Merkezi'ndekı atölyesınde görüşmeye gıttığımı/de onu önünde eşiği kırılmi!) bir kemanı onarırken bulduk.Kös.edebirkontrbasbütünhcybetiyle bize bakıyordu. Duvarda keman, vıyola. vıyolonseliçınboyboy aışelerdızilıydi Uluslararası literatürde yaylı çalgılann yapımı ve tamiratıyla uğraşanlara "Luthıer" denıyor. Batılı anlamda ilk resmi unvanlı lutıyemı/ Vahank Nıgogosyan adlı bir Ermeni vatandaşımız. Nigogosyan Parıs'tendıplomasını alarak mesleğini yapmak için Istanbul'agelmiş I'akatgereklıortamıbulamadığı için ABD'ye göç etmış. Bu bılgıleri 27 Ağustos 1973 tarihli Dünya gazetesinden öğreniyoruz. Ethem Usta da bir lutiye. Devlet Operasf nınlutıyesi. Ethem Usta'nınAvrupalıkalburüstü lutiyelerden farkı yok doğrusu. Bunuyaptığıişinkalitesindençıkarıyoruz. "Yurtdı^ındaçeşitliorkestralardaçalışan sanatçıahbaplanmya7tatıllenndetamircdilecekbirçok kemangetırirler Bıldığınızgibı Türkıye'de ınsan emeği ueuzdur. Onların beşe yaptığını ben bıre yapıyorum." Anlatırken bir taraftan da onarımını sürdürüyor. Keman yapımcılığındakullanılan bir kurşun kalemle kemanın üst kapagını çi/.iyoı önce. Eşiği dc kapağın üzerinde kalan to/ zerrecıklerinin üstünesürüyor. Bu i^i ezbere bilenelleriyınededıkkatlı,e'5iktenkâğıtinceligindeparçalarkesıyor. Tellcnnüstiindt gerılen eşık, keman için hayati birgörev gö rüyor. "Teller akort edildikleri zaman kemanır üzerinde 2530 kiloarasında bir basınçolu ijur. E:jik,basıncıdengelıbır!,ekıldeyü/.cyı. yayarak enstrümanın parçalanmasını önlüyor."dıycrekbugörevi açıklıyor Ethem Us ta. Keman yapımcılığıgünümüzteknolojisı nin alt edemediğı nadir mesleklerdenmiş Ethem Usta da bu durumdan hoşnut. Yüzün de memnuniyetini gösteren bir ifadeyle gözlüklerinin üzerinden bakarak, "Birkılı bile halledemediler, teknoloji bt mesleğe gıremedi"diyor. Kanada ve Moğol atlarının kuyrukların dakikıllarar!,eyapımındakullanılıyormuş Çin, Almanya, A BD gibi cnstrüman sanay i ininbulunduğuülkeleratkıllarıycrinenay lon,kâğıt,alüminyumgıbimaddelerıkullan mayı dencmişler, fakathiçbiri iyi sonuç ver nıemi!}. Ethem Özen'ın mcmnunıycti bun dan. O emekten, insan elinin sıcaklığındaı yana. "Üçüncü sınıf bir ustanın kendı cmeğı alın terı,sevgısiyle vücudagetirdiği bir çal gıyıfabrikaüretimine tercih cderım." Ağacı canlandınrken Ethem Usta, bir lutiye, yaylı çalgılann yapım ve tamiratıyla uğraşıyor çünkü. "Bu mesleğe erken başlanılır, geç bırakılır" diyor. Bir ustanın alın terini makineyc tercih ediyor... SERPİL BtRLİKSEVEN pera sanatçıları ona "Ağaca can vercn adam" lakabını takmışlar. Kolay değıl yarım asrı aşkın bir süredirkemanlarlayarcnlik ediyor, dcrtlerini dinleyerek yaralarını sarıyor onların. "Ben bu mesleğe on iki yasımda seçildim" diyen Ethem özen, yaylı çalgılann yapımı ve tamiratıyla uğraşıyor. "Ben bu mesleğe seçildim" demiştiyabunünilginçöyküsünü anlatıyorönce: 1729 tarihlibir Strudivarius... Stradlvarius'un sırrı... Sonramesleğinianlatmayabaşlıyorbize "Bu mesleğe erken başlanır bir okadard geç bırakılır. BakınStradivarius90'hyaşla rakadarenstrümanüretmiş. Ben72yaşım. Ethem özen, "Bir kılı bile halledemediler, teknoloji bu mesleğegiremedi" diyor...