Katalog

18 CUMHURİYfcT DERGİ sa ya da hareket özgürlükleri kısıtlansada, kendi askerlcrininkoruması'altında yaşayan Israilliler ıçin Batı 'da hayat devam ediyor. YaserArafat'ınörgütlenmeyiilkbaşlattığı vebağımsı/lıkmücadelesininilkyıllarındasaklandığıyerolanNablus, tamamıyla Filistin denetimi altında olan bir şehır. Oslo Barış anlaşmasına göre, ülke, su kaynaklarınınki dışında Filistin'in denetimindeki A bölgesi,giriş veçıkışları Israil kontrolünde olanBbölgcsivesukaynaklarınınbulunduğu Israil denetimindeki C bölgesi olmak üzcre üçe bölünmüş durumda. Yol boyunca en dikkateekici olan bölgelerinbazen Filistin, bazen Israil denetimine gcvtnek üzere süreklieldeğıştıriyorolması.Bazenyolunbirtarafı Filistin'indiğertarafı ise Israil'indcnctıminde olabiliyor. Yol boyunca mülteci kamplarınadarastlıyora<î. tntifada(Başkaldırı) sırasında en akti fkanıplardan biri olan (iallozon Kampı'nın bir zamanlar tcllerle çevriliolduğıınuvetckbırgirişkapısıbıılunduğunuöğreniyoruz Nablus'ungirişindebİ7İkarşılayan Filistin askerleri coşkulu vc gururlu bir şekılde "hoşgcldinız"diyorlar. Meydandayız. Burada iki ay önce yapılan bağımsızlık kutlamalarındaAıaf'at, işaretparmağınısüreklisallayarak vc coşkulu bir scsle yaptığı konuşmada, 4 Mayıs 1999'da Filistin dcvlctinin ilan edileceğini vc Kudüs'e kadar yürüycceklerinisöylemışti. Nüfusunun çoğunluğunun yurtdışından geldigi Ramallah 'dayız şimdi de.Ramallah, bir Filislinburjuva kenti. F.rihaise,Oslo'dan sonra Filistin Ozcrk Yönctimi'nin denetimine verilen ilk şchirlerdcn biri. Dctıİ7scviycsindenalçakta.Ölüdenİ7kıyısındaiscseviye eksi 410 metrey i buluyor. Şehre yaklaşırken kulaklarınızın kapandığını hissediyorsunuz. Eriha'da, 10.000 yıllıkdünyanınen bulunduğubırturıstiktesistekonaklıyoruz. Turistler,bölgeyeçoğunlukla Israil acentalannın aracılığıyla Israil üzerinden geliyorlar. Böy lecc, bölge Fil istin denetiminde bulunmasınarağmcn,paralsraireakıyor. ölüdenizin suyu yağlı bir su. Suyun tuz oranı ve kaldırma kuvveti cok yüksck olduğundan su üzerindebatmadan durulabiliyor. Insanlar buradaçamurbanyosuyapıyorlar. Bubölgelerin hangi denetim altına giıeceği şimdilik tartışmah olduğundan ÖlüDenizkıyısında çok fazla turistik tesıs bulunrnuyor. liıı otohııs ılotusu Filistinli bağımsızlık kutlamalarınu katılmuk ı\in Nublus 'a akın ediyor. Filistin Günlüğü işgalinden beri Israil'in denetimı altında. Uluslararasıtopluluğunbütünlüğütarat'ından tanınnıasada Israil, Kudüs'ü başkenti fsrailli ve Filistinli liyatro oyuncularının olarak kabul ediyor, hükümct ve parlamenIhranice ve A rapça olarak, Oslü barısının ilk tosunu da burada bulunduruyor. Mayıs yıldönümüAralık 1994 'te, ParisLa Villette 1999'dadevletilan edecek olan Filistin taraTiyatrosu 'ndaortaklaşasahnelediği Willi fı ise Kudüs'ün Filistin'in tekbaşkenti olduam Shakespear 'in ünlü oyıınu Romeo veJül ğu konusunda ısrarlı tavrını sürdüriiyor. yet, geleneksel bir biçimde sona ermemişü. Kudüs'ün doğu ve batı tarafını ayıran bir Batı Kudüs Han Tiyatrosu ve Dogu Kudüs sınırveyaduvarolmamasınarağmenişilişAlKasaba AlQuds Tiyatrosu 'nunsahnele kileridışında, Filistinliler ve tsrailliler aradiği oyunun sonu çocuklarımnölüleri başmsındasosyal ilişkilergelişmişdeğil. Ikitarada aglayan düşman aileleri barıstırmıyordıı. Filistinliyünetmen Fuad Awad, seyircininliyatrosalonundan 'tamamartık herşeyyolunagirdi' düsüncesiyle degil, 'şimdi baslayan birşey varama devam etmesi için dahafazla çaba harcamakgerek' düsüncesiyle çtkmasını istediklerini söylemisti. YAZI VE FOTOĞRAFLAR: EMELAKÇALI . . . E lini uzattığında karşındakinedokunabilecek kadaryakın, siyaset, din, dil ve milliyet engelleriylc dc bir o kadar kopuk yaşamlarsürdürmek... Bölünmüş şehirlerin kaderidirbu. Hıristiyan, Musevivelslamdünyalannın kesişen ve ayrışan noktalarımn merkezi, san toprak, taş ve zcytin ağacı şehri Kudüsü Şerif, Israillilerin yaşadığı Batı ve Filistinlilerin yaşadığı Doğu olmak üzere ikiye bölünmüş bir şehir. Turistlerin yoğun olduğu, y üksek modern binaların, otoyolların vc bakımlı sukakların bulunduğu Avrupa kenti havası estiren bölüm Kudüs'ünbatısı. Mimarisindcn, darsokaklarına,binayapımındakullanılansarı taşlanna kadar gelcneksel.otantikyapısını kaybctmcmiş, belediye hizmetleriniıı daha az gittiği bir bakışta anlaşılan, tenha olan kesim isc doğu taraf'ı. Tarih boyunca, Roma, Arap, Haçli, Türk vetngili/.yöııctiınleriarasındaeldeğijjtırcn Kudüs, doğu tarafımn 1%7'dcki Kudiis Ağlama Duvarı 'nda dua eden bir hrailli... IJngencleridcbirbirlerineenfazlaselamvercbilecek kadar yakın ilişkideolduklarını,tamdıklarıbulunduğunuancakbununtambir dostluk sayılmayacağını söylüyorlar. Kudüs'ün tarihi eski şehrindeki dükkânlann çoğu Araplara ait. Belediye vc taksi işlerinin çoğunuda Filistinliler yapıyor. Filistinliler açısından en büyük problcm Israil denetiminde olan Kudüs'ün, Batı Şeria'nın diğer bölgelerinde ve Gazze Şeridi'nde yasayan Filistinlilcr'ekapalıtutulması. Israil Polisi, Kudüs'e giriş ve çıkışlarda Filistinliler'e büyük zorluklaryaşatıyor. Kudüs Üniversitesi'nin Hdcbiyat Fakültesi Dekanı Hasan Seluadi, Ramallah'ta yaşadığını ve Kudüs'cgirisyapabilmekiçindağyollarını kullanmakzorundakaldığınısöylüyor. Israil yönctiminin,tsrailFilistinbanşını sekteye uğratan birbaşkapolitikası, Filistin denetimi altındaki topraklarda ve Doğu Kudüs'te Yahudi yerleşmeleri inşa etmesi. Prefabrik olarak sistematik birbiçimdc inşa edilen yerleşimler, Amerika ve Rusya'dan getirtilen aşın sağcı Yahudilere 99 yıllığına kiralanıyor. Kudüs'te ArapBankası'ndaçalışangençAlya,'artık Yahudi soykmmı yok. Neden onlann dın anlayışı yüzünden kendi topraklanmızda yaşam hakkımız elimizden alınıyor' diye soruyor. Filistinliler, Batı Kudüs'te yaşayan Israil vatandaşlannın, şehrindiğertarafındayaşayan Filistin halkına ikinci sımf vatandaş muamelesi yapılmasına kayıtsiz kalmalanndan dert yanıyorlar. Kudüs' ün batı tarafı sadece görünüş itibanyladeğil.yasambiçimibakımından dabaşkabirdünya. Doğu'danBatı'yageçerken başka bir boyuta geçiyor gibi hissediyor kendini insan. Doğu Kudüs'te dükkân ve restoranların çoğu akşam altıdan sonra kapanırkcn, Batı' nın barları ve diskolan sabaha kadar açık. Doğu'da Israil polisinin sivil halk Ü7erindeki baskısı süısedc, lıaksızgözaltınaalmalaryaşan Kaynayan kazan ElHalll ElHalil, Batı Şeria'nın güneyinde 6000 yılöncekurulan, Haçlılartarafındanyıkıldıktan sonra Selahattin Hyyübi tarafından yeniden yapılan tarihi bir şehir. Arapça'da ElHalil arkadaş anlamını taşıyor. ElHalil'in Ibranice 'Hebron' olan isminindeanlamı aynı. BlHalil,eski şehrin göbeğineyerleştirilmiş köktendinci 200 Yahudi yerleşimci, onları koruyan 800 Israil askeri vegünlük yaşamlarını Israil silahları gölgesinde sürdürmek zorunda kalan Filistin halkı arasında bölünmüş durumda. ElHalil 'insembolü olan IbrahimiCamii, tarikat üyesi Goldstein adlı köktendinci bir Yahudi yerleşimcinin, 1994 Rama7anf nın songünücamideibadetedenMüslümanlara düzenlediğive43Filistinli'ninölümüneyol açan katliamdan bu yana ikiyc bölünmüş durumda. Ibrahimi Camii'sincgiden ve tarihi çarşının içinden geçen Şüheda Caddesi de iki yıldır Filistinliler'e kapalı. Daha önceleri sadece cumartcsi günlerı Yahudi ibadetine açık olan Ibrahimi Camii'nin, Hazreti Ibralıiın, lshak vc Refika'nın evi olan yü/dc 20'lik bölümü Müslümanlara, Ha7rctı Yakup vc Yıı.suf' un c\ i olan yüzde 80'lik bölümü ise Yahudilcrc vcrilmiş. Müslümaıılur camivc Israil askcrinin korumasındangcccrck gırebiliyorlar. Diğcr