Katalog

8 Mini etekli, başı tolgalı kadınlar. Kiminin başında çiçekli havlu, kiminde püsküllü. Pervasız giysileriyle Çin'den Tayland'dan kadın manzaralan... CUMHURİYF.TDERGİ Sonra to/.luklar vardı, boncuk bağlarla baglı tozluklar. Yalınayaktı heınen hepsi de. llakkını aramaktan, düşündüğünü söylemektençekinmcyeninsanlarabenziyorlardi. Turist otobüslerindcn incnbeya/derililere ıvırzıvırsatmayaçalışıyorlardı,bazendeeski torbalarını. Ama takıların iyisini kendilerine sakhyorlardı. Yaşlı kadınlardan birinin kolunda birgümüşbilezikgördümkideğme turist pazarındabulamazdınızeşini. Tarih vekültürlerıkadınlannıngiysileriylc simgclcnen Hani, Çin'in turist için en renkli eyaletlerinden Yunnan'ıngüneyindc, Xishuangbanna'dayaşıyor, Kızıl Nehirdedikleri Yuanjiang'ın her iki yanında aşaği yukarı 1600 m yükselen güneydoğu Ailo ve VValiangsıradağlannıneteklerinde.Birmilyondanfazlasayılan. lOOOyılıaşkınbirgeçmişte, Tang Hanedanı zamanında' Heman' yada'Heni'halkınınyaşadığıbelgelenmiş. Nereden geldikleri bilinmese de atalarının güneşi n doğduğu yerden geldiği söylencesi yaygın. Bir zamanlar bizde de olduğu gibi soyadıkullanılmadığındanyasaçıkanadek herkesbabasınınadıylaanıimış vezamanla buadyerleşmiş. Yazılıdillcriolmadığından, hesabı kitabı sicime düğmük yaparak tutarlarmışeskiden. Haksızlığa dayanamayan Hani, 1917'de komşu budunlardan Yi, Miao ve Dai ile bir olup yerel derebeylere karşı durduğunda başkaldırının öncüsü onsekiz yaşında, ata binişi vc atıcılığıyla ünlü, gözü pek bir genç kızdı.Asıpkesenderebeyleri.beşyılsüren başkaldırının sonunda üstesinden geldiyse Çin 'de Menghun köyünde bir Hani kadınu.. deyinedeiyibirdersolmuştuonlara. Tarımla uğraşan Hani 14. yüzyılda Ming sahibi olanı yemcklerin tekertekertadına bakıyor. Sonra her ai leden yaşl ı erkekler y aşHanedanı zamanında başladıkları teras yönlarına ve toplumdaki yerlerine göre sırayla temini sürdürüyor yamaçlarda. Tarlalar, geçiyormasanınbaşına. Yemeksırasındagedağlardan inen sulara yön verilerek sulanıleneksel şarkılar söyleniyor. Öncc cn yaşlı yor. Gülüpoynamasını.türküleryakmasını seviyor Hani. Tarıma el vermeyen soğuk kış erkek başlıyor, ardından tüm erkeklerin tcker günlerinde köyün genç erkcklcri yiyecek ya teker bir şarkı ile onu izlemesi gerekiyor. Yaşlı erkekler ycmek yerken genç erkekler tacak hazırlay ıp komşu köyün kızlanni çağıde onlara içki veriyor. Kadınlar daha öncerıyor türküler söy ley ip dans etmeye. Bazen üç gün sürdüğü oluyor bu eğlencelerin. Kız denyiyoryemeklerini,böyleceşarkı!arakoro olarak eşlik ediyor. lar eve dönerken bir çeyrek domuz veriyor erkekler hedıye olarak. Sonra kızlarçağırıBu dağlar başka dağtar yor erkek leri, onlar da hediye veriyor kuşkuSonra biröğle sonuTayland'daçıktı karşısuz dönüşte.Köyün dışında özel olarak kuma mini etekli, başı tolgalı kadınlar. Birdağ rulmuşkamışkulübelerdedebuluşuyorkıztepesine sığınmış bir köyde. Burada Akha larlaoğlanlarvcsabahadekeğlentigırla. diyorlar onlara. Tayland'da erkekler uyur, Geleneğe göre genç Hani kendi seçiyor kadınlar çalışırderler,yalandeğil.lğneatsan eşini. Ailcsinesoranaz. Düğüngünüdamat yere düşmez Bangkok 'tan kuş uçma/ kervan gelinialmayagittiğindekızınanababasının önünde diz çöküp yeni yaşam için öğüt bek geçmezdağbaşınabukural şaşmıyor. Yokuşun bitiminde gölgemi sczincc koştu gcldi liyor. Anababanın öğüdü şu: "Bak oğlum, genci yaşlısı, ıvır zıvır satmak için. Aynı biz varlıklı marlıklı değiliz. Ekmcğini taştan Çin'deki gibi deli doluydular. Bir şey sataçıkarnıaya bak." Sonra alıyor genç damat madıkları için hoşnutsuzluklarını açıkça scrkırmızı tül duvaklı gelini. Yinc kırmızıyla gi lemekten dc çekinmediler. süslenmişbiratçeyiztaşıyorarkadan.GeliKızlaronüçondörtyaşına.ergenlikçağıyorlarcvc,dizçöküyorlardamadınanabana dek sıfır numara kazıyor katasını. Güzcl basının önünde. Bukezonlardanöğütalınabirgcnçki7çektiğimfotoğraftanyollamamı cak. Onlar da böyleakıllı birgelinleri olduğu istedi.HcnÜ7kadınolmamışbirdiğeribebciçinduyduklarıgururubelirtipycnievlilere ğini emziriyordu, ardındaemekleyen burnu çok çalışmalarım,uyum!u bir yaşam sürmcsümüklübebekdeonunduanlaşılan. lerini ve gençlere örnek olmalarını sağlık veKok Nehri' nde Chiang Rai 'ya turist taşıriyorlar. Gerçi devrimden bu yana böyle geyanmotorlardanbirineatcşaçtı Akha'larbeleneksel törenlerçok az. Konukseverlikleri iletanınan Hani'yeko nim geçtiğimden bir hafta sonra, yaralananlaroldu, üstelik hepsi desoyuldu. Bizim monuk olursanız hemen parfumlü pirinç şarabı torise değcrsiz takısatmayaçalışankadıngeliyorönünüze. Hani şcnliklcri yıldadört larınveçocuklannkuşatmasınauğramıştı. beş kez. En önemlileri Altıncı Ay ile Onuncu OysaAkha'laragelincebenikimsedurduAy. Altıncı Ay bahar işleri bitince, ekinlerin ramazdı. Üç dört Akha köyünün başka bir biçilmesinibeklerkeniyibirhasatmevsimi budun Shan'lara komşuluk ettiği Doi için umut festivali. Eskiden herailenin bir Thung'ageldimneolursaolsun bir Akha köhayvan kesip atalara adadığı bu şenlik şimdi yünde gecelcmcyekararl ı.Otobüstenindide üç dört gün sürüyor; dansların yanı sıra ğim noktadan yokuş yukan 7 km dedi ler ama güreşiliyor. yokuş değil dağ mübarek. öyle de sıcak. Onuncu Ay şenliği ise Hani Ycni Yılı ve Tamnefesimkesilmiştikiçıkıvcrdikarşıma sonbahâr hasatını kutluyor. Her cv ycmek koııuk evi. Ev dediğiniz bağımsız kul übecikhazırlay ıp sabahın erken saatlerinde birşişe şarapla birl i ktc köyün merkezi ne götürüyor. lerkamıştan. Akşam olunca kapıyı sicimle Geleneğe göre, köyün en saygıdeğer yaşlısı bağlayıptahtalannüzerineuzanıyorsunuz. ama karısı sağ ol up birçok da çocuk ve torun Yakınlarda pazar yeri vardı, kannları şiş Uzak clağla rı n kadınları... YAZI VE FOTOĞRAFLAR: GÖNÜL DÖNMEZCOLİN lk kcz Mcnghun köyünde rastlamıştım onlara. Yunnan'inBurmailesınırkapısındaufacıkbirköyde. Pazarı ünlüydü bu köyün. Alıp sutılan mallardan çok dağlardan inen kadınlann giysilcri yaratmıştı bu ünü. Bir hudunu öbüründen ayırabilmck için başlıklarını incelemek gerekiyordu; örneğin kimi çiçekli havlu sarıyordu sarıkgibi.birdiğeriikiyandanpüskülsarkıtıyordu. Amaen ilginçolanı Hani kadınlarıydı. Yaşadıklan gcçitvermez dağları simge I * lcrcesine pervasız, çılgıncaydıonların giysilcri. Kızgın güneşten kavrulmuş tenlcrine geçirdikleritekaskılıüstlüklerpekçalımlıydı. Hclcminietekleri. Karaüstlüklermetal düğmelerlebczcnmişti. BirinınaskısındaJames Bond 007 yazıyordu nereden düşmüşse budağbaşına. Pilelikaraeteklerneredeyse göbek altından başlıyor, diz üstünde son buluyordu. Başlıklan bulutlarla söylenceleşmişakrabalıklarınıanımsatmaküzerebeyaz tepeciklcrgibiydi. Hindistan'ın Ingilizdevri Raj'ından kalma paralarla bezenmişgümüştolgalıbirkadınarastlamaktaş.aşılacak bir şey yoktu bu dağ başında. Kuzey Tayland'dan bir ikhulı kadın.